Gisteravond, vernissage van de expo Lucienne Stassaert in galerie Charlotte Van Lorreinen te Tervuren. Ernest Van Buynder, voorzitter van de Vrienden van het MuHKA en Roger de Neef openden de tentoonstelling. Onvolprezen uitgever Leo Peeraer presenteerde Meervoud van blauw, een monografie over het plastische werk van Stassaert. Dankzij overleg met Constance en Roger de Neef en de technische medewerking van Kris Vanhemelryck (Herman Teirlinck-huis in Beersel) werd het een bibliofiele kleinood.

De publicatie kreeg vorm als een tekenfarde waarin twee portfolio's: links een collectie persoonlijke facsimile gereproduceerde documenten en getuigenissen (waaronder een treffend portretfoto van Kristof Ghyselinck), rechts de tekst van Roger de Neef en 28 losbladige kleurenreproducties van werken van Stassaert (1959-2012).

Naast de reguliere editie (25 €) wordt een luxe-editie aangeboden: 22 exemplaren verrijkt met een originele tekening van Lucienne Stassaert (150 €). Wie belangstelling heeft voor een exemplaar neme contact met uitgeverij P, Sint-Antoniusberg 9, 3000 Leuven. Tel.: 016 23 12 45. E-mail: contact@uitgeverijp.be Website: www.uitgeverijp.be Een uitzonderlijke gelegenheid om tegen meer dan billijke voorwaarden een origineel werk van Lucienne Stassaert te verwerven....

*

Tussen het publiek: Vera Alexander Beerten, Johan Van Cauwenberghe, Anneleen De Coux, Anouk Ganzevoort, Jacqueline Gruloos, Henri-Floris Jespers, Patrick Lateur, Rose Vandewalle, Kris Vanhemelryck, Rody Vanrijkel, Bart Vonck en Frank De Vos. Adriaan Raemdonck liet zich verontschuldigen: in zijn functie van voorzitter van de Federation of European Art Galleries Association (FEAGA) verbleef hij in het buitenland.

Meer in een volgende post en alleszins in de volgende aflevering van de Mededelingen van het CDR.

*

De tekst van de openingsrede van Roger de Neef bij de retrospectieve tentoonstelling van Lucienne Stassaert in het Elzenveld werd hier op 17 januari 2011 gepubliceerd:

http://mededelingen.over-blog.com/article-roger-de-neef-over-lucienne-stassaert-65155780.html

■

De tentoonstelling loopt tot 28 december.

Galerie Charlotte Van Lorreinen, Nieuwstraat 16, 3080 Tervuren. Open vrijdag, zaterdag en zondag van14 tot 19 u.

In de jaren vijftig-zestig van de voorbije eeuw is een tweede generatie constructivisten tot volle ontplooiing gekomen. Onder hen neemt Guy Vandenbranden (°Brussel, 1926) een centrale plaats in. In 1952 koos hij resoluut voor de abstractie en werd lid of medeoprichter van de kunstgroepen Art Abstrait (1952), Formes (1956) en Art Construit (1960). Deze drie groepen hadden Brussel als basis.

Vanaf 1960 woont en werkt hij in Antwerpen. Even die periode oproepen. 1958, de Wereldtentoonstelling in Brussel is een groot succes. Een groep Antwerpse kunstenaars vindt dat ze niet voldoende aan bod komen in deze wereldparade in het verre Brussel. Met de gekende Antwerpse bescheidenheid menen ze dat het centrum van de kunstwereld zich in de metropool bevindt. G58 of Groep 58 Hessenhuis is geboren. Guy Vandenbranden zal hiervan geen lid zijn. Hij vertoefde toen nog te Brussel. Wanneer in 1960 als reactie op G58 de progressieve kunstenaarsgroepering de Nieuwe Vlaamse School werd opgericht, was Guy Vandenbranden er wel bij. Hij ondertekende samen met onder meer Jef Verheyen, Vic Gentils, Jef Kersting e.a. een manifest mede opgesteld door Paul De Vree, dat kritiek leverde op de toen heersende politiek op het vlak van beeldende kunsten, maar tevens de begrenzing van de kunst wilde overschrijden en de vraag stelde: ligt de universaliteit in de begrenzing ? Tussen 1960 en 1965 organiseerde de groep in binnen- en buitenland tentoonstellingen, of participeerde erin. Voor het eerst sedert de Tweede Wereldoorlog werd de draad van het modernisme en de avant-garde opnieuw opgepakt. Guy Vandenbranden was een sleutelfiguur hierin. Hij werd later een van de drijvende krachten van het kunstcentrum VECU in de historische stadskern van Antwerpen.

Als constructivist kon hij een zevental grote integratieprojecten in de architectuur uitvoeren, onder andere een muurschildering van niet minder dan 2,2 m hoogte en 100 m lengte in het Universitair Ziekenhuis Antwerpen. Een primeur: deze muurschildering zal gerestaureerd worden door de afdeling Conservatie/Restauratie van de Koninklijke Academie voor Schone Kunsten te Antwerpen. Ook Kunst op de Campus van de Universiteit Antwerpen beschikt over een mooie collectie van zijn werk.

Nog maar enkele maanden geleden was Guy Vandenbranden een van de sleutelfiguren in de expositie De Achtenvijftigers in het ING-Gebouw in de Lange Gasthuisstraat te Antwerpen, met werk uit de ING-collectie. En in het MuHKA is thans werk van hem uit 1956 te bewonderen in de tentoonstellingsreeks: Nieuwe kunst in Antwerpen 1958-1962 – aflevering: 4 Centrum voor hedendaagse kunstuitingen. Op donderdag 22 november e.k. te 19 h organiseren de Vrienden van het MuHKA een verdiepingslezing / interview over en met deze artiest. Ik zal een lezing houden over de Europese uitstraling van deze kunstenaar onder de titel: “De constructivist Guy Vandenbranden en de peregrinaties tussen de steden Brussel-Antwerpen-Amsterdam-Milaan-Düsseldorf”.

De vormen en de kleuren die de kunstenaar gebruikt, evenals de ruimte die ze innemen en de compositie, kenmerken zich door een volkomen autonomie. Vooral worden meetkundige vormen gebruikt als de cirkel, de ellips, de rechthoek, het vierkant, de driehoek, de lijn en de kruising of versnijding van geometrische vormen.

Zijn kleuren geven een apart accent aan de abstracte vormentaal. In zijn beginperiode zijn de werken eerder zwart-wit. Later mengt hij de basiskleuren tot nieuwe samenstellingen.

Ik kom tot een besluit. Het is berekening contra spontaneïteit, programmering tegen informeel, discipline versus improvisatie. Gedurende zes decennia is hij op streng geometrische manier op zoek naar zijn essentie van de schilderkunst en heeft hij als rasecht artiest eigentijds constructief werk gecreëerd van blijvende waarde.

Ernest VAN BUYNDER,

voorzitter Vrienden van het MuHKA.

Bij de opening van de retrospectieve Guy Vandenbranden bracht Ernest Van Buynder De Nieuwe Vlaamse School in herinnering. Aanleiding tot een summiere terugblik...

*

In de tweede helft van de jaren vijftig, begin de jaren zestig was er, alleszins te Antwerpen, een intense kruisbestuiving tussen de pogingen tot vernieuwing ondernomen door plastische kunstenaars enerzijds en schrijvers anderzijds. Als criticus plastische kunsten van De Nieuwe Gazet én als dichter was Nic van Bruggen (1938-1991) nauw betrokken bij de talrijke al dan niet tijdelijke twisten binnen het wereldje. De aanvankelijke eensgezindheid binnen G58-Hessenhuis was immers spoedig zoek. Jef Verheyen (1932-1984) trok zich al meteen terug omdat hij op de eerste tentoonstelling wel met werk vertegenwoordigd was, maar niet vermeld werd in de catalogus. Bert de Leeuw, Paul van Hoeydonck, Paul Snoek en Hugues C. Pernath beraamden allerlei samenzweringen, maar het bleef bij het manifest van Hannibal  en gezellige nachtelijke complotten aan de toog. Englebert van Anderlecht en Jef Verheyen legden bij kunsthandelaar Hans Liechti te Grenchen in Zwitserland de grondslag voor een nieuwe groepering, De Nieuwe Vlaamse School. Het manifest werd geschreven door Verheyen en zijn onvoorwaardelijke pleitbezorger Paul de Vree (1909-1982). Daarin werd onder meer gesteld:

De Nieuwe Vlaamse School

- erkent in zichzelf deze Vlaamse traditie, dat het universele van de moderniteit in de eigen aard, d.i. de Vlaamse, vervat ligt;

is zich bewust dat onze oudere Vlaamse schilderscholen hun eigen aard door vergelijking met de buitenlandse, door andere schilderscholen, vonden en opdrongen;

- is de overtuiging toegedaan dat de authentieke schilderkunst in wezen nooit formeel of modieus is geweest, maar uiteraard alleen essentieel, waardoor zij verstaat de essentie niet te verwarren met de tijdelijke mededeling der vroegere meesters;

(…)

- zij keert zich af van de in België en in het buitenland opgeldmakende opvatting als zou er een “Belgische” schilderschool bestaan, een opvatting die een contradictio in terminis insluit;

- vermits Belgisch niet met het Vlaams autochtone samenvalt – en die zich wil staande houden door een cultus van formalisme;

– zij wenst in de zin van haar beginselen effectief tegen deze laatste opvatting te handelen, door zich openlijk af te scheiden en zich als de “Nieuwe Vlaamse School” te bekennen.

*

Het manifest werd ondertekend door Mark Claus, Herman Denkens, Jan Dries, Vic Gentils, Jef Kersting, Nico Klerks, Guy Mees, Guy Vandenbranden, Englebert van Anderlecht, Wim van de Velde en Jef Verheyen.

In de bij het manifest toegevoegde tekst Ligt de universaliteit in de traditie?  nam Jef Verheyen de benaming “Belgische schilderkunst” op de korrel: de Nieuwe Vlaamse School is van het Belgische etiket niet gediend en staat er op haar universalisme te manifesteren aan de hand van haar Vlaamse geaardheid.

Het ging wel degelijk om meer dan een groep malcontenten die zich, de grote Sezession-traditie indachtig, van G58 afscheurden. Het manifest betekende immers een oorlogsverklaring aan het toenmalige discours van de officiële kunstpolitiek, verpersoonlijkt door Emile Langui, die eenzijdig de Jeune Peinture Belge als enige representatieve groep vooropstelde.

De vernissage van de eerste groepstentoonstelling van de Nieuwe Vlaamse School vond plaats in het C.A.W. op de Meir op 15 oktober 1960. Op dezelfde datum werd de derde openingstentoonstelling van G58 in het Hessenhuis geopend. Nic van Bruggen had reeds eerder een paar maalin De Nieuwe Gazet  de nieuwe vlag bekend gemaakt waaronder Verheyen c.s. scheep gingen. Hij benadrukte dat de abstracte Nieuwe Vlaamse School de traditie geenszins verloochent, maar haar “nieuw” in het plastisch idioom van haar tijd wil veruiterlijken. Het werd immers hoog tijd een contrapunt toe te voegen aan de dominante traditie van het Vlaams expressionisme.

Op 15 oktober opende Nic de tentoonstelling met een opgemerkte speech: in de nokvolle zaal van het CAW stond hij daar, achter het engelenspeelgoed van Jan Dries, met twee velletjes papier en een nieuw pak. Op 4 november publiceerde hij in een scherp artikel waarin hij beide tentoonstellingen tegenover elkaar stelt, en wel als Catch(Nieuwe Vlaamse School), nl. “het gevecht met de Engel”, en Kitsch(G58), nl. “veel talentvol naschilderen”. Piet Sterckx in De Nieuwe Gazet, Paul Vaucaire in Le Matin  en in mindere mate Ben Klein (in een tussentijdse mededeling van het kahier) schoten giftige pijlen af op de nieuwe groepering. Marc Callewaert, voorzitter van G58 én jurylid van de “Jeune Peinture Belge” deed in Gazet van Antwerpen  van 19 oktober de Nieuwe Vlaamse School af als “noch nieuw, noch Vlaams, noch school”. Van Bruggen reageerde op 4 november, onderstrepend dat het toch opmerkelijk is hoe Callewaert het werk van de leden van de Nieuwe Vlaamse School totaal anders beoordeelt dan een jaar voordien…

In mei 1961 nam de Nieuwe Vlaamse School, in samenwerking met het Nationaal Centrum voor Moderne Kunst waar Paul de Vree de eerste viool speelde, deel aan de groots opgezette tentoonstelling Forum 61 in de St.-Pietersabdij te Gent. Ondertussen waren ook Paul van Hoeydonck en Bert de Leeuw tot de groep toegetreden. In Monas(II, 2-3, p. 6) nam ik een artikel van Paul de Vree op, waarin hij stelde: “De zestigerjaren hebben ingezet met een offensief van de zuivere abstractie tegen ‘l’art brut et informel’. (…) Ditmaal is ook het uur van de Antwerpse authenticiteit geslagen. (…) Met de Nieuwe Vlaamse School is de stroming Cobra of de ongebreidelde groteske op de definitieve klip gevaren.” Volgens De Vree voltrok de Nieuwe Vlaamse School de scheuring met de “im- en expressionistische informelen”. Op 31 mei 1961 leidde Nic van Bruggen een tentoonstelling van de groep in het clublokaal van de V.E.C.U. (Vereniging voor Europese Cultuur Uitwisseling), toen nog gevestigd in de Wijngaardstraat 9. Eén jaar na de stichting, in oktober 1962, exposeerde de Nieuwe Vlaamse School – met Bram Bogart als gast – in Le Zodiaque in Brussel.

Henri-Floris JESPERS

Zie ook:

http://mededelingen.over-blog.com/article-26645698.html

Morgen, 19 uur, opent de Callewaert-Vanlangendonck Gallery met een hommage aan Guy Vandenbranden (°1926). Tim van Steenbergen en Yoeri Vanlangendonck verzorgden de compositie van de retrospectieve, Ernest Van Buynder, voorzitter van Vrienden van het M HKA licht de expo toe.

*

Op zaterdag 24 november 1973 leidde ik in de VECU een expo van Guy Vandenbranden in. Tijdens de vernissage – en uitsluitend dan – werd een exclusief voor de Vecu-tentoonstelling gemaakte, genummerde en gesigneerde zeefdruk van de kunstenaar aangeboden tegen 500 F per exemplaar. Nadien werd voor deze screen de gebruikelijke pris van 2000 F gevraagd.

In de royale uitnodiging (acht pagina's) werd o.m. volgend gedicht van Nic van Bruggen opgenomen.

Een opstand van orde

(rondom schilderijen van Guy Vandenbranden)

Hier beveelt de kleur haar gebied,

Gebiedt de lijn zijn warse wet, zijn

Bijtel oordeel over licht en ruimte.

Hier woedt de opstand der orde, de

Acrylaten opspraak van rechtlijnigheid.

Hier wint de waarheid haar opbrandende

Waarde, zijn wild verwijt, de trage haat

Van wat de geest bedoelt, beraamde liefde.

(Dit is de anjelieren onrust, ontembaar

Sterven, de schone schijn der schoonheid.

En het droeve part van de derende dood,

Wanneer de held zijn boeken sluit en

Schildert. Aan zijn verzwegen schepping,

Aan zijn schuldig schrikbewind van vrienden,

Aan zijn verdriet, strijd en tederheid.)

Wie zal de dood begrijpen, het geboomte,

Het smeltend, smedend vuur?

*

Callewaert-Vanlangendonck Gallery, Wolstraat 21, 2000 Antwerpen.

Openingsuren: vrijdag 9, zaterdag 10 en zondag 11 november van 13 tot 19 u.

Verder zal de galerij geopend zijn elke woensdag, donderdag, vrijdag en zaterdag van 13 tot 18u.

HFJ

http://www.callewaert-vanlangendonck.com/site/Callewaert-Vanlangendonck_Gallery.html

Jacques Henri Lartigue werd in 1894 geboren in Courbevoie, in de schoot van een onwaarschijnlijk rijke familie. Voor zijn achtste verjaardag kreeg hij een eigen camera, en vanaf dat ogenblik is hij niet opgehouden met fotograferen. Hij richtte de lens voornamelijk op wat hij in zijn directe omgeving tegenkwam. Zijn instants de vie beschreef hij, als om niets te verliezen van wat hij gezien en vastgelegd had, ook nog eens minutieus in zijn dagboeken. Lartigue bereikte de leeftijd der zeer sterken: hij overleed in 1986 op 92-jarige leeftijd. Het grootste deel van zijn leven bracht hij als fotograaf in de anonimiteit door. De opnamen die hij in zijn jonge jaren maakte werden voor het eerst tentoongesteld (in het Museum of Modern Art in New York nog wel) toen Lartigue….69 was! Sedertdien verscheen zijn werk in boeken en tijdschriften over de ganse wereld, en beleefde hij nog vele exposities van zijn foto’s. De man is overigens zijn hele leven doorgegaan met fotograferen.

Momenteel heeft de Antwerpse Gallery 51 een fraaie tentoonstelling met foto’s van Jacques Henri Lartigue in huis, met de toepasselijke titel Instants de vie. Zijn platen bieden de kijker een blik in het leven van de gegoede burgerij in het begin van de vorige eeuw. Aanvankelijk lijken het eenvoudige snapshots, maar al gauw zie je dat de jonge fotograaf oog voor experiment had. Het líjken gewone foto’s, maar het zijn de facto studies naar wat licht, opnametijd en beweging vermogen. Lartigue had tijd genoeg om naar autoraces te gaan, of proeven met primitieve vliegmachines te gaan aanschouwen. Wat destijds als hypermodern gold, oogt nu als een weemoedige knipoog naar een verloren tijd. Hij legde veel vrouwen vast: rokende vrouwen, zonnebadende vrouwen, automobiel rijdende vrouwen (niet evident in die tijd). Erg intrigerend is een portret van zijn nichtje dat van het balkon van het familiebuiten af lijkt te zwéven. Zijn composities en camerastandpunten zorgen sowieso vaak voor een licht surrealistisch karakter.

Zo fotografeerde hij een zwarte poes midden in een sprong, nee: val. Fascinerend is beslist ook de foto die hij in 1912 maakte van Monsieur Folletête, de secretaris van zijn vader, die de hond Tupy in het Bois de Boulogne in het water gooit (zie hoger). Lartigue drukte op het júiste moment af! Het eigenzinnige universum van Lartigue is de moeite van een bezoek meer dan waard!

Het is overigens verbijsterend hoevéél foto’s deze liefhebber pur sang maakte. We hoeven ons geen zorgen te maken dat er iets mis mee zal gaan, vermits Lartigue zijn oeuvre in 1979 aan de Franse staat schonk, die het keurig beheert. Ook de tentoonstelling in Gallery 51 kwam tot stand in samenwerking met het Ministerie van Cultuur in Parijs. Het is overigens niet de eerste keer dat er werk van Lartigue in ons land te zien is: in 2001 was er een overzicht te bekijken in Namen, twee jaar later in het (overigens beeldschone) fotomuseum van Charleroi.

Bert BEVERS

Fotos: (c) Ministère de la Culture, Paris)

Instants de vie, Jacques Henri Lartigue in Fifty One Fine Art Photography, Zirkstraat 20, 2000 Antwerpen, dinsdag tot en met zaterdag 13.00-18.00 uur (tot 25 november)

www.gallery51.com