Overblog
Editer l'article Suivre ce blog Administration + Créer mon blog
2 mai 2010 7 02 /05 /mai /2010 01:50

 

verabarto.jpg

Wilfried en Vera werken aan het graf van Michel Bartosik

op het ere-perk van Schoonselhof

 

Merkwaardig toch die radiostilte rond de zeventigste jaardag van beeldhouwer Wilfried Pas. Bij radiostilte geldt de regel 'geen nieuws is goed nieuws' namelijk niet.

Met beelden van Willem Elsschot, Paul van Ostaijen, Julien Schoenaerts, Gerard Walschap en koning Boudewijn (om nog maar te zwijgen over 'Aarde', in de volksmond 'de Indiaan”) is Wilfried Pas niet alleen nadrukkelijk aanwezig, maar schiep hij bovendien de merkwaardigste beelden die de voorbije eeuw in het Antwerpse stadslandschap geplaatst werden.

Radiostilte bij de regenten. Niet eens een ontvangst ten stadhuize.

Van bij de stichting van De Zwarte Panter droeg Wilfried Pas bij tot de naam en faam van de galerie.

Radiostilte in alle talen. Niet eens een vriendenborrel.

Something is rotten in the kingdom of Denmark, niet?

Wat er ook van zij, donderdag 29 april waren we met enkelen in De Boer of Tienen, of all places, om Wilfried discreet geluk te wensen (of te troosten) voor zijn zeventigste: o.m. Roger Van Akelijen, Luk Alloo, Luc Boudens, Walter en Christine Goossens, Kris Kenis, Pruts Lantsoght, Jan Maniewski, Dimitry Pas, Herman Pas, Iwan Pas en Anneke Verschaeve.

PasBoer.jpg

Anneke Verschaeve, Pruts Lantsoght, Henri-Floris Jespers en Dimitry Pas

(Boer van Tienen, 29 april 2010)


Op 19 januari 1996 opende ik met Vic van de Reijt de tentoonstelling 'mo(nu)menten' van Pas in De Brakke Grond te Amsterdam. Ik bracht toen een uitspraak van mijn vereerde en geliefde leermeester Gustav René Hocke (1908-1985) in herinnering, een bijzonder treffende uitspraak waar ik nog altijd achter sta en die naadloos past bij het oeuvre van Pas:

Die Gefahr der Klassik ist die Erstarrung, diejenige des Manierismus die Auflösung. Klassik ohne Manierismus als Spannung wird Klassizismus. Manierismus ohne Klassik als Widerstand wird Manieriertheit.

Voor het Elsschot-monument stond plastisch kunstenaar en violist Flor Hermans model. Dichter en plastisch kunstenaar Luc Boudens poseerde voor het Van Ostaijen-beeld. In een interview met Guy Commerman, verschenen in Gierik & Nieuw Vlaams Tijdschrift, liet Wilfried Pas heel even in de keuken kijken:

Die is komen poseren omdat hij iets Van Ostaijensachtigs over zich heeft, en ik niet alleen een fysieke, maar ook een mentale gelijkenis zie. Paul van Ostaijen was zo'n complexe figuur dat je eigenlijk honderd verschillende beelden zou kunnen maken. Ik heb dus gezocht naar een synthese in de uitdrukking, de houding, de blik. Deze grote variëteit aan persoonlijkheden heb ik willen weergeven, niet natuurgetrouw, er moet altijd iets van geheim en mysterie uitstralen, het ondoorgrondelijke van de mens moet worden aangevoeld. Niet zoals jij het voelt, of om het even wie, maar zoals ik het voel, nu.

Wijzen op een vermeende dichotomie in het oeuvre van Pas heeft geen enkele zin, is geenszins verhelderend, integendeel. Plaatselijke kunstenmakers, aangetast door het conformisme van de zogenaamde moderne of postmoderne canon, hebben moeite met wat zij ervaren als de klassieke visie van Pas' monumenten, omdat ze nu eenmaal onbewust afgestemd zijn op oppervlakkige modes die ze ten onrechte voor normatief houden. Ja, zijn vrij werk, dat is merkwaardig, maar die officiële opdrachten... Ze vergissen zich. In Pas' monumenten blijft immers een doordachte subversiviteit onderhuids maar niet minder krachtig werkzaam. De aanhangers van de realistische illusie waren er ook al niet gerust in.

Enerzijds worden die beelden gelezen als symbool van een reactionaire terugkeer tot de traditie, anderzijds als een oneerbiedige parodie. Daarmee wordt nogmaals de paradox van Oscar Wilde bewaarheid: het publiek ziet niet wat er staat.

Wat er ook van zij, de ironische dialoog die Wilfried Pas met de traditie aanbond, lag geheel in de lijn van een onafwendbare ontwikkeling. Hij besloot zich vastberaden met de traditie te meten en ontplooide daarbij een verbluffende maar discrete virtuositeit.

Hier komen we dan terug bij Hocke: enerzijds de maniëristische 'acutezza recondita', de verborgen scherpzinnigheid die de klassieke zegging – die van alle tijden is – behoedt voor verstarring, voor verval tot classicisme; anderzijds de eerbied voor de traditie die zich instinctmatig verzet tegen de zinloosheid van de alles uithollende en ondermijnende ontbinding.

Henri-Floris JESPERS

Biblio:

Wilfried Pas: mo(nu)menten, Amsterdam, De Brakke Grond, 1996.

Wilfried Pas, Antwerpen, Provincie Antwerpen, 2005.

''Willem Elsschot, door Wilfried Pas gegoten in brons', in: Kunst & Cultuur, 27ste jg., nr. 5, mei 1994, pp. 38-39.

'Wilfried Pas. De mantel der traditie, de schoenen van Elsschot', in: Acta Antwerpiensia, vol. 11, nr. 2, 1994, pp. 34-42.

'Wilfried Pas. Mo(NU)menten. Tussen traditie en moderniteit', in: Vlaanderen Morgen, juli-augustus 1996, pp. 36-38.

Partager cet article
Repost0

commentaires

Présentation

  • : Le blog de CDR-Mededelingen
  • : Nederlandse en Franse literatuurgeschiedenis, onuitgegeven teksten, politieke en culturele actualiteit
  • Contact

Recherche