Aleidis Dierick, Walter Soethoudt en Marc Pairon over Maris Bayar

Vrijdag 25 maart werd Opgerichte poëzie. (1975-1988) , de nieuwe bundel van Maris Bayar, onder zonder meer teleurstellende geringe belangstelling voorgesteld in De Zwarte Panter te Antwerpen. Tussen de schaarse aanwezigen: Gerdi Esch, Vera Alexander Beerten, Henri-Floris Jespers, Pruts Lantsoght, Karin Lebacq, Marc Pairon, Adriaan Raemdonck, Iris Rombouts, Jan Scheirs en Walter Soethoudt.

Aleidis Dierick (°1932), een great old lady van de Vlaamse poëzie, voorzag de verzamelbundel van Maris Bayar (°1937) van een indrukwekkend essay, een biografische en secuur literair-kritische schets. De hoogebejaarde dichteres, die in Aalst woont, kon zich niet naar Antwerpen verplaatsen ('haar 'heerlijke geboortestad') maar verkeerde wel in gedachten aanwezig bij de presentatie. Als grondige exegete was ze blij met de publicatie van Maris Bayars verzamelbundel en vroeg zij derhalve bij wijze van inleiding een brief voor te lezen, waaruit volgend uitvoerend citaat:

Uw oeuvre, althans de eerste periode, kan nu in één adem gelezen worden, kan nu ook bestudeerd en – opnieuw – gewaardeerd worden. Met dit boek worden uw verzen terug beschikbaar voor elke echte poëzieliefhebber.

Jaren geleden reeds was ik bang dat uw poëzie zou verloren gaan, dat uw bundels onvindbaar zouden worden en dat aan uw experimentele, pure poëzie en aan die eigenaardige zeventiger jaren geen indringende studie zou worden gewijd. Dat gevaar is nu, dank zij uw ijver, uw uitgever en nog enkele enthousiaste poëzieminnaars, geweken!

Immers, wie iets van die periode wil begrijpen, moet eerst uw oeuvre bestuderen; en het is een studie zeker waard, ja, het is verrassend en onuitputtelijk, het is interessant en ontroerend.

Ik hoop dat ook het onvolprezen Fleur de Flandre en het aangrijpende Epos van het groot ongelijk nu grote verspreiding mogen kennen. Ik herlees uw bundels geregeld en telkens word ik getroffen door uw unieke, eigen stijl, door uw taalrijkdom en ook door de eerlijkheid waarmee je je diepste gevoelens verwoordt.

Jij wéét dat poëzie méér is dan enkele, in stukjes gehakte regels proza, die toevallig onder elkaaar komen te staan! En jij wéét dat men geen sterke poëzie kan schrijven als men, geen sterke gevoelens, geen sterke liefdes, en geen diep lijden kent...

Maris, in je Vrouwelijke elegieën (1980) schrijf je

De levenden hielden mijn wonden open.

De doden vlechten ze toe.

Ik denk dat vandaag de levenden enkele wonden hebben gehecht. Immers, we schrijven niet om te worden gelauwerd maar we willen ons werk aanbieden en delen met anderen. Dichten is: zichzelf openbaren... Daarom doet het goed: te worden aanvaard!

Lieve Maris, ik hoop dat wij elkaar in onze gedichten nog dikwijls zullen ontmoeten, om met verbazing vast te stellen dat wij soms dezelfde ontroering delen en dezelfde wereld kennen... van de Groenen Hoek in Berchem tot de ijzige, alle liefde dodende straten van Leningrad.

Neem de pen ter hand, Maris, het leven is boeiend, geniet ervan ! Blijf het leven aanvaarden enblijf het omarmen, met heel uw fel, hartstochtelijk hart... En her-schep het tot poëzie... tot dieprachtige, oorspronkelijke, ontroerende poëzie van jou.

Maris Bayar en Walter Soethoudt

Dan was de bekende Antwerpse oud-uitgever en schrijver Walter Soethoudt (°1939), thans zaakvoerder van het literair agentschap Swicth), aan de beurt.

Maris Bayar is een schromelijk onderschatte dichteres, zei de multi-getalenteerde Renaat Ramon nog over haar. En daar kan ik me helemaal in vinden, want de meeste dichters werden en worden onderschat tijdens hun leven.

In 1981 publiceerde ik de debuutbundel Splinters van Marc Pairon, die hier vandaag als uitgever van de Stichting Charles Catteau staat. Bij diezelfde Stichting verschenen ondertussen al verschillende succesvolle dichtbundels in een oplage waar velen jaloers op kunnen zijn. Pairon publiceerde de bundel Litanie bij het Poëziecentrum, waarin hij de Litanie van Pink Poet Nic van Bruggen in een nieuw daglicht stelt. In een tijd waarin zelfverheffing boven dienstbaarheid wordt verkozen, voert Pairon opnieuw de dienstbaarheid in.

Dertien jaar voor Pairons debuut in 1968, debuteerde Maris Bayar met De deur die gesloten bleef bij uitgever Adriaan Peel. Pairon was toen negen jaar.

Vijf dichtbundels later publiceerde Bayar in 1975 de verzamelbundel Als Maris Dante zoent, een jaar later gevolgd door Lof van onwerkelijken.

Pairon was toen zestien en zwierf de wereld rond. […] In 1980 produceer ik voor de uitgeverij Contramine de bundel Vrouwelijke elegieën. Voornoemde bundels zijn opgenomen in de verzameling die we nu voorstellen.

Fleur de Flandre verschijnt in 1998 bij uitgeverij Facet waar ik op dat ogenblik de verantwoordelijke uitgever ben. Het is dan tien jaar geleden dat ze haar bundel Een ijzeren hand in een fluwelen handschoen uitgaf bij de Amsterdamse uitgeverij An Dekker – bundel die deze Opgerichte poëzie afsluit.

Fleur de Flandre, een gewaagde titel voor iemand die alleen maar haar eigen taal spreekt en schrijft, een Nederlands niet volgens Van Dale maar volgens Maris, met nogal wat onbestaande, maar daarom niet minder begrijpelijke woorden met een mengsel van Antwerps dialect, Franswerps en dokwerkers Engels.

Wie begrijpt de woorden alleendrager, zatgezeten, aanpelsen, droevend, sensibelen, onweg, gewarboeld niet?

Aleidis Dierick slaagde er met haar bibliografische tekst in, een stijgende interesse te wekken voor het werk van Maris Bayar en voor de hier opgenomen dichtbundels die in het beste geval enkel nog antiquarisch te vinden zijn.

Maris Bayar en Marc Pairon

Tot slot sprak uitgever Marc Pairon zijn waardering uit voor het werk van Maris Bayar.

■

Maris BAYAR, Opgerichte poëzie. Gedichten 1975-1988, Aartselaar, Stichting Charles Catteau, 2011, 349 p., 25 €. ISBN 978 94 9121 801 9