Johan Vanhecke verdedigde vrijdag 5 september zijn doctoraatsthesis “Tussen magie en werkelijkheid, Johan Daisne 1912-1978” in het Letterenhuis te Antwerpen. Dit was een ongewone gebeurtenis omdat de voorzitter en leden van de jury hiervoor hun terrein verlegden van Leuven naar Antwerpen.

Johan Vanhecke stelde reeds in de periode 1984-1987, als jonge medewerker aan het AMVC, een handschrifteninventaris van Johan Daisne (pseudoniem van Herman Thiery) samen, met een bibliografie van zijn verhalend proza en toneelwerk. Het is en lijvig boekwerk waaruit de omvang van het Daisne archief blijkt. Reeds tijdens zijn leven bezorgde de schrijver talrijke handschriften aan het AMVC. Na zijn dood belandde ook zijn literaire nalatenschap in deze instelling, het huidige Letterenhuis. In zijn verdediging gaf Johan Vanhecke ons een inkijk in het reusachtige werk dat de biografie van de schrijver voor hem betekend heeft. Gedurende vijftien jaar bestudeerde hij de geschriften van Johan Daisne, die tijdens zijn leven reeds uitgebreid zelf tot in de kleinste details nota nam van elk voorval in zijn leven. Op duizenden fiches noteerde hij daarbij nog persoonlijke commentaar. Hierdoor kon Johan zijn boek larderen met nooit gekende anekdotes wat zeer ten goede komt aan de leesbaarheid van het werk. De juryleden konden dan op hun beurt vragen stellen aan de kandidaat. Dirk De Geest, Tom Sintobin, Yves T’Sjoen, Bart Philipsen, Marcel de Smet en Pieter Verstraeten.

Promotor Dirk de Geest

Zowel Johans promotor, prof. Dirk de Geest, als de andere juryleden hadden niets dan lof voor de literaire stijl en interessante wijze van benadering van het onderwerp. Men kijkt uit naar het verschijnen van het boek, zoals wijzelf trouwens. Dan werden de obligate vragen gesteld, de ene al directer en korter dan de andere. De voorzitter stelde dan de verplichte vraag of er nog vragen uit de zaal waren, hij voegde er onmiddellijk aan toe dat hij het in zijn lange carrière als juryvoorzitter slechts één keer had meegemaakt dat een vraag gesteld werd, dat was tijdens de doctoraatsverdediging van Kristien Hemmerechts. De vraagsteller was haar vader, Karel Hemmerechts! Na de beraadslaging van de jury volgde de aanstelling van Johan Vanhecke als doctor in de Letteren. Dit lokte en groot applaus uit van de medewerkers van het Letterenhuis en de talrijk opgekomen vrienden van de promovendus. Tot slot werd de laudatio uitgesproken door prof. Dirk de Geest die zijn pupil prees om zijn uitstekend werk en tevens zijn voorliefde uitsprak voor het dichtwerk van Johan Daisne dat nog steeds niet de aandacht krijgt die het verdient. Hij eindigde met het gedicht:

‘ Het korte leven’

Het leven kort, de dagen lang.

Al wat mij werd gegeven,

Het staat reeds neergeschreven,

Het avontuur, de tegenzang.

‘t Is allemaal nog gister,

Buffalo Bill, Lord Lister,

Marquita en mijn Ra-

Wat kan er wezen nog, daarna?

Zo jong nog, reeds zo oud.

Die ’t vroeger goud niet kan vergeten,

Loopt doelloos rond,nog warm, reeds koud,

Dorstige ziel, het lijf gesleten.

Dr. Johan Vanhecke sprak daarna zijn dankwoord uit waarbij hij vooral directeur Leen Van Dijck en zijn collega’s dankte voor de kans die hem in het Letterenhuis geboden werd om dit werk tot een goed einde te brengen.

Ook zijn echtgenote Marleen en dochter Maaike werden bedankt om het eindeloze geduld dat zij in de voorbije jaren opbrachten.

Tijdens de heildronk die daarop volgde hadden de vele vrienden van Johan de kans om de nieuwe doctor te feliciteren.

Joke VAN DEN BRANDT

Foto’s: Frank Ivo van Damme

An Renard en Ludo Simons

Jan Lampo

Stan Lauryssens en Walter Soethoudt

Jo Gisekin en Marc Somers

De eerste Exlibris lezing van het nieuwe seizoen vond plaats op 3 september in het vertrouwde lokaal Rochus te Deurne. Het was meteen een voltreffer. Henri-Floris Jespers, die reeds voor de zestiende keer een lezing hield voor onze kring was in optima forma. Bij de talrijke aanwezigen zagen we heel wat trouwe bezoekers, maar ook enkele nieuwe gezichten. Die waren na afloop even enthousiast als de anderen.

Henri gaf in zijn lezing “Terugblikken naar de toekomst” een schitterende kijk in zijn belevenissen uit verleden en heden, waarbij hij de persoonlijke toets niet schuwde. De aanwezigheid van Stan Lauryssens zorgde nog voor extra vuurwerk. De afwezigen hadden ongelijk!

JvdB

Fotoreportage: Frank Ivo van Damme

ExLibris-secretaris, dichter Gert Vingeroets en, rechtstaand, schilder Jan Scheirs

Mieke De Loof en Dirk Maeyens

Lucienne Stassaert en Jan Vaes

Pruts Lantsoght en Beatrijs van Craenenbroeck

Stan Lauryssens en levensgezellin; vooraan, van l. naar r.: Lucienne Stassaert, Joke van den Brandt en Pruts Lantsoght

Zittend: Chris Torfs, die het onderwerp van de lezing suggereerde

Musicologe Hedwige Schilders, Dr Eric Baeck en componist Wilfried Westerlinck

De oudste vereniging van het land : Société Royale d’Harmonie omgedoopt in SORODHA, viert haar 200-jarig bestaan. De vereniging werd opgericht in 1814 ter ondersteuning van het muziekleven in Antwerpen. In het prachtige Guldenboek van de vereniging treffen we tal van grote namen aan, zowel van componisten (Peter Benoit, Lode De Vocht, Jan Blockx) als koningen (vanaf Leopold I) en politiekers (Camiel Huysmans).

De viering van het tweede eeuwfeest vond zondag 7 september plaats in AMUZ, de internationale concertzaal in de historische gerestaureerde barokke Sint Augustinuskerk in de Kammenstraat te Antwerpen. Het jubileumconcert stond in het teken van de componist Haydn.

Voorzitter Frederic Blockx en Frank Ivo van Damme

In zijn inleiding vroeg de huidige voorzitter Frederic Blockx (nazaat van componist Jan Blockx) om even terug te blikken naar 1814 .Toen schreef Beethoven zijn liedboek “An die ferne Geliebte” en Schubert componeerde zijn “Gretchen am Spinrade”. Nog eens 200 jaar verder terug en we komen bij de Madrigalen van Monteverdi en de eigenlijke aanvang van het concertleven. Sorodha wil de traditie voortzetten door jong talent te promoten, zowel uitvoerders als componisten.

Fred Brouwers

Radiocoryfee Fred Brouwers gaf toelichting bij de werken van Haydn die uitgevoerd werden door het orkest “Joy of Strings”, een Zuid-Koreaans ensemble dat opgericht werd door violiste en muziekpedagoge Sung-Ju Lee. Zij speelde de solopartij in het Concerto voor viool en orkest nr1 in C. waarin even een pijnlijk moment voorkwam, iets wat natuurlijk bij een life optreden altijd kan gebeuren. Toch had deze dame blijkbaar niet haar beste dag.

Pianiste Maria Baranova

In het concerto voor klavier en orkest nr  11 in D hoorden we pianiste Marina Baranova die een frisse uitvoering gaf van dit stuk dat reeds een voorbode is van de pianoconcerti van Mozart. De orkestleiding berustte bij Dirk Verelst, sedert vele jaren verbonden met het conservatorium van Antwerpen en met Sorodha.

www.sorodha.be

Joke VAN DEN BRANDT

Foto's: Frank Ivo van Damme

Het grappigste etiket is wel ‘literair’ voor een roman. Alsof er romans bestaan die dat niet zijn of minstens niet de pretentie hebben. Iets vergelijkbaar is dezelfde stempel die op een misdaadroman wordt gedrukt. We blijven etiketten kleven, opbergdozen zoeken om alles in te stoppen. Zo niet lopen we verloren met het gevaar dat we iets aan de verkeerde kapstok hangen. Ook nu weer wordt Els Beerten’s nieuwe roman naar het pashokje: ‘Jeugdliteratuur’ verbannen. (1) Op de webstek van haar uitgeverij moet men Eén mens is genoeg zelfs in de rubriek 'kinderboeken' zoeken. Wat een onzin!

In '2013 eigenzinnig in boeken’ vermeldde ik de in 2008 verschenen Allemaal willen we de hemel van Els Beerten. (2) Zij won hiermee de jeugdpublieksprijs van de De Gouden Uil, De Boekenleeuw, de Nienke van Hichtumprijs en de Lavki-prijs voor het Jeugdboek. In 2013 ontving zij voor dit boek eveneens de Prijs van de Vlaamse Gemeenschap voor Jeugdliteratuur.

Els Beerten

Eén mens is genoeg  bestaat uit drie delen. In het eerste deel is Limburg zoals in ‘Allemaal willen we de hemel’ het decor. Louis, Juliette en Mia groeien op in een mijnwerkersgezin, de familie Engelen. Vader heeft ook een eigen balorkestJules et Juliettes waarin zijn kinderen mee optreden. Het plotse overlijden van de vader schudt het gezin door elkaar. Louis ontvlucht het ouderlijk huis. Met veel liefde tracht Juliette met haar tirannieke, manzieke moeder samen te leven: “Ons moeders stem kon klinken als twee warme armen om me heen”. Hierbij raakt ze zichzelf kwijt waardoor Louis het heft in handen neemt -“Niemand kon glimlachen zoals onze Louis, de hele wereld trok hij ermee recht”- en samen met Juliette naar de Westhoek verhuist om er een nieuw leven te beginnen. Hier eindigt het eerste deel dat door Juliette wordt verteld.

'Mijn toekomst hing nu al vijf jaar te verroesten boven de toog'. Wilfried Verbeke, een caféhouder met een afgebroken wielercarrière is de verteller in deel twee. Zijn herberg wordt op advies van Louis tot een café chantant omgedoopt en Juliette treedt er op. Wanneer hij haar hoort zingen wordt hij tot achter zijn oren op haar verliefd. Juliette is echter mensenschuw en ondanks al zijn pogingen en het advies van Louis verkrampt zij wanneer hij haar het hof wil maken. Hij blijft ’opbranden van de goesting’. Een onverwacht afscheid zorgt voor een even plotse wending. In het derde deel komen Juliette en Wilfried afwisselend aan het woord en verschijnt Lili.

‘Misschien is mijn leven toch meer waard dan één zin…maar nooit zeg ik het want dan hangt het in de lucht, en wat in de lucht hangt kan verdwijnen’. In Eén mens is genoeg  leven de hoofdrolspelers in een maalstroom van omstandigheden waar zij geen vat op hebben. Het is een verhaal dat bij de keel grijpt met een plot dat heel doordacht en zorgvuldig werd ontwikkeld.

‘Toen zijt ge op uw fiets gesprongen en met een brede glimlach zijt ge de straat uit gereden’, ‘Ge zult verschieten’, ’ons vader, ons moeder, schoonste kind, zijn eigen kop, mijn lijf, malheuren, kaken, goesting, slimmeke’. De taal van Els Beerten is heerlijk Zuid-Nederlands. Na zoveel Noord-Nederlandse terreur is het een genot om mijn nostalgische ziel in de gij-vorm en de kleur van mijn dierbaar Vlaams idioom te kunnen baden.

‘Door het lezen van recensies raken leidingen verstopt die nieuwe ideeën aanvoeren: culturele cholesterol’. Toen ik deze zin van Susan Sontag las, had ik me nochtans voorgenomen om geen boekbesprekingen meer te plegen. Niettemin kon ik me bij Eén mens is genoeg  niet inhouden. Beerten is een rasvertelster, haar eenvoud bedrieglijk eenvoudig, een zeldzame stem en dus ‘raar’. Pure klasse.

Bij dezen

Frank DE VOS

1. Eén mens is genoeg, Els Beerten, Querido Kinderboek, 256 blz ISBN 9789045116754

2. http://mededelingen.over-blog.com/article-frank-de-vos-2013-eigenzinnig-in-boeken-121821368.html

Allemaal willen we de hemel, Els Beerten. Uitgeverij Querido, 498 p. ISBN 978-90-451-06199.

Paul Snoek (†) kende ik al lang. Op 1 september 1976 rond 20 uur, hadden we een gedenkwaardig gesprek in Vecu. Hic et nunc doet de inhoud er niet toe, maar ik wel ben blij dat er een visueel spoor van bestaat (en dat ik meteen uur en datum op de achterkant van de polaroid schreef – Paul nam ook een afdruk mee naar huis...).

*

Na de tentoonstelling van Guy Vandenbranden

(zie de vorige aflevering van dit feuilleton: http://mededelingen.over-blog.com/article-vecu-een-historiek-ii-124513789.html )

kwam Albert Szukalski (†) op 1 oktober aan de beurt met zijn '13 Grafzerken'. Op de bakstenen vloer van de tentoonstellingsruimte plaatste hij dertien bakjes met mini grafzerken en bloemetjes – te zijner eigen nagedachtenis. Zonder pathos, zonder retoriek, zonder rituele formules. Een koele, rationele, strakke ordening. Een soortement zen tuin.

In mijn inleidend woord stelde ik dat Albert met een minimum aan middelen, een maximale hardheid en tederheid met elkaar wist te verbinden. Het was in diezelfde periode dat hij zich, liggend in een lijkkist, liet fotograferen door Gerald Dauphin (†). – Meer daarover wanneer ik de periode van vóór 1976 zal oproepen.

*

Bij de presentatie van zijn verzamelde gedichten (Poëtisch inventaris, Manteau, 1972) maakte Karel Jonckheere pp (†) gewag van een 'grafzerkgevoel'. Op 7 oktober leidde ik zijn nieuwe bundel in, Na-zicht (Manteau). – Destijds werd ik door hem bestempeld als “meer dan impressario...”

Ik laat hier het woord aan Michel Bartosik pp:

Henri-Floris Jespers merkte op dat Jonckheere nog steeds niet tot een vergelijking genomen is met de tijd, dat, om met Jan de Roek te spreken, de moord op Chronos voor deze dichter een chronische bezigheid blijft. Ook het volgens Jespers typisch West-Vlaamse mengsel van weemoed en nuchterheid maakt nog steeds het hoofdbestanddeel van deze poëzie uit.

Paradox, luchtigheid en tegelijk zachte zelfdestructie kenmerkten ook de toespraak van Jonckheere zelf. Van achter zijn privé etalage (de dichter was als naar gewoonte met een zware goed met eigen verkoopartikelen gevulde boekentas toegekomen) bracht Karel Jonckheere hulde aan zijn Pinkbroeders, aan de organiserende instantie Vecu, aan de uitgeverij Manteau, aan het publiek.

Op ietwat humoristische wijze verzette hij zich tegen het gangbare denkbeeld als zou hij zowat de Vlaamse Victor Hugo zijn: een monsterachtige veelschrijver. Na enig (voorbereid) rekenwerk kam hij tot het besluit dat hij nooit meer schreef dan een dozijn gedichten per jaar. Men schrijft altijd teveel, aldus Jonckheere, maar men leeft toch nog altijd veel meer, zodat het schrijven steeds een filtreren, een begrenzende stilering blijft.

In wat ernstiger bewoordingen sprak hij over Na-zicht, een bundel waarvan de titel letterlijk verwijst naar zijn sedert een paar jaar gelukkig weer genezen ogen. Jonckheere besloot dan de avond met de voorlezing van enkele gedichten, waaronder een sentimenteel, ontroerend vers over zijn blinde zoon Floris. Hij lichtte zij teksten op sterk anekdotische wijze toe.

Tot slot nog dit pikante detail: de kelners kwamen ongeveer een kwartier te vroeg met de schuimwijn, midden in de speech van de gevierde dichter. Alsof zij een stille wenk wilden geven: Mijnheer Jonckheere, uw tijd is om. U hebt lang genoeg gepraat. Uiteraard ving de geboren redenaar dit incident zeer stijlvol op.

*

Ach, bij dit alles ben ik geneigd allerlei zijpaden te bewandelen om een en ander duidelijker te contextualiseren en te becommentariëren. Dat is echter voer voor mijn memoires. Hier reik ik niet meer, maar ook niet minder dan gedocumenteerde bouwstenen tot de historiek van Vecu (om esthetische redenen verkies ik die grafie boven de meer correcte V.E.C.U. of VECU).

*

Op 15 oktober werd de tentoonstelling geopend van de ten onrechte totaal vergeten Leo Nelen (†) geopend. 's Anderendaags werd Les Alentours d'Y van Nic van Bruggen feestelijk boven de doopvont gehouden. Dat komt aan bod in de volgende aflevering van dit ellenlange feuilleton.

Henri-Floris JESPERS

(wordt vervolgd)