De Mont Ventoux, ook wel Géant de Provence of Mont Chauve genoemd, is een uitdaging voor allerlei wielertoeristen die willen bewijzen dat zij voor geen kale reuzen opzij gaan. Teneinde de verovering van deze gigant te promoten, organiseert Sporta sinds 2005 jaarlijks de Ventourist, waarbij al degenen die zich geroepen voelen, 'en bloc' de Kale Berg beklimmen. Maar ook buiten deze groepsmanifestatie vinden elk jaar duizenden dapperen het nodig om te tonen dat zij hetzelfde kunnen, zij het niet zo snel, als wat vóór hen illustere wielergoden deden. Sommigen zijn met één beklimming niet content, zij doen het twee, drie en méér keren na elkaar in één etmaal. De Herentalse sportdokter (en oud-leerling van mij) Toon Claes, die ook Tom Boonen en Jurgen Van den Broeck weer op het zadel helpt als dezen voor de zoveelste keer tegen de vlakte zijn gegaan, heeft het zelfs negenmaal achter elkaar gedaan – en nog wel met een gebroken sleutelbeen! – en draagt daarmee de titel van 'Adelaar van de Ventoux'.

De Reus van de Provence is vooral bekend van de Ronde van Frankrijk (en van Parijs-Nice en de Dauphiné Libéré ). Op die kaalkop tijdens de Tour als eerste bovenkomen is de natte droom van elke renner en staat zowat gelijk met de Gele Trui in Parijs. Vraag het maar aan Raymond Poulidor of Richard Virenque of aan Jean Robic, Louison Bobet, Eddy Merckx, Charly Gaul, Jan Janssen, Bernard Thévenet, Marco Pantani, Chris Froome die zowel het ene als het andere op hun naam schreven… Het gebeurt echter wel eens dat het stomme geweld van Goliath het haalt op de dapperheid van David. Dat ervoer Tom Simpson op die snikhete dag van 13 juli 1967, toen hij op 1,4 km voor de top voor de laatste keer van zijn fiets viel. Overigens valt er tijdens het fietsseizoen gemiddeld elke week een slachtoffer op de flanken van de Ventoux.

De beklimming van de Reus is inderdaad niet voor iedereen weggelegd. Er is zo maar even een hoogteverschil van 1614 meter tussen zijn voet en zijn top, die je langs drie kanten kan bereiken, nl. vanuit Bédoin, vanuit Malaucène en vanuit Sault. Volgens kenners is de eerste beklimming de moeilijkste: 21,5 km met een gemiddelde hellingsgraad van 7,5%. De klim vanuit Sault bedraagt 26 km en is minder steil met een gemiddelde van 4,4%. Hij wordt dan ook de mietjeskant genoemd. Vanaf Malaucene heeft de route een gemiddelde stijgingspercentage van 7.2 %.

Voor heel wat wielertoeristen is de beklimming van de 'Mont des Vents' een overwinning op zichzelf, waarmee ze de wereld willen verbluffen. Niet te tellen zijn de BV's van alle slag die dat bravourestukje op hun rekening hebben geschreven: acteurs, politici, fotografen, sportlui , journalisten, regisseurs…. Van Bert Anciaux tot Kris Peteers en Geert Bourgeois, van Wouter Vandenhaute tot Helmut Lotti, van Tom Van Dijck tot Jef De Smedt, en ja, zelfs Baron Stijn Coninckx hees zich op eigen kracht naar boven. En ook de vrouwelijke beroemdheden willen niet onderdoen voor de mannelijke krachtpatsers: Hilde Crevits, Marleen 'Simonneke' Merckx, Ann 'Doortje' Tuts, An 'Bieke' Swartebroeckx, Saartje Vandendriessche, Annemie Struyf verkozen dan misschien wel de mietjeskant, maar ze deden het toch maar. Ook Minister van Cultuur Joke Schauvliege heeft al eens getoond dat zij van de Ventoux minstens evenveel afweet als van Matthias Schoenmakers (aka Schoenaerts) en Zjef Geenie (aka Yevgueni).

En jawel, er zijn ook literaire pedaalridders die zich willen meten met de kolos. De meest bekende is Willy Verhegghe, die in een aantal verzenbundels de heroïsche gevechten van de Flandriens en andere coureurs bezongen heeft en aan campionissimi de status van onsterfelijkheid heeft gegeven: "Renners sterven niet,/ ze verdwijnen alleen maar uit het zicht/ eens zij met niet te evenaren stijl/ de laatste finish hebben overschreden/ en de snelheid van het leven/ hen met stijve spieren achterlaat.// Want koersen blijven ze,/ook al vallen hart en wielen stil,/ zij gaan in duizend hoofden door/ met duwen en nooit doodgaan,/ hun zweet geeft blijvend glans/ aan het asfalt.// Weet dat/ wanneer de aarde hen dan toch/ met tegenzin bedekt,/ hun naam voor altijd/ als een echo tussen bergen/ zal weerklinken."

Maar ook Paul Rigolle, Miel Vanstreels, Staf de Wilde, Frank Pollet, Patrick Cornillie, Philippe Cailliau, Bert Bevers hebben de kale reus eronder gekregen. En wie kent het sonnet 'Mont Ventoux' van Jan Kal niet, dat begint met "Dichten is fietsen op de Mont Ventoux" en eindigt met "toch haal ik, ook al is de hitte schroeiend,/ de top van deze winderige berg:/ ijdelheid en het najagen van wind"..

Met dit terzet zit Kal in het spoor van… Francesco Petrarca. Jarenlang verbleef de tot 'magnus poeta' gekroonde grootmeester in Fontaine-de-Vaucluse, in de nabijheid van de Mont Ventoux. Het was daar dat Petrarca de meeste van zijn Epistolae familiares schreef, waarin hij aan vrienden verslag deed van zijn uitstappen en tochten in heel Europa. In Epistula IV-1, gericht aan zijn biechtvader, de Augustijner monnik Dionigi di Borgo San Sepolcro, beschreef hij zijn voettocht naar de top van de Mont Ventoux. In deze brief beweerde de dichter dat hij de eerste mens was die een bergtop besteeg omwille van het uitzicht van de top, louter uit begeerte om zijn bijzondere hoogte nader in ogenschouw te nemen.

Het was op 26 april 1336 dat de Italiaan de berg beklom, in het gezelschap van zijn jongere broer, Gherardo, een kartuizer monnik. Wanneer hij eindelijk boven was, werd zijn schoonheidservaring al gauw overheerst door een zekere angst en verwarring. Om daarmee in het reine te komen besloot hij iets te lezen uit een boek dat hij altijd bij zich had: de Confessiones van Augustinus. Hij slaat het boek open en leest het slot van Caput 8 Liber 10:

"Et eunt homines mirari alta montium, et ingentes fluctus maris, et latissimos lapsus fluminum, et Oceani ambitum, et gyros siderum, et relinquunt se ipsos, nec mirantur;quod haec omnia cum dicerem, non ea videbam oculis, nec tamen dicerem, nisi montes et fluctus et flumina et sidera, quae vidi, et Oceanum, quem credidi, intus in memoria mea viderem spatiis tam ingentibus, quasi foris viderem;nec ea tamen videndo absorbui, quando vidi oculis; nec ipsa sunt apud me, sed imagines eorum."

[Vertaling: "En de mensen gaan de hoogte der bergen bewonderen, en de machtige golven van de zee, en de brede stroom der rivieren, en de gang van den oceaan, en de baan der sterren, en zij verlaten zichzelf, zonder zich te verwonderen. Terwijl ik dit zei, zag ik dat alles niet met de ogen, maar toch zou ik het niet zeggen, als ik de bergen en de rivieren en de stromen en de sterren, die ik zag, en de oceaan, waaraan ik geloofde, niet innerlijk door mijn geheugen zag in zo'n ontzaglijke ruimten, alsof ik het buiten mij zag (met mijn ogen). En toch slikte ik al die dingen niet in door het zien, toen ik ze zag met de ogen; en ook zijn zij zelf niet bij mij, maar hun beelden."]

Onmiddellijk daarop verwijt Petrarca zichzelf de ijdelheid van de beklimming, en daarbij van al zijn streven, om vervolgens vast te stellen, dat alleen de ziel het waard is om bewonderd te worden. Daarbuiten is er niets....

Frans DEPEUTER

Achter van links naar rechts Patricia De Landtsheer, Melissa Leboeuf, Lut Natens, Christina Guirlande, Renée Van Hekken, Nicole Van Overstraeten, Edith de Gilde en Erika De Stercke. Vooraan Ann Van Dessel

en Annmarie Sauer. (foto Geertje Hoefnagels)

In Den Hopsack aan de Grote Pieter Potstraat in Antwerpen ging donderdagavond De Tiende Muze door, een literaire avond met louter dames. Deze ladies night was een initiatief van Renée Van Hekken, en werd voor de Vereniging van Vlaamse Letterkundigen in het kader van de reeks Publiek Geheim georganiseerd door Nicole Van Overstraeten. Die leidde de dichteressen deftig in. Niet zijzelf – zo benadrukte zij toen ze negen vrouwelijke letterkundigen aankondigde – was de tiende muze, maar de immer aanwezige Sappho. Den Hopsack was behoorlijk gevuld met een belangstellend publiek, dat de optredens van Renée Van Hekken, Edith de Gilde, Patricia De Landtsheer, Erika De Stercke, Christina Guirlande, Melissa Leboeuf, Lut Natens, Ann Van Dessel en Annmarie Sauer goed wist te waarderen. Enige notities: Renée Van Hekken las uit haar recente bundel Valentina, Edith de Gilde bracht pakkende compacte poëzie, Erika De Stercke plantte een vleermuis met een pruik op in vele geheugens, Christina Guirlande ontroerde met een gedicht over haar moeder die altijd naar zee wilde maar daar nooit aan toe is gekomen, Lut Natens viel op met een zacht vers over haar vorig jaar gestorven broer, Ann Van Dessel boeide met herinneringen aan de windstreken van haar moemoe  en Annmarie Sauer declameerde een sterk eigen gedicht en een vertaling van een Cherokee-dichteres.

Bert BEVERS

Prof. em. dr. Ludo Simons

(Foto: Frank-Ivo van Damme)

De gedeputeerde voor Cultuur van de Provincie West-Vlaanderen begrijpt niet dat de keus voor Hedwig Speliers als spreker op de heropening van het Lijsternest voor enige commotie zorgt (De Standaard 1 april).

De strekking van zijn Streuvelsboek Als een oude Germaanse eik vatte Speliers in een interview met De Standaard op 24 februari 2000 samen in de woorden: “Streuvels is een afgeleide fascist.”

In zijn recensie van dit boek in Knack van 1 maart 2000 schreef Marc Reynebeau:

“Van dit boek deugt absoluut niets. Speliers ontbreekt het namelijk aan een minimum aan metier als historiograaf. Hij kan geen hoofdzaken van bijzaken onderscheiden en heeft zelfs grote moeite met de chronologie. Erger is dat van bronnenkritiek nauwelijks sprake is en Speliers geen benul heeft van de historische context, waardoor in het boek de ene lacune op de volgende vergissing volgt. Enige argumentatie valt nauwelijks te bespeuren, waardoor de zelden door kennis van zaken gehinderde interpretaties vaak erg roekeloos uitvallen. Het boek bulkt niet alleen van niet ter zake doende uitweidingen, maar vooral van de tegenstrijdige en zelfs ronduit onjuiste speculaties. Verder lijkt Speliers amper Duits te kennen, wat voor dit onderwerp toch een handicap is. Zijn boek is, kortom, een gruwel om te lezen.”

Op grond daarvan en van tientallen soortgelijke reacties van kenners mag de keuze voor Speliers als feestredenaar in het huis van Streuvels misschien toch kritisch worden bekeken.

Ludo SIMONS

zie ook:

“Het Lijsternest: Ludo Simons en Hedwig Speliers”, 26 maart:

http://mededelingen.over-blog.com/article-het-lijsternest-ludo-simons-en-hedwig-speliers-123101983.html

“Hedwig Speliers over Stijn Streuvels, jawadde...”

http://mededelingen.over-blog.com/article-hedwig-speliers-over-stijn-streuvels-jawadde-123136936.html

Gierik&NVT is een van die schaarse tijdschriften die vaak verrassend uit den hoek schieten. ‘Le Salon des Oubliés’ is het thema van het lentenummer. Belangrijke edoch 'vergeten' schrijvers worden van onder stof gehaald.

In de boekhandel zal je vergeefs zoeken naar werk van Marcel van Maele (1931-2009) en ook in antiquariaten valt er weinig te rapen. Er zijn echter mijns inziens duidelijke tekenen die erop wijzen dat hij niet alleen in de herinneringen van zijn tijdgenoten voortleeft. Het wordt wel tijd dat iemand zijn schouders zet onder de publicatie van zijn verzameld werk, poëzie en proza. In Gierik wordt hij treffend geportretteerd door Lucienne Stassaert.

Cees Buddingh' (1918-1985) heeft “niets met de schone letteren vandoen”, aldus de voortvarende jonge Boudewijn Büch (1948-2002) anno 1976 in Hollands Diep. Kort na Buddingh's overlijden op 24 november 1985 schrijft Büch in Het Parool een necrologie waarin hij hem een van de aardigste schrijvers noemt die hij ooit in Nederland had leren kennen. Bert Bevers brengt accuraat die vergeten anekdote tot nieuw leven.

Wie leest er nog vandaag het werk van Albert van Hoogenbemt (1900-1964) ? Door Luc Pay wordt hij getypeerd als 'moralist pur sang, wat in ons tijdsgewricht ook al niet erg de bon ton lijkt te zijn'. Moralist in de zin van 'aantonend' of 'beschouwend'. (Wie – een Franse schrijver – definieerde weer 'moraliste' als 'témoin des mœurs de ses contemporains' – ik citeer uit het geheugen ?). Van Hoogenbemt was niet alleen een belangrijke actor in de republiek der letteren, maar ook een geëngageerde schrijver. Luc Pay focust op Winst en verlies (1946).

Tot het begin van de jaren vijftig hebben – net als in Nederland – de meeste romans de bezetting en de onmiddellijke gevolgen ervan als onderwerp, aldus Hugo Brems (Altijd weer vogels die nesten beginnen. Geschiedenis van de Nederlandse literatuur 1945-2005, Bert Bakker, 2006, p. 91)

'Er is maar één boek dat zonder meer het standpunt van het verzet inneemt: Winst en verlies van Van Hoogenbemt. In beide novellen die onder die titel gebundeld zijn, overheerst de ontgoocheling omdat de verwachtingen van de verzetsstrijders na de oorlog niet ingelost worden.'

Aan mijn omgang met Bert Decorte (1915-2009) koester ik warme herinneringen. Hij heeft veel voor mij betekend. In de loop der jaren heb ik dan ook heel wat literairhistorische en kritische bijdragen over zijn oeuvre gepubliceerd. De lezing van de heel persoonlijke bijdrage van mijn jarenlange vriendin Joke van den Brandt, een nichtje van Bert, brengt mij dit alles niet alleen in herinnering, maar onthult ook enkele aspecten die mij minder bekend waren.

Frank De Vos werd getroffen door de lectuur van Filip de Pillecyn (1891-1962), de 'Prins der Nederlandse letteren' (scripsit Gerard Walschap), een van die collaborerende 'verbrande schrijvers'. Ik heb mij in een vorig leven grondig gebogen over de Vlaamse pacifisten en dienstweigeraars en schreef (anno 1983) een woord vooraf voor Mensen en dingen, de verzamelde, vrijwel onbekende politieke cursiefjes van De Pillecyn onder schuilnaam verschenen in het VU-weekblad Wij. Zowel (de latere senator) Toon van Overstraeten als (de Gentse kunstcriticus) Jan D'Haese hebben mij toen deelachtig gemaakt aan hun herinneringen aan de omgang met De Pillecyn. Hubert Lampo en Piet Van Aken hebben hun waardering voor het oeuvre van De Pillecyn nooit onder stoelen of banken gestoken. Monsieur Hawarden werd verfilmd door Harry Kümel. Frank De Vos had bovendien een boeiend interview met Jurgen De Pillecyn over diens grootoom. Begin 2003 werd in Hamme onder voorzitterschap van de bekende slavist prof. dr. Manu Waegemans het Filip De Pillecyncomité opgericht.

'Een mythe in de marge van het maniërisme' van Renaat Ramon handelt over de destijds geïgnoreerde en vandaag nog slechts in beperkte literaire en academische kringen bekende avant-garde tijdschriften Labris (1962-1973), Kok-Ko (1975-1979) en Tempus Fugit (1984-2000), waarvan de invloed en de uitstraling nu niet overschat mogen worden.

Zoals van hem altijd verwacht mag worden, brengt Ramon een helder en evenwichtig verhaal waarin de hier al vaker gesignaleerde Max Kazan (pseudoniem van Jef Bierkens), Hugo Neefs, Ivo Vroom, Leon van Essche, Ben Klein en Paul de Vree figureren.

De enige écht volledig maar dan ook totaal vergeten schrijver, de Brugse arbeider Mau Marssen (1902-1977) en zijn 'schaamteloos miserabilisme', worden uitvoerig tot nieuw leven gebracht door de onvermoeibare Lukas De Vos.

Kortom, een bijzonder lezenswaardige aflevering van het onvolprezen Gierik&NVT, geillustreerd met schrijversportretten door Jan Scheirs en Frank-Ivo van Damme.

Henri-Floris JESPERS

Gierik & Nieuw Vlaams Tijdschrift 122, 31ste jg., nr. 1, lentenummer 2014, 96 p., ill.

Abonnement: 32 € (4 nummers, incl. portokosten). Losse nummers: 9 €.

Email: inge@gierik-nvt.be

De nieuwe bundel van Marleen de Crée werd zaterdag 29 maart voorgesteld in De Zwarte Panter te Antwerpen.

Bart Stouten trad op als ceremoniemeester. Hij verwelkomde de aanwezigen en vroeg eerst de aandacht voor Floris De Rycker ( zijn collega bij Klara) en Piet  Stryckers. Beide uitmuntende en vermaarde uitvoerders bespelen respectievelijk luit & theorbe en viola da gamba. De muziek van de Renaissance componist John Dowland was een passende inleiding voor de gevoelige poëzie van Marleen de Crée.

Bart Stouten noemde Fluisterlicht een hoogtepunt in haar werk. Zij keert hier terug naar haar geboortehuis in Bree waar de beelden en de schimmen van vroeger aanwezig zijn, maar ongrijpbaar en onherroepelijk voorbij.

Prof. em. dr. Joris Gerits roemde de vormdiscipline van de gedichten waarin de trillende muzikaliteit de kern vormt. In het gedicht “Je maintiendrai” gloort, ondanks het heimwee toch weer hoopvol een “volgende dag”.

….leven tast ons aan maar het vuur

is niet vergeten.

het smeult en glinstert

onze gedachten in zijn gloed .waarheen en hoe,

liefde tussen de tanden, het kloppen

van het bloed. open, open, toe.

Gefluister in de armen van de nacht.

in de warme plooien van ons verleden

wacht een volgende dag.

De ontroerende en weemoedige muziek van Marain Marais die de beide musici daarna ten gehore brachten onderstreepte nog meer de stemming van de poëzie.

*

Onder de aanwezigen onder meer Philippe Cailliau, Richard Foqué, Jo Gisekin, Kristien Kloeckx, Willem Persoon, Adriaan Raemdonck, Ludo Simons, Lucienne Stassaert, Jan Van Broeckhoven, Beatrijs van Craenenbroeck, Mark Van den Eynde, Nicole Van Overstraete en Sofie Van Peel. 

JvdB

Foto’s Frank Ivo van Damme

Marleen de Crée, Fluisterlicht, Leuven, P, 45 p., 16 €. ISBN 978 94 91455-41-4