(Paul van Ostaijen, coll. HFJ)

Op zondag 22 februari vindt vanaf 13u30 de Paul van Ostaijen-dag plaats in het Karel Cuypershuis, Lange Leemstraat 57, te Antwerpen.

Programma

1400 Presentatielezing 'Ziek van de zee', een essay door Jan Oegema

1430 Repliek door Geert Buelens

1500 Intermezzo Marc Reynebeau: hedendaagse maatschappijrelevante reflectie & mogelijk tot publieksinteractie

1530 Inhuldiging door Schepen van Cultuur Philip Heylen van de gedenkplaat aan het geboortehuis van de dichter, Lge Leemstraat 53.

Receptie met live muziek uit het interbellum.

Organisatie: Genootschap van Ostaijen vzw.

Voor meer info zie www.paulvanostaijen.be

Kunstenaar Dan Van Severen is overleden in een Gents ziekenhuis. Dat werd zondag 15 februari vernomen van zijn familie. Hij was bekend voor zijn abstracte werken met grijstinten en geometrische figuren. Zijn schilderijen worden onder meer permanent tentoongesteld in het SMAK, het Muhka en het PMMK.

Dan van Severen werd op 8 februari 1927 in Lokeren geboren. Tijdens de Tweede Wereldoorlog koos hij voor een opleiding schilderkunst aan het Sint-Lucasinstituut in Gent (waar hij later zou doceren). Na de oorlog trok hij naar Antwerpen, waar hij studeerde aan het Hoger Instituut van de Koninklijke Academie voor Schone Kunsten en medestichter was van G58. De schilder Anton Marstboom (1905-1960) was bij de eersten om het uitzonderlijke talent van Van Severen te onderkennen. Later verhuisde hij naar Brugge en Gent.

In de jaren vijftig maakte hij een groot aantal werken, waarin grijze vormen overheersen op een blauwe of bruine achtergrond. Gaandeweg evolueerde hij naar een transcendente en meditatieve schilder- en vooral tekenkunst. Zijn 'vocabularium' bestaat vooral uit eenvoudige geometrische figuren: vierkant, rechthoek, ruit, cirkel en ovaal. Met minimale middelen trachtte hij zoveel mogelijk op te roepen:

Sedert zijn vroege kunstenaarsjaren heeft Dan Van Severen een gestadige evolutie doorlopen van steeds méér zuurstof opnemen met steeds minder inhaleren. Zijn vroeg werk uit de late vijftiger jaren verraadt nog een schim van figuratieve fictie achter een traliewerk van brede vegen olieverf; de voorbode van een perpetuum mobile rond geometrische beginselen; een poëtische wandeling op het koord gespannen boven de meetkunde in haar eenvoudige vlakke vormen. (Jan Walgrave)

Dan Van Severen brak door in de tweede helft van de jaren zestig: Met zijn deelname aan de Biënnale van Saô Paulo (1967), aan Dokumenta (1968) en aan de Biënnale van Venetië (1970) brak Dan Van Severen voorgoed door. Een eerste retrospectieve (curatoren: Jan Hoet en Yves Gevaert) van zijn oeuvre reisde al in 1982 vanuit Gent naar Eindhoven en naar Amsterdam.

*

Ik heb Dan, 'de trage schilder', leren kennen in het kielzog van Hugues Pernath, die naar hem opkeek – 'in de doolhof van de eenvoud'. Hij was bescheiden en eerder zwijgzaam, maar je voelde de bliksem onder de sneeuw kronkelen. Vele jaren later, toen ik op vraag van Jean Marchetti een selectie uit Dans dagboeken maakte, bleek eens te meer de gebalde rijkdom van zijn innerlijk leven. Het is niet zonder reden dat ik in verband met zijn eenzaam oeuvre naar Zen in der Kunst des Bogenschießens (1948) van Eugen Herrigel. (Cf. mijn bericht in www.caira.over-blog.com de dato 2 februari 2008).

Olivier Duquenne onderstreept terecht:

À l’instar de Malevitch, l’art abstrait de Dan Van Severen se transforme en degré zéro des formes, il dépasse l’horizon pour aller vers l’évidence d’un monde d’inspiration suprématiste, libéré des diktats des objets. Tous les pionniers de l’art abstrait, Kandinsky, Mondrian ou Malevitch, étaient à leur façon des mystiques. Ils accordaient à l’art une valeur éthique qui confinait à la transcendance. Ainsi, pour Dan Van Severen, c’est la pureté géométrique des formes qui nous guide vers la contemplation du Beau idéal. Le peintre nous montre l’invisible comme le poète narre l’indicible.

*

Soms bestaan zijn tekeningen uit niet meer dan een enkele lijn. De laatste schets die hij me schonk is haast onzichtbaar, uiterst voorzichtig maar niet minder treffend en in één beweging nauwelijks neergezet op een papier dat blijkbaar zorgvuldig gekozen werd om ze meteen te resorberen. Verschijnen en verdwijnen.

Het leven is niet altijd genadig geweest voor Dan. Hij meed echter dramatiek of tragiek, verankerd als hij was in feilloos schouwen. Was het woord niet zo hopeloos gedevalueerd door de newspeak, ik zou ik hem typeren als: zen.

Henri-Floris JESPERS

Lucienne Stassaert (°Antwerpen, 1936) debuteerde in 1964 met poëtisch proza en heeft intussen al meer dan twintig dichtbundels, verscheidene romans, toneelstukken en hoorspelen op haar naam staan. Haar vertalingen van Sylvia Plath, Emily Dickinson en Hadewych worden alom geprezen.

Zaterdag 21 februari 2009 wordt om 20 uur in galerie De Zwarte Panter te Antwerpen haar nieuwe bundel voorgesteld: Keerpunt.

Bart Stouten leidt in, Lucienne Stassaert leest voor en uitgever Leo Peeraer overhandigt de eerste exemplaren.

Op 19 februari 1909 verscheen het (eerste) Futuristisch Manifest op de voorpagina van de Parijse krant Le Figaro.

Tot besluit van een uitvoerig gesprek met Henri-Floris Jespers stelt Frank Hellemans de vraag of, honderd jaar na de geboorte van de avant-garde, de voorhoede een achterhoede is geworden?

HFJ: Ja, maar om een veldslag te winnen, is de achterhoede soms van kapitaal belang. Denk maar aan de slag bij Waterloo. Ik ben er zeker van dat de belangrijkste dingen in de marge gebeuren.

Het interview verscheen vandaag in Knack (nr. 7 van 11 tot 17 februari 2009).

Dinsdag 6 januari werd in de kerk van O.-L. Vrouw van het Heilig Hart te Borgerhout afscheid genomen van John Bel. Naast oud-collega’s van het Ministerie van Financiën en collega’s van een aantal sportverenigingen, was de culturele kring ExLibris vertegenwoordigd door o.m. Willy de Bleser, Joke van den Brandt, Willy Braspennincx, Irene Broer, Beatrijs van Craenenbroeck, Frank-Ivo van Damme, René Franken, Herwig van Horenbeeck, Henri-Floris Jespers, Pruts Lantsoght, Frank Liedel, Bob en Jenny Mendes, Luc en Thierry Neuhuys, Alfons de Roeck, Tony Rombouts, Wim van Rooy, Jan Vaes, Ugo Verbeke en Gert Vingeroets. Na zoon en kleindochter werden ook woorden van afscheid gesproken door Erik Vlaminck, voorzitter van de Vlaamse Auteursvereniging, en namens ExLibris door Erik Verstraete.

*

ExLibris wordt verder geteisterd. Gisteren overleed in de kliniek St  Augustinus onze vriend Rik van Biesen, met wie het al enige tijd niet meer zo goed ging. De uitvaartliturgie vindt plaats op dinsdag 13 januari te 11 uur in de kerk van de H. Familie aan de Prins Boudewijnlaan te Edegem.

*

Aan de laatste drager

Vriend, als je na volbrachte taak

van mij weggaat en die nog resten

naar de koffietafel leidt, herinner je dan

wat ik je hier ooit schreef, en zeg hen dat

ook mijn vertrek hun reis verlicht naar

dat veelbezongen oord, waar wij met

ons nieuwe wezen opgaan in elkanders

zijn als onvervreemdbaar eindverblijf.

Zeg hen ook dat ze mij deels nog

vinden in mijn afgedrukt asiel en

(mits enig zoeken) in mijn laden en

kasten, die ik nooit opgeruimd kreeg.

Zeg hen die alles in mijn naam,

want ik zal het pas bij weerzien

kunnen – hoe graag ook ik dat

hier en nu nog zélf had gedaan.

Gert VINGEROETS

                                  (Wachttijd, Westerlo, Kramat, 2003, p. 79)