Eugène Mattelaer in het Iepers: Nooit ni upgeevn

Ik krijg nogal wat reacties op 'Nooit de moed opgeven', het gedicht van Eugène Mattelaer dat vertaald of bewerkt werd in 310 nationale, oude-, ethnische- of streektalen' (zie de vorige blogs). Schilder en flamenco-gitarist Edwig Claes (zie http://mededelingen.over-blog.com/article-dagboek-van-henri-floris-jespers-expo-edwig-claes-56131663.html) waagde zich alvast, 'tussen twee kopjes koffie', aan een bewerking naar het Iepers dialect.

Nooit ni upgeevn

 
Kuje hie nie vliehn, dan moe je loopn
Kuje hie nie loopn, hoad dan
Kuje hie nie hoan, krupt dan

mo hie moe nooit nie bluvn stoan wi
hoa nie no beneeën, mo hod ommoohe

Kuje hie nie lache, lacht e bitje

Kuje hie hin bitje lache, zie toch blie
Kuje hie nie blie zin, zie kontente

mo hif de coerazje nooit nie up wi
hod altied mo voort

Het was niet gemakkelijk, onderstreept Edwig Claes, 'daar er in mijn geboortestadje veel invloeden een rol hebben gespeeld'.

Ik denk aan het 'boerse' Iepers van mijn grootouders alsook de Franse invloeden gezien de grens daar erg dichtbij is. In onze tijd werd dan ook naar de Franse TV gekeken omdat de ontvangst gewoon beter was dan de Vlaamse, een fenomeen waardoor het wereldburgerschap in mijn kinderzieltje wortel heeft kunnen schieten, haha. Ook waren er verschillen in het dialect naargelang de buurt waar men in woonde.
Het woordje 'glimlachen' kan ik me niet herinneren ooit in mijn dialect te hebben gehanteerd, dus heb ik gegrepen naar de oplossing die Van Bergen heeft gebruikt in het dialect van Bergen op Zoom.

(Tussen haakjes: van mijn vriend Bert Bevers krijg ik te lezen dat hij het leuk vindt zijn moedertaal op mijn blog tegen te komen. Hij wijst mij echter terecht: 'Voor de goede orde: het adjectivum is voor Bergenaren Bergs, niet Bergen op Zooms.' Waarvan akte.)
Terug naar het Iepers. Edwig Claes bekent dat hij zijn dialect 45 jaar niet meer gesproken heeft.

In tegenstelling met nu, was ik een zonderling kereltje van weinig woorden. Ik heb dus een kleine twijfel betreffende de juistheid van mijn vertaling en daarom dring ik ook niet aan op publikatie. Misschien kan deze vertaling dienst doen als vergelijkingsmateriaal?

Het boek van Eugène Mattelaer (1979) bevat inderdaad een bewerking door de Ieperse journalist Roger Quaghebeur, wiens boek In het wiel van de Flandriensbegin maart van de pers rolde. Eveneens bij de Brugse uitgeverij De Klaproos publiceerde hij eerder Ik was een spionne. Het mysterieuzespionageverhaal van Martha Cnockaert uit Westrozebeke.

Ziehier de bewerking van Roger Quaghebeur:

't Is mè de courage dajje't doet

Oejje nie è ku vliegen èwè lopt,

oejje nie è kulopen èwè gaot,

oejje nie è ku gaon èwè kruupt

mao bluuft van ze leven nie stillestaon,

nois na beneen, ossan omhoge gaon.

Oejje nie è ku lachen toen moejje moenkeln,

oejje nie è ku moenkeln zied ogliek bliedde,

oejje nie è ku bliedde zin zie toen content.

't Is mè de courage dajje't doet,

daorom ossan gaoze de voet !

(wordt vervolgd)

HFJ