De Rotterdamse acteursgroep Wunderbauw is opnieuw in het Aards Paradijs met een nieuwe theaterproductie, Het spookhuis der geschiedenis. Het wonderlijke ervan is dat de productie bij de jongeren op enig succes kan rekenen en bij de ouderen op meewarigheid. De reden hiervoor ligt voor het grijpen, en dat is wat we het komende uur gaan doen.
Bij het betreden van de zaal is een podium te zien, gevuld met wat bestempeld wordt als Groot Huisvuil. Maar zoals dat nu eenmaal al eeuwen het geval is, wat de ene buitenzet, zet de andere binnen. En dat is wat Wunderbaum blijkbaar heeft gedaan. De straten afgeschuimd alvorens de vrachtwagen van de stad langskwam. Het kan ook zijn dat het gezelschap een brocante is binnengestapt en gezegd heeft: ‘Dat en dat, en dit, dat daar, of nee, de hele boel. Dan doe je toch wat van de prijs af, man?’
Tijdens het opladen zagen ze dat in het aangrenzende pand een kringloopwinkel gevestigd was. Die werd ook geplunderd, voor een zacht prijsje. En eenmaal ze van het podium een stort aan het maken waren, hebben ze de rommel van de theaterzolder gehaald en er bijgegooid. Het staat symbool voor de verloedering en vervuiling van de maatschappij. Er zijn andere manieren om dat te tonen. Wat de mens al weet, moet hem niet nogmaals getoond worden.
Een paar muzikanten jammen terwijl de toeschouwers hun stoel opzoeken. Alle restelektriciteit van Gent wordt er doorgejaagd. En eenmaal het zaallicht dimt, krijgen de spots een sjot [of shot, kies maar uit] en barst de actie los bij de acteurs. Wat volgt is een beeldende en verbale reis door de financiële debacles, de milieurampen, het politieke casino van de EU, de Navo, de Uno, en verder hoe de beschaving zwaar werd beschadigd in de 20steen 21steeeuw, vanaf de industriële revolutie tot het digitale tijdperk. Een honderdjarige oorlog.
Dat gegeven is goeie stuff om mee aan de slag te gaan. Helaas, Wunderbaum wijst in Het spookhuis der geschiedenis wel op de oude koeien in de gracht, maar haalt ze er niet uit. Wie drie ogen heeft zou haast gaan denken dat de voorstelling een ton leedvermaak is. De vinger wordt opgestoken, er wordt mee gewezen, erbij geschreeuwd en gescholden zoals Amerikaanse soldaten, die in films, maar ook in het echt, het lied van de stenguns laten zingen, terwijl ze een rondedans doen. Uiteraard werd de rookmachine gebruikt, wordt er met de stroboscooplamp geshowd. Kortom, alle theatertechniek van de laatste eeuw was voorhanden en kreeg zijn aandeel in het spektakel. Een spektakel, jawel, want een voorstelling kan je dit niet noemen.
Een happening al evenmin, dat zou een belediging betekenen voor de betekenis van het woord: een ludieke, min of meer toevallige gebeurtenis. Het spookhuis der geschiedenis is in een ingestudeerd spektakel. Geen greintje toeval of ludiek moment. Wat Wunderbaum brengt is en plusopgewarmde kost. De voorstelling zou enig succes hebben gekend in de late hippietijd en op het Festival of Fools, de oermoeder van het Oerolfestival. Wie dat heeft meegemaakt, vindt de show Het spookhuis opgewarmde kost dat te lang in de diepvrieskast heeft gezeten, en heeft een déjà vu gevoel dat door zijn omvang zwaar op de maag ligt.
Dat jonge mensen zulk theatraal braaksel leuk vinden is best begrijpbaar. Voor hen is dit nieuw. Anders dan wat schouwburgen normaliter tonen. Moet kunnen, op voorwaarde dat de aanklachten een wonderbaarlijke wending krijgen. Daarvoor moet er fantasie zijn. En dat is waar het Wunderbaum aan ontbreekt. Als je in 100 minuten slechts één mooi beeld hebt, de vogel onder de bij nacht gedumpte machineolie, dan heeft het spektakel slechts een grote mond met een vals gebit.
Toch is er voor de betere kijker wel een zalig moment: wanneer hij de zaal verlaat en tegen zijn partner [m/v] zegt: ‘Een typisch voorbeeld van hoe alle Nederlanders, van jong tot oud, het poldermodel kapot hebben geluld.’ En zijn / haar compagnon daaraan toevoegt: ‘Ja, ook jong, want ze blijven lullen, maar komen te snel klaar.’
Wunderbaum ziet zijn verouderingsproces niet. Tenzij ze het wel weten, maar om den brode blijven produceren. Settling in de theaterwereld, je merkt het meer en meer bij marginale groepen. Ze blijven maar kiezen voor een kermis met een achtbaan die geen acht is, een draaimolen met een orgel dat schelle deuntjes afdreunt, een spookhuis met een kaduke mechaniek, worstelaars zonder spierballen en een schiettent met geweren met een scheef vizier, zodat je niet raak schiet en dus niets wint, dan een lege eierdop.
Guido LAUWAERT
HET SPOOKHUIS DER GESCHIEDENIS – Wunderbaum – t/m 6/12 in schouwburg NTGent – www.thenewforest.nl
