Portret van Carl Ridders door Jan Scheirs

'Zondag gaat het gebeuren', de Canvasreportage over de euthanasie van acteur Carl Ridders, heeft gisteren in Parijs de prijs voor de beste Europese spirituele film gewonnen.
De documentaire werd gemaakt in de reeks "Puur persoonlijk" en werd op 13 april 2009 op Canvas uitgezonden. Tijdens Docville 2009 werd 'Zondag gaat het gebeuren' al bekroond met de titel beste Belgische documentaire.

'Zondag gaat het gebeuren' vertelt het verhaal van Carl Ridders die aan de neuromusculaire aandoening ALS leed en op 50-jarige leeftijd voor euthanasie koos. Tijdens de laatste maanden van zijn leven werd hij thuis door zijn vrienden, onder wie fotografe Lieve Blancquaert, verzorgd. Op 7 december 2008 werd Ridders geëuthanaseerd.
Over Carl Ridders op deze blog:

http://mededelingen.over-blog.com/article-25560302.html

http://mededelingen.over-blog.com/article-25581631.html

http://mededelingen.over-blog.com/article-26215278.html

http://mededelingen.over-blog.com/article-25560414.html

Veronica Bellei (°Rovereto, 1979) is vooral geïnteresseerd in fotografie en video. In 2008 maakte ze deel uit van het curatorenteam van Adam Budak voor de Europese biënnale voor hedendaagse kunst, Manifesta7, regio Trentino Alto Adige.

Werk van Veronica Bellei werd geselecteerd voor de tentoonstelling “Luc Fierens & Réseau/Rete”. De tentoonstelling loopt tot 27 juni en is vrij toegankelijk op zaterdag en zondag van 10 tot 18 u of op afspraak van maandag tot en met vrijdag. De vernissage vindt plaats op zondag 11 april vanaf 15 uur.

EXIT11

Château de Petit-Leez

rue de Petit-Leez 129

B 5031 Grand-Leez

www.exit11.be

Over Manifesta7, zie:

http://mededelingen.over-blog.com/article-21840136.html

Exit11 stelt 'Featuring' voor: een nieuwe cyclus tentoonstellingen waarbij een kunstenaar de mogelijkheid krijgt om anderen, gekozen uit zijn netwerk volgens plastische, filosofische of andere criteria, uit te nodigen.

De cyclus gaat van start met Luc Fierens, die zes Italiaanse kunstenaars uitnodigt die allen een zekere affiniteit vertonen voor communicatie en de verhouding tussen woord en beeld in de hedendaagse kunst: Sarenco, Linda Pelati, Sara Giordani, Veronica Bellei, Angelo Ricciardi, Emmanuele Benedetti.

Luc Fierens: Double Life

Ook A Book About Death staat op de affiche, een samenwerkingsproject van de Amerikaanse kunstenaar Matthew Rose voor de Emily Harvey Foundation in New York, waar de originele tentoonstelling in september 2009 plaatsvond. Ongeveer 500 kunstenaars stuurden kunstwerken in in de vorm van postkaarten op om een ongebonden boek over de dood te creëren. Dit project wil vooral een eerbetoon brengen aan de geestelijke vader van de communicatiekunst “mail-art”, Ray Johnson die zich van het leven benam in 1995 en aan Emily Harvey (1941-2004), de legendarische galeriste die fluxus promootte in New York en Venetië. Dit collectief project is een reizende expo, een process dat door de deelnemers kan worden voortgezet en getoond. De expo was onlangs te zien in het Mube van São Paulo en de volledige set postkaarten bevindt zich in de vaste collectie van het MoMa te New York. Belgische deelnemers waren o.a. Sara Bosmans en Luc Fierens.

De tentoonstelling “Luc Fierens & Reseau/Rete” loopt tot 27 juni en is vrij toegankelijk op zaterdag en zondag van 10 tot 18 u of op afspraak van maandag tot en met vrijdag. De vernissage vindt plaats op zondag 11 april vanaf 15 uur.

Vanaf morgen zullen de deelnemers aan deze merkwaardige tentoonstelling hier een per een voorgesteld worden.

EXIT11

Château de Petit-Leez

rue de Petit-Leez 129

B 5031 Grand-Leez

www.exit11.be

Over Luc Fierens op deze blog:

http://mededelingen.over-blog.com/article-poesia-visiva--henri-floris-jespers---luc-fierens-in-gierik-37210881.html

http://mededelingen.over-blog.com/article-poesia-visiva--henri-floris-jespers-over-luc-

http://mededelingen.over-blog.com/article-21840136.html

Dat Hubert van Herreweghen een van de belangrijkste levende Vlaamse dichters is, staat m.i. als een paal boven water. Zonder enige mentale restrictie onderschrijf ik de uitspraak van Patrick Lateur: “Hij komt verrassender uit de hoek dan veel van zijn jongere collega's die vandaag de literaire canon uitmaken.”

(Even tussen haakjes: de literaire canon? Welke canon? Welke regel? De vluchtige door de media vertolkte en (al dan niet) zacht opgedrongen consensus? Consensus, een bepaald onfris, uit de politieke wetenschappen overgewaaid begrip waarvan de oorspronkelijke Latijnse betekenis 'samenzwering' betekent.)

Kunsttijdschrift Vlaanderen brengt een huldenummer aan de negentigjarige, veelgelauwerde dichter, wiens zonder meer verbluffend meesterschap zich met de jaren almaar soevereiner en speelser ontplooit. Inleider Herman van Rompuy stelt terecht dat de vitaliteit van Hubert van Herreweghen 'ontstellend' is, dat zijn taalkracht met het ouder worden verhoogt.

De aflevering van Vlaanderen is voorbeeldig gestructureerd. Met een bepaald gedicht of cyclus als uitgangspunt wordt het zo geschakeerde oeuvre van Herreweghen secuur en met veel empathie belicht door Lut de Block, Hugo Brems, Stefaan Evenepoel, Joris Gerits, Frans de Haes, Dirk Hanssens osb, Geert van Istendael, Hilde Keteleer, Anne Marie Musschoot, Joris Note, Willy Spillebeen, Carl de Strycker, Yves T'Sjoen en Herlinda Vekemans. Vaak worden daarbij poëticale uitspraken geformuleerd die, wars van neo-post-pomo jargon, meer dan het overwegen waard zijn.

Patrick Lateur brengt vooraf een pretentieloos maar bijzonder verhelderend overzicht: “Een dichtersleven gebundeld, besproken, uitgesproken”. Ik vermoed dat hij de architect is van dit huldenummer, een absolute must, uiteraard voor de Van Herreweghen-fans, maar ook voor alle ware poëzieliefhebbers. Als uitsmijter brengt Frans de Haes een aantal zonder meer voortreffelijke Franse vertalingen.

In de rubriek 'Bibliotheek', verzorgd door Geert Swaenepoel, bespreekt Carl de Strijcker de jongste bundel van Van Herreweghen, Webben & wargaren: “De titel is een metafoor voor hoe de dichter het leven ervaart: men is erin verstrikt en krijgt er geen greep meer op”.

Het volgende gedicht zal wel iedereen aangrijpen die gevoelig is voor een nuchtere, maar tevens in het metafysische geankerde visie op de realiteit:

Hominisatie

Zijn moer is erbij omgekomen,

toen hij, uit de bewoonde bomen

en het groot bosgeweld,

als zuigeling werd meegenomen

en op transport gesteld.

Een orang-oetang in zijn kooi,

een kelder van beton,

al twintig jaar alleen, ten prooi

aan een menswording, die begon

bij gebrek aan ruimte,

woud

en zon.

*

Net als de dichter Hubert van Herreweghen wordt ook het tijdschrift Vlaanderen met de jaren hoe langer hoe duidelijker “incontournable”...

Henri-Floris JESPERS

Kunsttijdschrift Vlaanderen, jg. 59, februari 2009, nr. 329, [61 p]., ill., 10 €.

Hubert van Herreweghen, Webben & wargaren, Leuven, P, 2009, 62 p., 15 €.

Gisteren werd in het crematorium te Vilvoorde in zeer beperkte kring afscheid genomen van journalist en dichter Jaak Brouwers (28 februari 1930 – 8 maart 2010). Slechts enkele intimi waren aanwezig op de sobere plechtigheid die werd afgesloten met het plaatsen van de urne bij deze van Hilde Uytterhoeven, zijn echtgenote die in 2006 overleed.

*

De dichter Jaak Brouwers was al lang (ten onrechte) vergeten. Hij is niet aanwezig in de bloemlezing Hotel New Flanders (Gent, Poëziecentrum, 2008), wordt niet eens vermeld in Hugo Brems' Altijd weer vogels die nesten beginnen. Geschiedenis van de Nederlandse literatuur 1945-2005, Amsterdam, Bert Bakker, 2006) of in Buelens Van Ostaijen tot heden (Nijmegen, Vantilt, 2001). Hij komt wel even ter sprake bij R.F. Lissens (De Vlaamse letterkunde van 1780 tot heden, Brussel / Amsterdam, Elsevier, 1967. Vierde, herziene druk), Paul van Aken (Letterwijs, letterwijzer. Een overzicht van de Nederlandse literatuur, Brussel / Amsterdam, 1978), Rudolf van de Perre (Er is nog olie in de lamp der taal, Beveren / Nijmegen, Orbis en Orion, B. Gottmer, 1982) en Marc De Smet (Droom en doem. Vlaamse poëzie 1960-1985, Gent, Yang, 1985) en Jos Joosten (Feit en tussenkomst. Geschiedenis en opvattingen van Tijd en Mens, Nijmegen, Vantilt, 1996).

*

Onze kennismaking – die ik vermoedelijk aan Clara Haesaert te danken heb – dateert van 1965 of 1966, kort na de publicatie van Ik schreef nachtland (Antwerpen, Ontwikkeling, 1965). Ik had toen al gedichten van hem gelezen in De Vlaamse Gids, het Nieuw Vlaams Tijdschrift en De Meridiaan en in destijds toonaangevende bloemlezingen:

• Jan WALRAVENS, Waar is de eerste morgen. De levende experimentele poëzie in Vlaanderen, Brussel : Den Haag, Manteau, 1960, tweede vermeerderde druk;

• Karel JONCKHEERE, Uit het nest geroofd, Amsterdam / Antwerpen, De Bezige Bij / Ontwikkeling, 1962;

• Pierre H. DUBOIS, Karel JONCKHEERE en Laurens VAN DER WAALS, Facetten der Nederlandse poëzie (van Hensen tot Nooteboom), 's Gravenhage-Rotterdam, s.d. [Nimmer dralen reeks, no 71];

• Anthologie de la poésie néerlandaise. Belgique 1830-1966, Paris, Aubier, éditions Montaigne, 1967. Traductions de Maurice CARÊME, préface de Jean Cassou, introduction de K. JONCKHEERE.

Jaak Brouwers was journalist bij Het Laatste Nieuws, waar hij o.m. Jan Walravens, Pieter de Prins, Willem M. Roggeman en Willem Pelemans als collega’s had. Zijn aandeel in het losbarsten van de “zaak Berghmans-Jageneau” was beslissend (zie Henri-Floris JESPERS, Artis amore, Antwerpen, The Private Press, 1994, pp. 37-82; Mededelingen 147, 27 november 2009, pp. 6-9; Joke VAN DEN BRANDT, 'Lambert Jageneau en de zaak Berghmans', in: Mededelingen 128, 6 november 2008, pp. 4-11 ).

Wegens gezondheidsproblemen diende Jaak Brouwers al te vroegtijdig af te haken. Zijn verdiensten als cultuurredacteur kunnen niet genoeg onderstreept worden.

*

In de jaren zeventig publiceerde Brouwers bij Manteau de bundel De krekels (1978) en in de door Herwig Leus uitgegeven Hoofts Bibliofiele Serie, Lilith, vier gedichten bij vier etsen van Jef Tuerenhout (1979). Daarmee was zijn poëtisch oeuvre afgerond.

*

In 1981 publiceerde Jaak Brouwers Met Gaston Burssens in de cel (Mechelen, J. Stevens), een nogal hybridisch maar niet minder boeiend boek dat uit een lange inleiding bestaat, een notenapparaat, een aantal gedichten van Gaston Burssens en zijn editie van het onuitgegeven manuscript van Jozef Uytterhoeven (Berchem 31 juli 1895 – Tienen 14 april 1972) die zijn omgang met Burssens beschrijft.

Het boek wierp alleszins nieuw licht op Burssens als activist, al bleven er enkele kernvragen onbeantwoord. Recentere publicaties hebben niet alleen het activisme van Gaston Burssens scherper gedocumenteerd, maar ook de niet onbelangrijke rol van de clan Burssens en aanverwanten in het Mechelse activisme belicht.

*

Bij de publicatie van Brouwers debuutbundel, Harp en mirliton (Mechelen, privé-uitgave, 1952), die ik jammer genoeg nooit in handen kreeg, wees V. Lansens er in Gazet van Antwerpen op dat de dichter een “juiste vertolking in woorden” bracht van Giorgio de Chirico's schilderwerk. Die intense belangstelling voor de plastische kunsten steeg met de jaren.

In 1989 schreef Brouwers een verhelderende bijdrage naar aanleiding van de overzichtstentoonstelling die in het Cultureel Centrum A. Spinoy te Mechelen werd gehouden, waarin hij niet alleen het werk van zijn vader, de schilder Rik Brouwer, situeerde en toelichtte, maar ook de problematiek rond het zogenaamde 'animisme' van de dertiger jaren (een begrip ontsproten uit het brein van Paul Haesaerts) deskundig in een nieuw perspectief profileerde (Rik Brouwers, 1904-1978: een oeuvrecatalogus, 1989).

*

De bundels Vuursteenvonken (privé-uitgave, Mechelen, 1954) en Onderschept (Brussel en Den Haag, Manteau, s.d. [1959]), waarvan ik de opdrachtexemplaren aan Gaston Burssens piëteitsvol bewaar, las ik pas in de jaren negentig. Destijds leken me dat zijn sterkste bundels.

*

De laatste vijftien jaar hadden we geen contact meer. We waren elkaar gewoon uit het oog verloren. 'Les choses de la vie', ja. Ach, vrienden (een woord dat zovelen te pas en te onpas in de mond nemen, vooral naar aanleiding van sterfgevallen...) waren we niet op heel wat punten gelijkgestemden. Onze wegen hebben elkaar meer dan eens op gedenkwaardige momenten gekruist.

Clara Haesaert wees erop dat Brouwers in het gesprek vaak pittig en accuraat was, dat zijn betoog helder en steeds onderbouwd was met talrijke en ter zake doende argumenten. Dat laatste had soms ook nadelen: wanneer hij zich in een onderwerp vastbeet (en dat deed hij graag) kon zijn tekstuele obsessie en meticuleuze aanpak hem soms wel parten spelen.

*

Jaak Brouwers had zin voor humor en ironie, net als zijn echtgenote, de feministische politica Hilde Uytterhoeven (° Mechelen 15 maart 1926). Hij stond haar als onvermoeibare mantelzorger jarenlang toegewijd bij. Na ruim veertien jaar ongeneeslijke ziekte overleed zij op 1 mei 2006. Haar verzoek tot actieve euthanasie van 25 juli 2005 werd niet ingewilligd. (Zie Mededelingen 71, 27 mei 2006, pp. 3-4)

*

Jaak Brouwers overleed op maandagavond 8 maart. Sedert half december 2009 was hij zwaar ziek, maar zat hij toch nog vol plannen. De laatste jaren was hij volop bezig met de restauratie van het werk van zijn vader, de schilder Rik Brouwers. Vorig jaar heeft hij nog in zijn tuin een atelier gebouwd waar hij kon werken.

*

De archieven van Hilde Uytterhoeven bevinden zich o.m. in het Archief en Documentatiecentrum voor het Vlaams-nationalisme (ADVN) te Antwerpen en het Archief- en Documentatiecentrum voor Vrouwengeschiedenis te Brussel. Hopelijk zal het rijke archief van Jaak Brouwers zijn weg vinden naar het AMVC-Letterenhuis.

Henri-Floris JESPERS