Vorige week zag ik hier in Brussel twee zeer goede films: Leviathan (in het Russisch gesproken) een sombere en rauwe film van Andrey Zvyagintsev en Mr. Turner van Mike Leigh (uiteraard in het Engels) over het leven van de eenvoudige en daardoor zo excentrieke Engelse kunstschilder William Turner. Beide films zijn ook in Antwerpen te zien. En beide films hebben mij toch erg aangegrepen (ontroerd en geschokt). De eerste film gaar niet over een walvis, maar over het Rusland van Poetin en zijn landgenoten; de wodkadrinkers. De tweede film laat ons genieten van de bekende flegmatieke Britse humor en de zeer etherische zeelandschappen en zeeschepen van zijn omnevelde schilderijen. Twee films die u echt moet gaan moet zien om nadien gewoon rustig en sereen verder te leven.
Ik kocht ook vier boeken, want ik ben geen maniakale bibliofiel maar wel een boekenvriend. Het moeten wel bijzondere boeken zijn van zeer bijzondere auteurs. Ziehier die vier :
1. Je suis fou de toi met als ondertitel : Le grand amour de Paul Valéry, van ene Dominique Bona de l’Académie française (Parijs: Bernard Grasset, 2014, ISBN 978-2-246-85387-9). Wie dacht dat de besnorde, koele, cerebrale dichter Paul Valéry op hoge leeftijd niet meer (zwaar) verliefd kon worden vergist zich schromelijk. Deze vriend en volgeling van Mallarmé en lucide lesgever aan het vermaarde Franse instituut le Collège de France kende ook ooit op zijn beurt le démon de midi (wat een prachtige Franse uitdrukking!) en alle bewonderaars van deze zuiderling Valéry zullen dit boek graag lezen.
2. Het catastrofale met als ondertitel : Essay over de eindigheid, van Dirk de Schutter (Zoetermeer : Klement, 2014, ISBN 978 90 289 7955 0). Deze hoogleraar en filosoof springt hier in 37 korte of langere hoofdstukken van de hak op de tak en hoewel mij dit niet stoort, steunt hij nogal vaak op citaten van Hannah Arendt, Martin Heidegger en Friedrich Hölderlin. Maar gelukkig heeft hij ook aandacht voor de Duitse schilder Anselm Kiefer, de Duitse schrijver W.G. Sebald, de Italiaan Curzio Malaparte en de dichter Paul Celan die zich in de Seine gooide. Spijtig is wel dat zijn boek geen personenregister bevat.
3. De la poésie van Ossip Mandelstam (Paris : La Barque, 2013, ISBN 978-2-917504-11-6). De titel is hier wat misleidend, want het gaat hier over de essays en artikelen van de moedige en erudiete Mandelstam die rechtstreeks uit het Russisch in het Frans werden vertaald. En Mandelstam kon niet alleen dichten, maar schreef ook schitterende essays over de Franse dichters François Villon en André Chénier, de Rus Pierre Tchaadaev, het einde van de roman en over de poëzie. Met onder meer deze zin : ‘La poésie est toujours en guerre. Et c’est seulement à une époque d’idiotisme social que s’établit la paix ou l’armistice.’ Ik krijg maar geen genoeg van deze messcherpe Mandelstam die schrijft voor de gevorderden onder ons.
4. Droomportaal met als ondertitel : Verhalende essays van Willem Jan Otten (Amsterdam : Uitgeverij Van Oorschot, 2014, ISBN 9789028260382). Deze dichter en essayist is een bekeerling die zich in 1995 bekeerd heeft tot het christendom om katholiek te worden. Eén jaar eerder had zijn vrouw Vonne van der Meer dit ook al gedaan. Otten trad dus in het voetspoor van beroemde late bekeerlingen zoals de Fransman Paul Claudel, de Italiaan Giovanni Papini, de Engelsman G.K. Chesterton en onze Gerard Reve. Bovendien heeft deze Otten voor het jaar 2014 ook nog eens de belangrijke en,prestigieuze P.C. Hooftprijs mogen ontvangen, zodat het tijd werd dat deze Hollandse schrijver hier, in het ooit zo katholieke Vlaanderen, eens wat meer aandacht kreeg. Hij schrijft in zijn vreemde essays ook graag over de films die hij heeft gezien en die hem zwaar hebben geraakt. Zijn essay ‘Leven en overleven’ begint aldus : ‘Eindelijk heb ik 12 Years a Slave gezien, in Brussel, op een woensdagmiddag – nadat ik er lang in was geslaagd om deze gang naar de bioscoop voor me uit te schuiven.‘ En ook ik heb deze aangrijpende film gezien.
Tot slot nog dit : volgende maand reis ik voor een tweetal dagen naar Parijs om er onder meer de boekhandel van Gallimard te bezoeken op de boulevard Raspail om daar nog een paar boeken te zoeken van Bernard Groethuysen van wie ik reeds het boek Mythes et portraits (Parijs: Gallimard, 1997) bezit.
In de maand januari van 2015 volgt dan mijn verslag van deze zoektocht voor de alerte lezers van deze Mededelingen.
Hendrik CARETTE
Schaarbeek, Boxing Day, 2014
