Wereldoorlog I met haiku’s herdacht

Julien Vocance, Honderd Oorlogsbeelden- Cent visions de guerre

Gris fer, gris plomb, gris cendré

Gris dans les cœurs résignés

Relève des tranchées

Van Ferre Denis, voorzitter van het Haiku-Centrum Vlaanderen, ontving ik Honderd Oorlogsbeelden van Julien Vocance, pseudoniem voor Joseph Seguin. De oorspronkelijke titel is Cent visions de guerre, en het werd vertaald door Karel Hellemans.

Joseph Seguin (° Lyon, 1878) kwam uit een gerenommeerde uitvindersfamilie. Hij was een bescheiden man en nam een pseudoniem aan dat hij ontleende aan Saint-Julien de Vocance, een dorp in de Ardèche (regio Rhône-Alpes). Hij was zeer gehecht aan zijn geboortestreek waar hij in 1954 zal overlijden. Hij doorliep zijn humaniora bij de Jezuïeten. Deze licentiaat in de Letteren en in de Rechten behaalde nadien nog een diploma aan l'École des Chartes, l'École du Louvre en l'École Libre des Sciences Politiques.

Van bij het begin van de vijandelijkheden in 1914 wordt hij gemobiliseerd. Hij raakt zwaar gekwetst en verliest een oog. Het leven en lijden in de loopgraven zal hij in Cent visions de guerre gieten. Deze verschijnen in La Grande Revue  en refereren aan de 'Honderd Zichten van de Fuji' van de Japanse schilder Hokusaï. Samen met zijn vriend Paul-Louis Couchoud had hij Japan bezocht.

Zoals Bart Mesotten (1923-2012) (1) van belang is voor de haiku-poëzie in de Nederlandse literatuur, is dit het geval met Joseph Seguin/ Julien Vocance voor de Franse letteren. Het is wel de japanoloog en essayist Paul-Louis Couchoud die de kleine gedichten met drie verzen introduceert. Maar het is dank zij de haiku’s van Seguin dat deze poëzievorm een ruimere verspreiding zal kennen. Het is zijn verdienste om deze als eerste aan de Franse stijl te hebben aangepast d.w.z. zonder de formele regels van de verdeling der lettergrepen: 5-7-5. De essentie van verdichting wordt echter behouden; de beknoptheid waardoor de dichter tot een uiterst sobere woordkeuze wordt gedwongen en zichzelf in een nauw harnas steekt. Vocance tilt deze versvorm naar een hoog niveau. In 1924 begroet Paul-Louis Couchoud het œuvre van Vocance met: ‘‘Vous avez porté le haïkaï français aux sommets de la poésie. Vous en avez fait l'instrument de la sincérité absolue, de la substance pure, de la note essentielle et criante. Ook Roland Barthes laat zich niet onbetuigd : ‘Ces vers de Julien Vocance n'ont pas été inspirés par un fait divers ordinaire. Ils signalent le même mépris de l'éloquence et des débordements verbaux, le même goût de l'ellipse que les nouvelles à malice de Fénéon. N'empêche, ce " mince horizon de mots ".

In 1917 publiceerde hij ‘Fantômes d’hier et d’aujourdhui’ in La Grande Revue en in 1921 verschijnt zijn 'Art Poétique’ in het La Connaissance.

Les obus vampires ont soulevé

Les dalles du cimetière

Dont les croix chancellent.

La tâche de sang grandit, grandit

Sur sa chemise, il se transforme

En soldat de Garibaldi.

Une boule de feu

En nuage s’évanouit :

Moïse sur le Sinaï.

La femme de l’ambassadeur s’en est allée

On dit qu’elle a beaucoup complimenté, réconforté,

Nous n’avons vu personne et n’avons pas encore mangé.

Wat me trof in Honderd oorlogsbeeldenis niet alleen de gracieuze muzikaliteit maar eveneens de bijtende ironie waarmee Julien Vocance als taalminiaturist, de oorlogsverschrikking van zijn haiku-dagboek kleurt. Hij publiceerde naast talrijke bijdragen in literaire tijdschriften, twee poëziebundels: Le livre des haï-kaï en Le héron huppé.

Dank zij het Haiku-centrum Vlaanderen en de Haiku Kring Nederland wordt WOI nu ook met Haiku’s herdacht.

Frank DE VOS

Julien VOCANCE, Honderd Oorlogsbeelden, Haiku-centrum Vlaanderen en de Haiku Kring Nederland, 44 p. ISBN: 9789075714685

(1) http://mededelingen.over-blog.com/article-luc-pay-over-valse-profeten-74710954.html

http://mededelingen.over-blog.com/article-luc-pay-over-bart-mesotten-en-zijn-rari-nantes-52900169.html