Kunstenaar Dan Van Severen is overleden in een Gents ziekenhuis. Dat werd zondag 15 februari vernomen van zijn familie. Hij was bekend voor zijn abstracte werken met grijstinten en geometrische figuren. Zijn schilderijen worden onder meer permanent tentoongesteld in het SMAK, het Muhka en het PMMK.
Dan van Severen werd op 8 februari 1927 in Lokeren geboren. Tijdens de Tweede Wereldoorlog koos hij voor een opleiding schilderkunst aan het Sint-Lucasinstituut in Gent (waar hij later zou doceren). Na de oorlog trok hij naar Antwerpen, waar hij studeerde aan het Hoger Instituut van de Koninklijke Academie voor Schone Kunsten en medestichter was van G58. De schilder Anton Marstboom (1905-1960) was bij de eersten om het uitzonderlijke talent van Van Severen te onderkennen. Later verhuisde hij naar Brugge en Gent.
In de jaren vijftig maakte hij een groot aantal werken, waarin grijze vormen overheersen op een blauwe of bruine achtergrond. Gaandeweg evolueerde hij naar een transcendente en meditatieve schilder- en vooral tekenkunst. Zijn 'vocabularium' bestaat vooral uit eenvoudige geometrische figuren: vierkant, rechthoek, ruit, cirkel en ovaal. Met minimale middelen trachtte hij zoveel mogelijk op te roepen:
Sedert zijn vroege kunstenaarsjaren heeft Dan Van Severen een gestadige evolutie doorlopen van steeds méér zuurstof opnemen met steeds minder inhaleren. Zijn vroeg werk uit de late vijftiger jaren verraadt nog een schim van figuratieve fictie achter een traliewerk van brede vegen olieverf; de voorbode van een perpetuum mobile rond geometrische beginselen; een poëtische wandeling op het koord gespannen boven de meetkunde in haar eenvoudige vlakke vormen. (Jan Walgrave)
Dan Van Severen brak door in de tweede helft van de jaren zestig: Met zijn deelname aan de Biënnale van Saô Paulo (1967), aan Dokumenta (1968) en aan de Biënnale van Venetië (1970) brak Dan Van Severen voorgoed door. Een eerste retrospectieve (curatoren: Jan Hoet en Yves Gevaert) van zijn oeuvre reisde al in 1982 vanuit Gent naar Eindhoven en naar Amsterdam.
*
Ik heb Dan, 'de trage schilder', leren kennen in het kielzog van Hugues Pernath, die naar hem opkeek – 'in de doolhof van de eenvoud'. Hij was bescheiden en eerder zwijgzaam, maar je voelde de bliksem onder de sneeuw kronkelen. Vele jaren later, toen ik op vraag van Jean Marchetti een selectie uit Dans dagboeken maakte, bleek eens te meer de gebalde rijkdom van zijn innerlijk leven. Het is niet zonder reden dat ik in verband met zijn eenzaam oeuvre naar Zen in der Kunst des Bogenschießens (1948) van Eugen Herrigel. (Cf. mijn bericht in www.caira.over-blog.com de dato 2 februari 2008).
Olivier Duquenne onderstreept terecht:
À l’instar de Malevitch, l’art abstrait de Dan Van Severen se transforme en degré zéro des formes, il dépasse l’horizon pour aller vers l’évidence d’un monde d’inspiration suprématiste, libéré des diktats des objets. Tous les pionniers de l’art abstrait, Kandinsky, Mondrian ou Malevitch, étaient à leur façon des mystiques. Ils accordaient à l’art une valeur éthique qui confinait à la transcendance. Ainsi, pour Dan Van Severen, c’est la pureté géométrique des formes qui nous guide vers la contemplation du Beau idéal. Le peintre nous montre l’invisible comme le poète narre l’indicible.
*
Soms bestaan zijn tekeningen uit niet meer dan een enkele lijn. De laatste schets die hij me schonk is haast onzichtbaar, uiterst voorzichtig maar niet minder treffend en in één beweging nauwelijks neergezet op een papier dat blijkbaar zorgvuldig gekozen werd om ze meteen te resorberen. Verschijnen en verdwijnen.
Het leven is niet altijd genadig geweest voor Dan. Hij meed echter dramatiek of tragiek, verankerd als hij was in feilloos schouwen. Was het woord niet zo hopeloos gedevalueerd door de newspeak, ik zou ik hem typeren als: zen.
Henri-Floris JESPERS
