De meer dan prettige lectuur van de jongste bijdrage van Bert Bevers bracht mij onder meer in herinnering dat ik een exemplaar bewaar van het Jaarboek 1925 der Vlaamsche Vereeniging van Letterkundigen, mij zowat vijftien jaar geleden geschonken door bibliografe en VVL-secretaris Hilda van Assche (1922-2009). Ze drukte mij vaak op het hart dat de bibliograaf (waar vaak wat meewarig op neergekeken wordt) een rusteloze detective is waar andere literaire vorsers met meer pretentie een voorbeeld aan kunnen nemen.
In 1925 telde de VVL een klein honderdtal leden, waarvan zes dames. Victor de Meijere (wiens schitterend portret door Floris Jespers bewaard wordt in het AMVC-Letterenhuis) en Frans van Cauwelaert waren toen nog geen buren. De Meijere woonde al in de Lange Lozanastraat op nummer 148, maar Frans van Cauwelaert betrok nog een pand in de Rosier, nummer 16.
Van Bert Bevers vernam ik dat in de Schermersstraat (op geen vijf minuten loopafstand van huize Van Cauwelaert) Louis Franck en Nico Gunzburg in 1935 dicht bij elkaar woonden. Voor de vernederlandsing van het gehele onderwijs vormden in 1913 de katholiek Van Cauwelaert, de liberaal Franck en de socialist Huysmans front – de 'drie kraaiende hanen' werden een begrip in de Vlaamse beweging. Net als Franck speelde Nico Gunzburg een belangrijke rol in de vernederlandsing van het rechtswezen.
*
Laat mij even in gedachten verdwalen in de buurt van de Schermersstraat. Op de hoek, in een statige herenwoning aan de Louizastraat, werden de feestelijke recepties van Albin en Emma Lambotte opgeluisterd door de aanwezigheid van James Ensor, Max Elskamp, Jacques d'Adelsward Fersen en Laurent Tailhade. Emma Lambotte, wier verzen geapprecieerd werden door Apollinaire, was een militante wallingante, voorzitster van de Union des Femmes de Wallonie. Dat belette helemaal niet dat ze bevriend was met de flamingant Louis Franck.
Op drie minuten loopafstand, in de Kapucinessenstraat, woonde Sophia Dupray, de dichteres die bij Ça ira (de eenmansuitgeverij van Paul Neuyhuys) publiceerde en Alice Nahon en Stijn Streuvels naar het Frans vertaalde. Ze was af en toe te zien op premières van Studio Herman Teirlinck aan het Mechelseplein, op enkele minuten lopen van haar woning. In de Kapucinessenstraat hebben ook Wilfried Adams en Dimitry Pas gewoond.
*
Terug naar af. In het Jaarboek 1925 der Vlaamsche Vereeniging van Letterkundigen wordt Paul van Ostaijen (met upsilon...), wonende Albertstraat 44, als lid van de VVL vermeld. In het woord vooraf van secretaris Paul Kenis wordt hij bovendien uitdrukkelijk vermeld als lid van de door de algemene vergadering aangestelde commissie, gelast met de reorganisatie van de VVL. Wijlen mijn vriend dr. Emiel Willekens, ere-voorzitter van de VVL, heeft daar echter terecht heel wat vraagtekens bij geplaatst (zie: Schrijvenderwijs, 1982, pp. 157-168).
Bewijs eens te meer hoezeer ook schijnbaar onberispelijke bronnen kritisch benaderd moeten worden.
HFJ
Emiel WILLEKENS en Bert DECORTE, Schrijvenderwijs. Vijfenzeventig jaar Vereniging van Vlaamse Letterkundigen 1907-1982, Antwerpen, VVL/Soethoudt, 1982, 322 p.
