Frank Ivo van Damme & Joke van den Brandt

Tot 20 mei loopt in het Kunstcentrum Hof De Bist een documentaire tentoonstelling over leven en werk van Frank Ivo van Damme (°Merksem, 2 september 1932). De meer dan tweehonderd pagina's tellende systematische catalogus van zijn internationaal gewaardeerde ex-librissen in houtsneden of kopergravure verscheen in 2009 te Shangai. Frank Ivo van Damme, laureaat van het Nationaal Instituut voor Schone Kunsten, master van het Plantin-Genootschap en eredirecteur van de Academie voor Plastische Kunsten van Merksem, geniet ook naam en faam als portrettist. De huldetentoonstelling belicht ook minder bekende aspecten van zijn werk.

De meer dan 350 aanwezigen op de vernissage, vrijdag 20 april, werden verwelkomd door districtsschepen van Cultuur Koen Palinckx. De organisatoren verwachtten kennelijk een toeloop van belangstellenden en de stad had een grote tent laten zetten voor de toespraken en de receptie.

Koen Palinckx

Hier volgen de integrale tekst van de toespraken van Tony Oost, ereconservator van het SteM (Stedelijke Musea van Sint-Niklaas) en Leen van Dijck, directeur van het AMVC/Letterenhuis te Antwerpen.

Tony Oost

Dames en Heren vrienden van Frank Ivo van Damme

Dit jaar vieren we hier een dubbele verjaardag. Het Kunstcentrum Hof De Bist viert zijn veertigste verjaardag. Ekeren kan alleen maar dankbaar zijn dat in 1972 de heer Bruno Peeters de oprichting van dit Kunstcentrum realiseerde.

Koen Paelinckx als districtsschepen cultuur en voorzitter van het kunstcentrum kijkt al uit naar de heropening van het centrum na een nodige restauratie en renovatie.

Maar vanavond vieren we een feesteling dubbel zo oud, die geen restauratie, laat staan renovatie nodig heeft: Frank Ivo van Damme.

Frank, ik ben jaloers.

Jaloers op jouw mooie leeftijd van tachtig jaar, jaloers op jouw dynamiek die je nog altijd drijft, jaloers op de vele plannen die je nog wilt realiseren, jaloers op zo’n lange carrière als kunstenaar, jaloers op jouw mooimenselijk leven dat als voorbeeld mag dienen.

Frank, ik ben onzeker.

Wat moet ik vertellen over iemand die al bijna tachtig jaar vol energie door het leven gaat, wat zeg ik, loopt! We kennen elkaar ongeveer tien jaar. Dat is maar één achtste van je rijk gevulde leven!

Onze eerste ontmoeting vergeet ik nooit. Het was op de opening van een grafiektentoonstelling in Sint-Niklaas, waar ik nog maar onlangs verantwoordelijk was geworden voor de Stedelijke Musea en bijgevolg ook van het Internationaal Exlibriscentrum. Tussen al de aanwezigen was je me al opgevallen: een non-conformist met volle baard en op sandalen! En toen we werden voorgesteld kreeg ik een spontane omhelzing met een even spontane zoen. Ik kreeg er letterlijk, maar nog meer figuurlijk een rode kop van. Zo is Frank. Met één spontane, korte daad sluit hij een vriendschap voor het leven! Wat moet Joke overkomen zijn toen ze Frank voor het eerst ontmoette?

Wat moet ik vertellen over zaken die Frank beter kent dan ik? Over zo’n lange en vruchtbare kunstenaarscarrière waar geen einde aan komt? Over zijn visie op kunst en grafiek in het bijzonder? Over de technieken die hij gebruikt in zijn werk? Hij had ze al onder de knie toen ik nog stuntelde met een griffel op een lei.

Sommigen beweren dat je een kunstwerk als kunstwerk, als kunstwerk op zich moet beoordelen. Los van al de rest, los van de kunstenaar en de tijd waarin het ontstond. Ik heb daar serieus mijn twijfels bij. Stel je voor. De vele bezoekers die hier ongetwijfeld zullen komen, weten niet wie al deze uiteenlopende kunstwerken heeft gemaakt; weten niet wanneer ze zijn gemaakt, weten niet welke opleiding de kunstenaar kreeg en weten ook niet waarom ze nu hier hangen. Wat gaan die bezoekers bij het buitengaan denken? Wat gaan die bezoekers missen omdat ze niet weten dat het Frank is die ze maakte? Wat gaan die bezoekers missen omdat ze niet weten dat deze kunstwerken zestig jaar geleden maar evengoed gisteren zijn gemaakt?

Als ik naar het werk van Frank kijk, en ik beperk me tot zijn ex-librissen die ik het best ken, schieten mij steeds drie woorden te binnen: sensueel, levensblij, humoristisch.

Dat Frank naakte mannen en nog veel meer mooie naakte vrouwen toont, valt onmiddellijk op. Dat ze van alles tonen en uitspoken, zie je zelfs met je ogen dicht. (Het liefst met je ogen dicht, want dan kan je verder dromen en fantaseren!). Soms gedurfd, maar nooit aanstootgevend. Want het zijn steeds blije mannen en vrouwen die Frank uitbeeldt, vol levensvreugde, mensen die liefdevol genieten en gelukkig zijn. Ze genieten van alle aspecten van het leven en de vrouwen komen er nog rondborstig voor uit ook. En hoe meer je kijkt, hoe meer je ziet. En hoe meer je ziet, hoe meer je geniet. Soms monkelend, soms schaterlachend om een humoristische toets die je bij de eerste blik miste. Want daar is Frank ook sterk in: pas bij nader toezien merk je nieuwe dingen op. De speelsheid waarmee hij bepaalde dingen uit het houtblok of de koperplaat krijgt, zijn zo spontaan, zo vloeiend alsof het hem geen moeite kost. Wat natuurlijk niet juist is. Kunst is en blijft voor Frank arbeid. Hij is een vurige verdediger van het kunnen, van het ambachtelijke in de kunst.

Daarom kan je blijven kijken naar het werk van Frank en kan je blijven genieten. Zo doe ik het en zo doen, Dames en Heren, jullie het ongetwijfeld ook.

Wie Frank kent, geniet van zijn werk. Frank ís zijn werk, zijn werk ís Frank.

Leonard Nolens zei onlangs heel overtuigend in Knack naar aanleiding van zijn 65ste verjaardag iets gelijkaardigs: “Ik bén mijn poëzie.”

Frank, ik ben vereerd.

Dat ik hier mag spreken. Een snotneus bij wijze van spreken mag op de opening van je jubileumtentoonstelling het woord voeren, voor mensen die jou en jouw werk al veel langer kennen dan ik.

Ik ben vereerd omdat ook ik mijn steentje mocht bijdragen. Maar de meeste lof verdient Joke, de drijvende kracht achter jouw huldiging en jullie kinderen die samen de tentoonstelling samenstelden. Frank, je mag je gelukkig prijzen al zo vele jaren de onbaatzuchtige steun te mogen genieten van je Joke. Joke, ons aller dank!

Bovendien ben ik vereerd omdat ik vanavond samen en namens velen een welverdiende hulde mag brengen aan jou, Frank, als mens én als kunstenaar.

Frank, begrijp me niet verkeerd, ik wil niet beweren dat je er nu mee moet ophouden, integendeel. Moge deze hulde van velen je een hart onder de riem steken om nog vele jaren ons te laten uitkijken naar en ons te laten genieten van toekomstig werk!

Frank, ik ben blij.

Frank, je verdient deze hulde, niet omdat je binnenkort tachtig wordt (dat is vandaag niet meer zo moeilijk), niet omwille van je lange carrière (dat is vandaag wél moeilijk), maar wel om wat je deed in deze lange carrière, om wat je realiseerde in je leven als mens én als kunstenaar, om wat je bent als mens én als kunstenaar.

Ik ben blij, Frank, omdat zoveel mensen bijdragen aan deze mooie hulde. Niet alleen allen die bij de samenstelling van deze tentoonstelling hielpen, niet alleen het personeel van het Kunstcentrum De Bist dat hun beste beentje heeft voorgezet, of Annick Van herp en haar ploeg van RAXA voor de schitterende realisatie van deze tentoonstelling, maar ook de vele mensen die op eigen initiatief bijdragen om jouw te huldigen. Ik denk hierbij in het bijzonder aan de heer Francis Dirix die de prachtige publicatie Houtblokverhalen eigenhandig van de originele blokken drukte, met veel liefde voor jou en jouw grafisch werk.

Ik ben blij, Frank, dat we met zovelen zijn om je te vieren.

Frank, omdat vrouwen in je leven en in je werk belangrijk zijn, geef ik met veel plezier het laatste woord aan een vrouw, mijn oud-collega bij de stad Antwerpen en de gewaardeerde directeur van het Letterenhuis: Leen Van Dijck.

Leen Van Dijck

Beste vrienden van Frank,

Tja, wat kan ik nog toevoegen aan de woorden van Tony Oost? Niet dat er over Frank niets meer te zeggen valt, natuurlijk, er kan een heel boek over hem geschreven worden, nietwaar Joke, maar ik ben niet de ideale auteur omdat ik mij, door tijdsgebrek, onvoldoende heb kunnen verdiepen in zijn zeer veelkantige persoonlijkheid. Ik zal me dus noodgedwongen beperken tot enkele hoofdstuktitels.

Al lang voor mijn aantreden als baas van het Letterenhuis was Frank, samen met zijn onafscheidelijke zielsverwant Joke, een trouwe fan, van het toenmalige AMVC dus. En zo heb ik hem ook persoonlijk leren kennen: een enthousiast bezoeker, een hartelijke en joviale man met een authentieke belangstelling voor het brede scala van het Vlaamse cultuurleven, ook in de letteren. Hij is zelfs in zijn jonge jaren de stuwende kracht geweest achter het jongerentijdschrift Pijpkruid. Het archief daarvan heeft Frank vorig jaar aan het Letterenhuis geschonken, en zo kon ik het even inkijken. Pijpkruid was de voortzetting van de FTC, de Felix Timmermans Clubkrant, een gestencild blad dat in 1949 het licht zag. Het eerste nummer van Pijpkruid verscheen op 1 januari 1952 en het liep tot december 1958. De naam 'Pijpkruid' werd vanaf 1957 wereldberoemd in Vlaanderen en Nederland, want toen verscheen de eerste (Nederlandse) vertaling door Max Schuchart van De Ban van de Ring van Tolkien, die zijn Hobbits Pijpkruid of Halflingenblad liet roken. Frank was toen zelf ook een pijproker… In die tijd kon dat nog, werd dat zelfs aangemoedigd…! Maar terzake! Pijpkruid wilde “een werkterrein” zijn, en als je weet dat de term “werkplaats” nu een subsidieerbaar iets is geworden, is dat alweer merkwaardig. Pijpkruid wilde aan jongeren de kans geven “hun literaire en grafische werken aan kunstenaars en kunstliefhebbers aan te bieden”. Als ik de jaargangen zo doorbladerde, kreeg ik de stellige indruk dat de grafische redactie, onder leiding van Frank Ivo, een groter aantal groten in hun jonge jaren heeft weten te strikken: Antoon Macken, Marcel Mutsaers, Gerard Goudaen, Hélène van Coppenolle, van wie het Letterenhuis in 2011 het archief verwierf, en natuurlijk de redacteurs Antoon Vermeylen en Frank Ivo. Na elke jaargang werd ook een kunstmap uitgegeven, met grafisch werk. Allengs zie je ook een aantal bekendere literatoren hun bijdrage leveren: Rudolf van de Perre, Louis Sourie, Marc Dangin, Roland Jooris, Jan Berghmans en… mijn toenmalige jonge buurvrouw Mia Coomans, die gehuwd was met Gregor Boude, wiens archief ook in het Letterenhuis is terecht gekomen… Dit heel vroege verhaal uit het leven van Frank is eigenlijk een voorbode voor wat volgen zal, het is uitermate typerend voor wat Frank is (geworden) en waar hij voor staat. Met name: een man die een breed cultureel “netwerk” uitbouwt, van kunstenaars en van literaire vrienden (hij heeft ook Joke in de Pijpkruid-periode gevonden ); een man die bezeten is door zijn werk, door zijn kunst; een man die zich ook het technische, het ambachtelijke aspect aantrekt (Pijpkruid werd artisanaal gedrukt op een oude handpers…) en ook een man die er vurig voor ijvert om jonge collega’s volop kansen aan te reiken.

Dat laatste heeft hij zeker ten volle kunnen realiseren toen hij in 1971 de Vrije Vesper Tekenschool Merksem oprichtte, die uitgroeide tot de Stedelijke Academie voor Plastische Kunsten. Daar is hij van 1973 tot 1992 directeur geweest.

Zoals ik al zei, Frank is dus niet alleen kunstenaar, hij is ook een bekwaam ambachtsman. Voor hem zijn die twee aspecten van de grafiek onlosmakelijk verbonden: in TMuzet van mei 1978, een jongerentijdschrift van een latere generatie, zegt hij daarover in een interview met Rudy Vanschoonbeek:

“Ik maak dus tekeningen die ik vervolgens drukkensklaar maak, en dan druk ik ze zelf […] want pas als er een afdruk is gemaakt is het werk helemaal af. Het hoort erbij. […]

Ikzelf begin bij de schets, en eindig met de druk. Dat houdt o.a. in dat je die schets moet kunnen ‘herschrijven voor de andere instrumenten’. (…) (…een graficus) moet op de hoogte zijn van de verschillende mogelijke drukprocedés – gravure, litho, ets e.d. - wil hij écht een graficus zijn.”

Hier spreekt de gepassioneerde kunstenaar! Een enorm bedrijvig kunstenaar ook. Als maker van ex-librissen is hij wereldvermaard, u hoorde er Tony al over. In november 2009 werd in het Fu Xian Zhai Museum in Shangai een tentoonstelling georganiseerd met zijn volledig ex-libris oeuvre. De catalogus van die expo toont die werken ook allemaal: 457 hout- en 340 kopergravures. Pakweg 800 ex-librissen dus in een periode van ca 60 jaar (want Frank Ivo is wel heel vroeg begonnen, maar niet in zijn wieg!). Ronduit indrukwekkend! Daaronder ook een prachtige suite van 27 letters Keltisch alfabet (koper), waar hij aan werkte tussen 1993 en 1997, en gepubliceerd als Exlibris ABC.

Maar Frank deed nog veel meer: hij was actief als ontwerper voor boekomslagen, als illustrator van verzenbundels en jeugdboeken, als decor- en kostuumontwerper voor het Reizend Volkstheater, als ontwerper van historische stoeten (las ik ook), als maker van gelegenheidsprenten en oorkonden, en natuurlijk ook als geïnspireerd portrettekenaar van talloze Vlaamse schrijvers, kunstenaars en musici: een keuze van die portretten werd in 2010 onder de toepasselijke titel Getekend voor het leven tentoongesteld in Edegem, met een mooie publicatie van het Davidsfonds.

Frank Ivo stelde ontzettend veel tentoon, in binnen- en buitenland, tot in Shangai toe dus, hij werd gelauwerd en hij kreeg prijzen: tweemaal de baron de Brouwerprijs, in 1957 en in 1963, in 1971 was hij laureaat van het Plantin-genootschap, waar hij zelf in 1968 nog cursus had gevolgd, en in 2010 kende het tijdschrift Heibel de Nestorprijs toe aan Frank Ivo en aan Joke van den Brandt! En zo was het goed, samen bekroond, want ik heb Frank nog niet vaak zonder zijn Joke gezien! Met zijn fototoestel in de aanslag verslaat hij zowat alle culturele manifestaties in het Antwerpse. En Joke maakt er teksten bij en samen publiceren ze die in de onvolprezen Mededelingen van het Centrum voor Documentatie en Reëvaluatie van Henri-Floris Jespers.

Beste Frank, er is nog ontzettend veel over jou te vertellen, maar het is hoog tijd om je tentoonstelling, een representatieve selectie uit je werk, te gaan bekijken, en te klinken op jou en je werk. Ik wens je een heel gelukkige verjaardag, met je grote gezin, met je fantastische Joke, en ik zou zeggen: volhard in de boosheid, blijf eeuwig jong en blijf er een lap op geven! Proficiat!

Frank Ivo van Damme ontving het eerste exemplaar van de tot de verbeelding sprekende Houtblokverhalen (Private Press BlackBox te Hasselt). Een vijftigtal eigenaars schreven op vraag van uitgever Francis Dirix een commentaartekst op hun ex-libris van Frank Ivo van Damme en leenden hun blokje uit, zodat het rechtstreeks afgedrukt kon worden van de originele blokken.

*

De tentoonstelling is vrij toegankelijk tot 20 mei, tijdens de openingsuren van het kunstcentrum elke woensdag en vrijdag van 14 tot 16 uur, zaterdag van 14 tot 17 uur en zondag van 10 tot 12 en van 14 tot 17 uur.

Kunstcentrum Hof De Bist, Veltwijcklaan 252, Ekeren

■

Paul VAN HOEYDONCK, Goden & astronauten, Kapellen (Bos), Banana Press, 1972, 225 p.

Op de maan bevindt zich een werk van de destijds vermaarde Antwerpse kunstenaar Paul van Hoeydonck (°1925). Dat haalde toen terecht de wereldpers. Vandaag is Van Hoeydonck blijkbaar verzonken in de collectieve amnesie.

Het was op Cape Kennedy, op 2 juni 1971, dat Van Hoeydonck de bemanning ontmoette van Apollo 15, tijdens de voorbereidingen voor de lancering op 26 juli. Geïnspireerd door dit contact, schiep hij een kleine figuur en stuurde die naar de bemanning: col. David R. Scott, major Alfred M. Worden en lt. col. James B. Irwin.

Op 21 juli stierven drie Russische kosmonauten in hun capsule tijdens de terugkeer naar de aarde. Deze tragedie bracht de bemanning van Apollo 15 ertoe de NASA haar wens mee te delen Van Hoeydoncks beeldje op de maan te plaatsen, als herdenkingsmonument gewijd aan de veertien astronauten en kosmonauten die gestorven zijn in dienst van de exploratie van de ruimte. Zij noemden het beeldje Fallen Astronaut. Samen met een herdenkingsplaat, plaatste bevelhebber Scott het beeldhouwwerk in een kleine krater op Hadley Base op de maan. Hij nam toen, op 2 augustus 1971, de officiële NASA-foto.

Goden & astronauten verscheen bij Banana Press, een naamloze vennootschap gecontroleerd door de bijzonder succesrijke zakenman, uitgever en artistiek creatieve Walter Beckers (°1929), briefwisselend lid van Pink Poets. Walter heeft al te zeer vergeten bijdragen geleverd tot de concrete en visuele poëzie, alsook tot art-mail.

De toevallige herontdekking van dit (eerlijk gezegd vergeten) boek activeerde mijn geheugen. Ik werd opnieuw frontaal geconfronteerd met het indrukwekkende oeuvre van een destijds internationaal gewaardeerde en nu om totaal onbegrijpelijke redenen vergeten kunstenaar, waar ik in de jaren zestig en zeventig gemoedelijk mee omging. Ik koester ook een kameraadschappelijke herinnering aan Walter Beckers, van wie ik een aantal merkwaardige publicaties en brieven bewaar. Maar dat is een ander verhaal.

Henri-Floris JESPERS

Op donderdag 29 maart 2012 geeft Nele Bernheim, kunst- en modehistorica, een lezing over het Brusselse modehuis Norine in Het Huis Happaert. Norine, geïnspireerd door avant-garde kunst, stond garant voor artistiek hoogstaande en vooruitstrevende ontwerpen, en was het eerste en lange tijd het enige Belgische huis dat niet kopieerde van Parijs. Het kan beschouwd worden als de voorloper van de hedendaagse Belgische avant-gardemode die vanaf eind jaren '80 de wereld veroverde. Couture en kunst. 

Het modehuis werd geleid door sleutelfiguren uit de Belgische avant-garde van de dolle jaren twintig: de artistieke duizendpoot Paul-Gustave Van Hecke (1887-1967), en zijn partner, Honorine – Norine – Deschryver (1887-1977). 

Norine is vrijwel in vergetelheid geraakt, maar heeft enorm veel betekend, zowel voor de mode als voor de beeldende kunsten. Met zijn avant-gardistische creaties liet het huis de ingetogen stijl die toen in België schering en inslag was, ver achter zich. Vrouwen pasten er hun jurken tegen een achtergrond van moderne kunst. Het vertrouwde sommige van deze expressionisten en surrealisten – zoals Frits Van den Berghe, Léon de Smet, en vooral René Magritte – illustratieopdrachten toe. In Norines modecreaties ontwaren we de beeldtaal van René Magritte, Raoul Dufy, Max Ernst en Man Ray. 

*

Nele Bernheim doctoreert in de geschiedenis aan de Universiteit van Antwerpen en in de kunstwetenschappen en archeologie aan de Vrij Universiteit Brussel met een proefschrift genaamd Couture Norine, Brussels: The Embodiment of the Belgian Avant-garde, 1916-1952. Als “Norine experte” heeft Nele reeds verschillende lezingen op haar palmares staan.

*

 U kunt Nele Bernheims rijkelijk geïllustreerde verhaal, het resultaat van jarenlang doorgedreven onderzoek, beluisteren op 29 maart in Het Huis Happaert. Deze lezing past in het kader van de maandelijkse Fly-Ins die het huis organiseert. Dit zijn avonden die rond een welbepaald thema zijn opgebouwd en telkens door een specialist ter zake wordt voorgedragen. De thema's zijn erg divers waardoor iedereen er zijn gading vindt.

Praktische informatie: inschrijven voor 24 maart via info@huishappaert.com
Datum: donderdag 29 maart 2012 vanaf 19:30uur
Locatie: Het Huis Happaert, Happaertstraat 25 – 2000 Antwerpen
Inkom: gratis

 ■

Zie ook:

http://mededelingen.over-blog.com/article-29641221.html

http://mededelingen.over-blog.com/article-30075949.html

http://mededelingen.over-blog.com/article-nele-bernheim-couture-norine-1916-1952-kunst-in-mode-mode-in-kunst-40290059.html

In het Frans:

http://caira.over-blog.com/article-30077527.html

http://caira.over-blog.com/article-29640655.html

Vanaf maandag exposeert Jan Scheirs in Café des Artistes te Berlijn. De tentoonstelling vindt plaats in het kader van ITB (Internationale Tourismus Börse Berlin), sinds 1966 de grootste toeristische vakbeurs ter wereld. De tentoonstelling vindt plaats als onderdeel van het evenement Antwerpen meets Berlin.

Während der ITB Berlin begrüssen wir als besonderen Gast die Stadt Antwerpen, Belgien. Durch Antwerpener Gäste wird die Ausstellung offiziell eröffnet. Besonders freuen wir uns auf die Anwesenheit des flämischen Malers Jan Scheirs. Zugleich mit der Vernissage stellt die Stadt Antwerpen sich vor und informiert insbesondere über das bereits im vergangenen Jahr eröffnete MAS und das 2013 kommende Red Star Line Museum.

In het perspectief van dat laatste legde Scheirs zich de discipline op tekeningen te maken geïnspireerd door (de sfeer van) schilderijen van Eugeen Van Mieghem (1875-1930) of gebaseerd op foto's uit heroïsche tijden van de legendarische Red Star Line.

De tentoonstelling loopt van 5 tot 17 maart. Vernissage in aanwezigheid van de kunstenaar op 8 maart. Fuggerstrasse 35, 1077 Berlin.

HFJ

Gisterenavond woonden meer dan vierhonderd genodigden de opening bij van de tentoonstelling van Jan Scheirs in de monumentale inkomhal van het Justitiepaleis te Antwerpen: 27 doeken en een honderdtal tekeningen onder de gemeenschappelijke noemer 'Justitie is mensenwerk'.

Ik was al jong gefascineerd door emoties en menselijke interacties', zegt de schilder. 'En waar komen die emoties beter tot hun recht dan in een Justitiepaleis?'

Jacques Mahieu en Jan Scheirs

Na een gevat en (ook qua etymologische benaderingen) spits welkomstwoord van Voorzitter van de Rechtbank Jacques Mahieu, was het aan Schepen van Cultuur Philip Heylen om de tentoonstelling in te leiden.

Na gewezen te hebben op het project van het Middelheimmuseum, dat deze zomer hedendaagse beeldende kunst over heel Antwerpen onder de aandacht wil brengen, waarbij ook de controversiële Pieta's van Jan Fabre voor de eerste keer in België te zien zullen zijn, ging Philip Heylen in op het werk van Jan Scheirs.

Vernissages zijn voor de schilderkunst wat een vonnis is voor een rechtbank: een gelegenheid waarbij veel mensen met nog meer meningen getuige zijn van de gevolgen van een rusteloze geest.  Veel misdadigers en veel schilders beschikken over zo’n rusteloze geest: de enen omdat ze de werkelijkheid alleen met geweld de baas kunnen, de anderen omdat ze juist in vraag stellen hoe we die werkelijkheid geweld aandoen.  Advokaten, rechters en kunstenaars hebben al vast dit gemeen: wat ze onderzoeken is het grensgebied tussen wet en waarheid.

De menselijke geest kan even bedrieglijk voor zichzelf zijn als voor zijn medemens.  In dit gebouw, worden mensen daar dagelijks op gewezen.  Misdaden zijn ook daden en gelukkig maar staan tussen dit soort daden en het bedrog waarmee mensen zichzelf misleiden altijd wetten en praktische bezwaren.  Het klinkt een tikje dreigend en die dreiging zit ook altijd in het werk van Jan Scheirs.  

Jan kijkt naar mensen en laat tegelijk zien hoe die mensen naar zichzelf en hun eigen werkelijkheid kijken.  Het mag u dan ook niet verbazen dat de titel van deze tentoonstelling Mensenwerk: Justitieis.  Mensenwerk is niet hetzelfde als maatwerk.  Dat hebben een goede advokaat en een goede schilder gemeen: voor elk nieuw oordeel dat je je moet vormen, stel je niet allen je onderwerp maar ook je zelf en je eigen kunde in vraag.

Een andere constante in het werk van Jan  - en ik mag me stilaan als een kenner gaan beschouwen want dit is niet de eerste keer dat ik een vernissage van hem inleid – is het combineren van de menselijke aard en zijn literaire of schilderkunstige archetypen: u zult op de schilderijen en tekeningen een vos – symbool van sluwheid, denk maar aan Reynaert, - of een uil – symbool van wijsheid – tegenkomen.  

Bovendien krijg je doorheen de juridische karakterkoppen en silhouetten heen een prachtige staalkaart van onze tijdgenoten.  Achter de spiegel van verf en contouren zien we iets doorschemeren over de ware aard van onze medemens en bijgevolg van onszelf. 

Ik ken Jan Scheirs persoonlijk en kan u zeggen: hij schildert zoals hij is : een beetje ongrijpbaar, altijd gehaast en enthoesiast door nieuwe observaties die de oude als het ware overhoop lopen.  Bovendien penseelt en produceert Jan sneller dan het snelste snelrecht en vaak met een precisie die getuigt van intens kijken.  En ook van durven wegkijken van de werkelijkheid zodat de realistische afbeeldingen tegelijk ook hun personages binnenstebuiten draaien. Dat viel mij op toen ik hem voor de eerste keer aan het werk zag tijdens de uitreiking van de literaire prijs De Diamanten Kogel.

Intermezzo, 145 x 145

Maar Jan zou niet in staat zijn zijn werk onder de aandacht te brengen zonder de tomeloze inzet van de vele mensen die onze stad tot een cultuurstad maken: opdrachtgevers, mecenassen, kunstgaleries en galerietjes en jawel, dit justitiepaleis.  Die myriaden initiatieven vormen het kloppend hart van dat grote lichaam dat men wel eens ‘de kunstwereld’ noemt.  Wie een hart heeft voor kunst, kan niet anders dan die talrijke privé-inititatieven allemaal te koesteren.

Ik nodig u uit om de werken die hier zijn tentoongesteld aandachtig te bekijken.  Ga niet op zoek naar wie de kunstenaar is of wat hij bedoelt maar laat u verassen door portretten, vormen, observaties & interpretaties.  Of zoals de Australische criticus Robert Hughes ooit over Cézanne zei: als schilder wou hij vooral niet zichzelf zijn.  Als  schilder wou hij zijn wie of wat  hij afbeeldde.’

Jan Scheirs heeft zijn Mont St. Victoire gevonden: zijn berg heet Justitie en als hij zijn werk goed heeft gedaan, dan is hij – de woorden over Cézanne indachtig, een rechter van onze werkelijkheid.

Uitspraak, 135 x 135

Tussen de genodigden: Arno Bremers, René Broens, Axel Daeseleire, Brigitte Derks, Lisbeth Gruwez, Wim van Hees, Eric van Herreweghen, Gert Jan Heuvelman, Henri-Floris Jespers, Kris Kenis, Ilse Krols, Pruts Lantsoght, Mieke de Loof, Dirk Maeyens, Martin Michel en Renaud.

De tentoonstelling loopt van 13 februari tot en met 29 maart, tijdens werkdagen te bezoeken van 8u30 tot 16u.

Meer in de eerstvolgende editie van de Mededelingen van het CDR.

■

Jan Scheirs werd geïnterviewd :

• in het programma Hallo Antwerpen van ATV:

http://www.atv.be/item/expo-justitiepaleis-9-februari-2012

• door Liesbeth Vermaercke in Het Nieuwsblad ('Waar komen emoties beter tot hun recht dan in een Justitiepaleis?' Gerecht komt tot leven op schildersdoek.)

http://www.nieuwsblad.be/article/detail.aspx?articleid=2V3M23QM