Hier halen ze zeker het theaterfestival mee.

Eerste scène

We nemen een roman. - Welke roman, jongens? - Een dikke roman, Sara. Zo dik dat zelfs een blinde hem ziet.- De idioot! Van Dosto! Nee, Sara. Niet De idioot. Het publiek is al gauw geneigd A aan B te koppelen. - Juist, Willem. Wij zijn niet naïef. - Maar welk boek dan? De bijbel? - A, nee. Niet de bijbel. M’n hele jeugd ben ik al om de oren geslagen met dat ding! Het komt me de strot uit. - Ja, Gilles. Het is niet omdat jij ervan moet kotsen, dat wij niet er niet mee mogen sollen. Want dat is toch de bedoeling van de voorstelling, nietwaar? Dat hadden we afgesproken. Een beetje dollen - Welk boek dan, Willem? Ulysses! - Ben je gek? Geen normaal mens die het uitgelezen heeft, maar Joyce blijft een knuffelbeer. - Ik stel voor, van een auteur die momenteel niet in de markt ligt. - Kom op, jongens. Met stilte komen we niet verder. - Thomas Mann! - Juist, Damiaan! Bravo! Thomas Mann. - En welk boek dan? De Toverberg. Duizend bladzijden. De goedkoopste slaappil. Duizend keer in slaap donderen voor vijf euro! – Vijf euro, Peter? – Ja, je vindt dat prul in elke ramsjboekhandel. – Goed. Iedereen mee eens? De Toverberg. Eenmaal, andermaal… verkocht!

Tweede scène

God, jongens. Zitten we hier al een half jaar te snuffelen in dat stom boek zonder een invalshoek te vinden. – We hebben wel flink gelachen! – Ja, dat wel, maar met gelach maak je geen voorstelling. – Het is een goed begin, Sara. Als wij met een sneer van Damiaan lachen, zal het publiek dat ook doen. – Zeker weten? - (Allen) Zeker weten! – En we gooien er flink wat klank- en lichtspel tegenaan. Voor de sfeer. De jeugd is gauw tevreden. – En de ouderen, dan? – Sara, de ouderen? Plak ze een ster op en voer ze af. – Een hoop techniek, jongens, is een bak geld! – Geld? Aan geld geen gebrek, toch? We zitten hier met vier gezelschappen lekker bij elkaar. Dat is toch een mooie pot. – Goed, blijft het probleem, de invalshoek? – Moet dat? – Nou, Sara, niet moeilijk doen. – Nee, of straks wordt het een tragische komedie. – Of een tragisch drama. – Geen van beide. Maar ook geen burleske, of groteske. Iets totaal nieuw! – Mee eens, mee eens, jongens, maar wat ook, een invalshoek moet. Zodat het publiek de stroming ziet. – En de windrichting! Vergeet de windrichting niet! – Leedvermaak! – Hé, niet slecht, Sara! Bingo! Leedvermaak. – Iedereen mee eens? Leedvermaak. Goed. Iemand een biertje?

Derde scène

Er zit wel weinig handeling in, gasten. – Daar moeten we toch iets mee kunnen doen. Ik bedoel: we zijn toch voldoende beroeps om uit het niets een toverberg te toveren. – Daar zeg je wat. Maar om te toveren moet je kunnen goochelen. – Is wel taai, jongens. Maar drukken! Moet je eens kijken op de colofonpagina. Eerste druk, 1924. Tweede druk, 1925. Derde druk, vierde, vijfde, zesde en dat gaat zo maar door. – Heerlijk. Moeten we gebruiken. Iemand leest die pagina, woord voor woord. – Tot en met… niets uit deze uitgave mag worden… - … vermenigvuldigd door middel van, et cetera, et cetera. - Als je ’t een beetje handig aanpakt drukt het de saaiheid van de roman uit. – Hij kan wel schrijven. – Willem! Ik bedoel dat de sfeer een grootse saaiheid uitstraalt. Zo ervaart de hoofdfiguur dat, euh, allez, hoe heet ie ook weer? Ik zou het duizend keer zeggen. - Hans Castorp. – Dank je, Hans Castorp. Wel die kerel zit zeven jaar in Zwitserland in een gesticht. – Wat voor een gesticht? – Een ziekenhuis. – Wat voor een ziekenhuis? – Wat voor ziekenhuis? Die Hans heeft het aan zijn longen. Staat op pagina, even kijken, dertien. – Longen! Daar beginnen we mee! Bij de binnenkomst van het publiek sprenkel ik een bijtend product op de vloer en iedereen traant. – Schitterend, Damiaan. Ronduit schitterend! En een technicus blaast stof in de zaal zodat er minutenlang gehoest wordt. Et voilá: plot, sfeer, invalshoek en vier… ruimte. – Mooi! Maar de tijd. De tijd waarin het gebeuren zich afspeelt. – Jongens, genoeg voor vandaag. Tijd of dé tijd is voor een volgende repetitie. Ik sterf van de honger.

Vierde scène

Waar waren we gebleven? – We gingen het vandaag hebben over de tijd of ‘tijd’. – Dé tijd, daar moet je het boek niet voor lezen. Die kan je vinden as je de flaptekst leest. We nemen hem over in de perstekst en zetten hem in het programmablaadje. Kees is klaar. - Mag niet te duur zijn, vrienden. Het budget krimpt zienderogen. – Maak je niet druk, Peter, over de kost van het drukwerk. Daar hebben we toch een coproducent voor. – Blijft over het begrip tijd. – Ik denk, ik denk dat we met over woorden te struikelen, halve zinnen te herhalen, dat aan te dikken, veel euhs en ha’s in het rond te zwieren, voortdurend te geeuwen, we dat begrip tot kunstvorm kunnen verheffen. – Welk begrip? – Tijd, Peter! Tijd! – O ja, sorry, ik was even niet mee. – Mag er gerookt worden in de voorstelling? – Tuurlijk, Damiaan, rook gerust een sigaar. – En drinken? – Drinken doen we zeker. Ik ga geen twee uur op het toneel staan zonder een slok. – Maar het speelt zich af in een sanatorium! – Sara! Eén. Tijd, plaats en ruimte hebben we overboord gegooid. Twee. Wat hebben we al bereikt? Geleuter. Dát moeten we aandikken. Langs die weg bereiken we een hoger niveau – Een hoger niveau? – Ja, zeg Sara. Denk er vannacht eens over na. Ik moet nu echt gaan. Mijn opa ligt al een week te rotten in de haven. Ik moet de ouwe trekschuit toch eens bezoeken. Alvorens hij zinkt.

Vijfde scène

Hallo, Peter? – Ja, met Peter. – Met Gilles. Ik zal volgende week niet naar de repetities komen. Je weet dat mijn opa overleden is. – Ja, dat heeft Willem me verteld. – Wel, ik ben er nog niet overheen. – Maar hij is al een maand dood! – Héhéhé, rustig, man. Dat wil niet zeggen dat ik niet aan onze voorstelling gedacht heb. – O, ja? – Ik vind, bijvoorbeeld, dat Sara af en toe iets moet laten vallen. – Laten vallen. – Deuren, bijvoorbeeld. – Deuren? – Ouwe deuren. Die omvallen. – Waar slaat dat op? – Dat slaat nergens op. Tenzij dat het absurde van de handeling gezien wordt als, als, als een onderdeel van de totale absurditeit van de voorstelling. – Gilles, ik zie het eerder als een metafoor voor de wijze waarop Nederland zich de laatste dertig jaar kapot heeft geluld. – Ach man, zeik niet zo. – Ik spreek er met Sara over. Matthias had ook een idee. – Matthias! Een idee? – Ja, een neukscène. Die hoofdfiguur in die barak heeft een liefje. Hoe heet ze ook weer? Ze slaan aan het neuken. Maar het mislukt. Door die longen. Begrijp je? Sara heeft er geen bezwaar tegen. – Nou, dan doen we dat. – Nog iemand een idee? – Niet dat ik weet. – Goed, dan stel ik een eerste doorloop voor eind van de maand. – In Brussel? – Ja, ’t Kaai is prachtig. Hoi, Peter! – Slu, Gilles.

Zesde scène

Ik denk dat we stilaan het podium kunnen opzoeken. – Om te repeteren? – Ben je mal. Aan repetities hebben we niets – Matthias heeft gelijk. Iedereen weet toch wat hij moet doen. – Gewoon, optreden. - We hebben heel wat bereikt. – En dat allemaal zonder regisseur. – Of dramaturg. – Op eigen kracht. – Rest enkel een naam te verzinnen. – Ik stel voor: Aan de tafel. – Sara! Waar slaat dat op? – Wel, de tafel is belangrijk in het creatieproces. - Jongens! De titel moet niet op het gevolg slaan, maar op de oorzaak. – Wel man, hou op met aan die sigaar te lurken. Voor de dag ermee. – We hebben een slash het boek openhaakje niet sluikhaakje gelezen – Punt. – Nee! Na een titel volgt toch geen punt. – Waar blijf je het halen, Damiaan? – Ja, ik weet het. Ik ben geniaal. – En als laatste daad gooien we het boek in het vuur. Bij wijze van spreken. Het is voldoende dat er wat stof opwaait. Zwart stof. Lijkt op zwarte rook. – Bon. Iedereen mee eens? – (stilte) – Dan geven we een paar try-outs. Vragen een paar jonge afgestudeerden van Theaterwetenschappen om er een beschouwing over te schrijven, scharrelen wat docu bij elkaar en we zitten safe. – Hier halen we zeker het theaterfestival mee.

Guido LAUWAERT

WE HEBBEN EEN/HET BOEK (NIET) GELEZEN – productie: tg Stan, de Koe, Dood Paard en Maatschappij Discordia – met de steun van Kaaitheater – tot 6 maart in Kaaistudio’s. Vervolgens op reis t/m 8 april – www.kaaitheater.be

Epidauros, toneelgezelschap van het Sint-Michielscollege te Brasschaat opgericht in 1976,

stelt zich tot doel elk jaar een hoogstaand theaterevenement te brengen, waarbij gaandeweg een innige en intense samenwerking is ontstaan tussen leerlingen, oud-leerlingen, leraars en oud-leraars — samen met vriendschappelijke banden die tot op vandaag, na meer dan 30 jaar activiteit, iedereen blijven bezielen. Epidauros is in de loop der jaren onmiskenbaar uitgegroeid tot een blijvende waarde — niet alleen binnen de collegemuren maar ook ver daarbuiten, bij een erg trouw en enthousiast publiek.

Epidauros brengt dit jaar de tragische geschiedenis van Pelléas en Mélisande van Maurice Maeterlinck (1862-1949, Nobelprijs Literatuur 1911), in een heel persoonlijke, verrassende en creatieve bewerking van regisseur Koen De Feyter. Daarbij wordt gebruik gemaakt van de vertaling van Ninette De Vries, uit 1893, waarover David Van Reybrouck het volgende zegt:

Als het werk desondanks vandaag nog mag gelezen worden (een goed halfuurtje, meer tijd moet men er niet aan hangen), dan is dat deels ook te danken aan de mooie, ietwat plechtstatige Nederlandse vertaling van Ninette de Vries uit 1893 die nu is herdrukt. Alleen is het jammer dat de kanjer van een schrijffout uit de titel (Pelléas heet daar plotseling Pélléas, alsof het een haargroeimiddel betrof) een eeuw later er nog staat.

De voorstellingen vinden plaats op 5, 6, 11, 12 en 13 maart 2010 in de Vriesdonkzaal van het Sint-Michielscollege (Kapelsesteenweg 72, Brasschaat), telkens om 20u. Op 13 maart is er tevens een namiddagvoorstelling om 15u. Reserveren kan on-line of telefonisch op03/646.22.17 (Mon & Monique Vijgen). Kaarten kosten 8 €.

Regisseur Koen De Feyter hield op www.epidauros.be een dagboek bij over de laatste maand voor de première.

Paul Neuhuys stelde onomwonden: “Ce n’est pas vrai que Dada a donné naissance au surréalisme. Le surréalisme est sorti des serres chaudes de Maeterlinck, en se frottant au freudisme”. En Wannes van de Velde kwam in Sevilla tot de conclusie dat een chanson' van Maeterlinck alle elementen bevat, qua klimaat en structuur, van een cante por siguiriya.

Zie:

http://caira.over-blog.com/article-17383604.html

http://caira.over-blog.com/article-16255631.html

Lucienne Stassaert

De tentoonstelling in het Herman Teirlinckhuis te Beersel van de veelzijdige Lucienne Stassaert (°1936), die hier onder de aandacht gebracht werd op 15 februari, loopt nog tot 28 maart.

Een unieke gelegenheid om pregnant geconfronteerd te worden met het al te zeer onderschatte plastisch werk van de bekroonde dichteres, romancière, toneelschrijfster en vertaalster.

Een werk van Stassaert werd opgedragen aan de dichter en objectenbouwer Marcel van Maele, die hier al vaak aan bod kwam. Je leest en beluistert het werk “van links naar rechts, als een vertikaal verlopend toetsenbord van hardblauw en tederblauw.”, aldus Roger MJ. De Neef.

In memoriam Marcel van Maele

Aan de antipode van het tot in het mystiekerige geëpureerde werk van Lucienne Stassaert staat het uitbundige, leesbare nieuwe werk van Jan Scheirs (°1973), die met zijn nakende tentoonstelling een nieuwe, verrassende weg inslaat (zie de blogs van 11 en 22 februari).

Jan Scheirs

De tentoonstelling van Jan Scheirs wordt op 11 maart ingeleid door Henri-Floris Jespers en door de Antwerpse Schepen van Cultuur Philippe Heylen (Zie vorige blogs.)

Compagnie lodewijk/louis en ’t Arsenaal hebben de handen in elkaar geslagen en een voorstelling gemaakt op basis van het uit 1975 stammende repertoirestuk Thuis van Hugo Claus. Een lofwaardig initiatief, tot je het resultaat ziet. De acteurs sloffen over het toneel als de zwarten in het Congolese dorp van de Wereldtentoonstelling van 1958 en dreunen hun lijnen af als stemcomputers. Een enkele keer schiet een stem de hoogte in of daalt onder zeeniveau. Storingen op de lijn. De gebruikstaal moet je niet ver zoeken, moet regisseur Yves De Pauw tegen zijn acteurs gezegd hebben. Kijk naar de titel en denk soap. Waarop Anna Seniow die voor de kostumering tekende, er achteraan gooide: En breng volgende repetitie de kleren mee waarmee je de kelder opruimt! Motten geen bezwaar.

Het decor! Een houten vloer van Brico met centraal opgesteld een pontificale trap, gebouwd van palettenhout. Uit het magazijn zijn halfverroeste potten verf gehaald en werden de restjes door elkaar geklutst. De aldus gevormde kleur is een aanslag op het darmstelsel. De belichting is typisch Belgisch. Donder als zon voorspeld is en kerstsfeer als carnaval verwacht wordt. Door het petgooien van de artistieke leiding hebben de acteurs de grootste moeite om geloofwaardig over te komen. De prestaties van Thomas Bellinck, Jos Geens, Greg Timmermans, Hilde Van Haesendonck en Evelien Van Hamme blijven bovendien steken in emoties van de suikerpot.

Met dit wangedrocht heeft de regisseur bewezen dat hij niet verder gekeken heeft dan het verhaaltje. Geen spoor op welk moment dan ook van de onderlaag. Terwijl van een regisseur mag worden verwacht dat hij alvorens aan de slag te gaan enig speurwerk verricht. Dat hij de acteur Steve McQueen, wiens naam valt in het stuk, vervangt door George Clooney, tot daar aan toe. Veel dodelijker voor zijn kundigheid is dat de naam van de dementerende inwonende vrouw [mevrouw Vergote] moest wijken voor Lena.

Door de domme ingrepen en de ronduit vulgaire enscenering is duidelijk dat Yves De Pauw geen oog heeft voor de geschiedenis van de auteur en dit stuk. De perpetuo silentio, voortdurende stilte, op dat gebied van de regisseur wordt bij deze gecorrigeerd. Zodat de toeschouwer én de acteurs enig inzicht hebben in het diabolisch karakter van deze zure komedie.

Hugo Claus was een zondagskind op moederschoot. De verhouding met zijn vader steeg en daalde voortdurend, die met zijn moeder zweefde stabiel in hogere luchtlagen. Dat is één constante in het leven en werk van Hugo Claus. Een tweede is zijn passie mét de Kerk. Hij vertaalde zijn afkeer voor dat Roomse instituut via de Christelijke symboliek. Dat is moeiteloos aan te tonen in zijn poëzie, zijn proza, maar ook in zijn toneel.

Thuis draait rond vijf personages: de vader (Theo), de moeder (Monique), de zoon (Rik), diens vriendin (Sonja), en een inwonende vrouw van wie het huis op lijfrente werd gekocht, met als bijkomende clausule dat zij tot haar dood verzorgd moet worden. De keuze van de namen in de romans en het toneelwerk van Claus zijn veelbetekenend, maar de naam van de vriendin van de zoon, heeft een bijkomende. Sonja leunt tegen Sylvia. Het is de voornaam van de vriendin van Claus halverwege de jaren zeventig van de vorige eeuw. Om precies te zijn: Sylvia Kristel, de actrice en moeder van zijn tweede zoon, Arthur.

Bij zijn eerste bezoek met haar aan zijn ouders, wonend in Gent, flirtte zijn vader met de toen 24-jarige Sylvia. Ik had het verhaal indertijd uit de mond van Hugo gehoord, maar de zin om met de waarheid een loopje te nemen, heeft me doen besluiten, het, in de raam van deze voorstelling, te verifiëren bij Sylvia Kristel. Zij bevestigde het gebeuren.

Claus verwerkte zijn woede en afkeer door het geflirt te gebruiken als uitgangspunt voor het toneelstuk. Daarin komt de zoon op bezoek bij zijn ouders, met in zijn zog zijn nieuwste liefje, een Nederlandse verpleegster. De zoon is zo verstoord over het geflirt dat hij haar zijn vader aanbiedt. Een offer van de zoon aan de vader. Samen met zijn moeder maakt hij een uitstap naar Gent. Eenmaal alleen met haar wil de vader tot de daad overgaan maar faalt. Door de inwonende vrouw, die de schuld krijgt van zijn seksueel onvermogen.

De inwonende heeft geen voornaam. Zij wordt aangesproken als ‘mevrouw Vergote’. Etymologisch bekeken staat Vergote voor goot, greppel, gracht. Dat is een bewuste keuze, gezien haar vermeende verantwoordelijkheid in de seksuele faling van de vader. Vooraan in het tekstboek staat: ‘De actie speelt zich af in Kruishoutem.’

De keuze van deze Oost-Vlaamse gemeente heeft geen enkel ander doel dan het thema van het stuk te benadrukken: het aan het kruis nagelen van de vader. Via die weg belanden we bij een van de Bijbelse kuisheidswetten: De schaamte van uw schoondochter mag u niet ontbloten. Omdat zij de vrouw van uw zoon is, mag u haar schaamte niet ontbloten (Leviticus hfst.18, vs. 15).

Ja, de Christelijke symboliek is nooit ver weg bij Claus. Ik heb hem ooit de meeste katholieke schrijven van de tweede helft van de 20^ste eeuw genoemd. De uitspraak is mij niet in dank afgenomen. Toch is het zo.

Guido LAUWAERT

THUIS, van Hugo Claus – een productie van compagnie lodewijk/louis en ’t Arsenaal – speeldata en –locaties: www.tarsenaal.be

De Koninklijke Academie voor Nederlandse Taal- en Letterkunde & de Universiteit Gent (Vakgroep Nederlandse Literatuur) organiseren op 18 maart een colloquium over de onlangs overleden Christine D’haen. Met deze hulde wordt het werk van een prominent lid van de Academie in het licht gesteld.

Christine D’haen (Sint-Amandsberg, 25 oktober 1923 - Brugge, 3 september 2009) heeft zich intensief bezig gehouden met het werk van Guido Gezelle. Door haar classicistische, maar onconventionele, vernieuwende poëzie werd zij ook zelf erkend als een van de belangrijkste dichters van het Nederlandse taalgebied. Zij werd onder meer bekroond met de Grote Prijs der Nederlandse letteren.

D’haen schreef ook een opmerkelijke autobiografische prozatrilogie in poëtische stijl, waarin zij dagboekfragmenten en fictie verwerkte. Hoogtepunt van dit ‘nieuwe’ proza werd Uitgespaard zelfportret (2004).

Zowel haar poëzie als haar proza verdienen blijvende aandacht.

Programma

14 u Verwelkoming Anne Marie Musschoot

14.10 u Marc Kregting

'In haast maar met beste wensen!' Bij Schreef in de aarde

14.40 u Paul Demets

Marmeren vlees. Over de Psychomachia van Christine D'haen

15.10 u P a u z e

15.30 u Hedwig Speliers

D'haen in tweevoud, een literair-historische excursie

16 u Intermezzo: D'haen leest 'Daimoon megas';

foto's uit het archief

16.10 u Paul Claes

Het patroon in het tapijt

16.40 u Marc van den Hoof

'Je haar zit niet goed.' 'Ik weet dat.'

17 u Receptie

Donderdag 18 maart 2010, 14 - 17 uur. Academiegebouw, Koningstraat 18, 9000 Gent. Toegang: gratis, maar graag vooraf aanmelden.

RESERVATIE: secretariaat@kantl.be - (+32) 09/265 93 40

Zie ook de afleveringen van

4 september 2009: Christine D'haen overleden: “ornamenten en exhibities”

8 september 2009: Christine D'haen: Het woord is een gevaarlijk wapen.