Dank zij de dwingende inzet van een vriend ben ik eindelijk mijn archief aan het opruimen. Zo vond ik een zeldzaam boekje terug.

Op 18 september 1982 werd ter gelegenheid van de viering van het 75-jarig bestaan van de Vereniging van Vlaamse Letterkundigen (VVL) van 10 tot 18 uur een poëziedag georganiseerd op de Antwerpse Vrijdagsemarkt. Wannes van de Velde trad toen op. Het evenement vond plaats met medewerking van het Europees Poëziefestival en een aantal uitgeverijen en tijdschriften. In mijn functie van voorzitter van de VVL verwelkomde ik toen Leona Detiège, schepen van Cultuur, die de poëziemarkt opende.

Gedichten werden voorgelezen door Wilfried Adams, Georges Adé, Frank Albers, Ludoviek Andries, Maris Bayar, Phil Cailliau, Hendrik Carette, Patrick Conrad, Jaak Fontier, Clara Haesaert, Lambert Jageneau, Henri-Floris Jespers, Marcel Obiak, Bert Popelier, Renaat Ramon, Tony Rombouts, Karl Hermann Schwarz-van Wakeren, Lucienne Stassaert, Nic van Bruggen, Jan van der Hoeven, Roel Richelieu van Londersele, Jan Vercammen, Marie-José Vercruyssen en Christian-Adolphe Wauters.

Bij die gelegenheid verscheen een boekje met reproducties in handschrift van gedichten van een aantal deelnemers.

Ziehier mijn bijdrage:

HFJ

Dinsdagmiddag werd Lucienne Stassaert officieel ontvangen in de Leyszaal van het Stadhuis van Antwerpen. Tijdens het Ancien Régime was deze zaal de 'herenkamer' van het schepencollege. Nu doet zij dienst als erezaal voor officiële ontvangsten. In 1859 werd ze heringericht door bouwmeester Jos Schadde (1818-1904). Op de schoorsteen werd het wapen van koning Filips II van Spanje aangebracht met zijn devies «Dieu est mon ayde» en erboven een voorstelling van het bekende redegezicht van 1515. De gevierde Antwerpse schilder Hendrik Leys (1815-1869) versierde de zaal van 1862 tot aan zijn dood met vier grote taferelen, die de stedelijke vrijheden in het verleden illustreren, en met portretten van elf vorsten die aan de stad voorrechten hebben geschonken.

Leen van Dijk en ere-ambassadeur Bob Lebacq

Wegens dwingende ambtsverplichtingen was Schepen van Cultuur Philip Heylen onverhoeds verhinderd zelf het woord voeren, zeer tot zijn spijt. Hij vroeg derhalve Leen van Dijk, directeur van het AMVC-Letterenhuis, als gastvrouw te fungeren namens de Stad. Leen van Dijk schetste treffend de carrière van Lucienne Stassaert van wie het Letterenhuis niet alleen een rijke collectie brieven, maar ook manuscripten en kunstwerken bewaart.

Portret van Lucienne Stassaert door Jan Scheirs

 Tot slot van haar zwierige improvisatie las zij de speech voor van Schepen Philip Heylen.

Geachte aanwezigen,

Geachte mevrouw Stassaert,

Beste Lucienne,

Onlangs was er in Bozar een grote tentoonstelling met een overzicht van het werk van de Duitse schilder Lucas Cranach. Een aantal dichters hadden de schilderijen van gedichten voorzien. Niet de minste. Stefan Hertmans om maar één naam te noemen. En naast zijn bijdrage uw gedicht. Rijk bent u er niet van geworden maar erkenning als een belangrijk Vlaams dichter heeft u wel gekregen. Ten bewijze hiervan ontvangen we u hier vandaag.

Onlangs vierde u uw 75ste verjaardag maar het verstrijken van de tijd vieren is geen kunst. Het verstrijken van de tijd vastleggen in woord en beeld is wél kunst. Die kunst heeft uw leven bepaald. En u was er goed in. U behoort nog tot een generatie van dubbeltalenten. Armando was zo'n talent. Hugo Claus had het in zich. Lucebert was een meester in twee disciplines. Verf en woord. Beeldende kunst en poëzie. Uitzonderingen als Jan Fabre ten spijt lijkt in onze tijden van specialisatie kunst ook die trend te volgen en we kijken met des te meer bewondering naar de tijd dat het een natuurlijke zaak was om meer kunstdisciplines te combineren. Het had niet veel gescheeld of we hadden u leren kennen als concertpianiste...

Kiezen voor een bestaan als kunstenaar is voor u en vele anderen van uw generatie een compromisloze keuze geweest. Bij u kwam dit neer op een radicaal afwijzen van de gangbare leef- en denkpatronen en het zoeken naar een existentiële authenticiteit in een artistiek bestaan. Die radicaliteit trok u door naar uw poëzie. De conventionele spraakkunst wordt genegeerd en nieuwe klank- en woordcombinaties of neologismen vervangen het vastgeroeste taalgebruik. Bij dit alles staat het zoeken naar de eigen identiteit centraal. Hoofdthema's zijn obsesssie van de tijd en de herinnering (de 'houtworm'), de kwelling van de dood en de zelfmoordgedachte naast de aantrekkingskracht van de erotiek als beaming van het leven, en tot slot de hermafroditische liefde, het éénworden van man en vrouw. Maar ik heb er ongetwijfeld nog een aantal vergeten want de rijkdom van een meer dan veertigjarige carrière is niet in een paar zinnen te vatten.

Daarom zou ik u vandaag willen huldigen met slechts één zin, maar dan wel van een heel groot dichter. Een dichter die onlangs nog sterk in de belangstelling kwam als inspiratiebron van de beroemde Duitse kunstenaar Anselm Kiefer van wie het werk in ons eigen KMSA konden bewonderen. Paul Celan, want zo heette hij, schreef ooit in een brief aan zijn uitgever: 'Wie aan een gedicht niet de weerstandskracht van het onmededeelbare meegeeft, die heeft geen gedicht geschreven.' Het is voor die weerstandskracht dat wij u vandaag huldigen. En geef nu ook maar toe – na elke bundel kondigt u meestal aan dat het nu wel echt uw laatste was – maar iemand bij wie leven en kunst zo verweven zijn kan niet ophouden. Wie zijn leven wijdt aan het meedelen van het onmededeelbare, heeft gekozen voor een nooit eindigende taak...

Bij deze wil ik u namens de stad Antwerpen danken voor deze nooit eindigende inzet, deze nooit eindigende stroom van beelden en woorden. Ons culturele landschap zou minder kleurrijk zijn zonder mensen als u.

Lucienne Stassaert tekent het Guldenboek van de Stad

Het Guldenboek van de Stad Antwerpen (kalligrafie: Joke van den Brandt)

Uitgenodigde schrijvers, schilders, componisten, muzikanten en uitgevers hielden eraan hun vriendschap en waardering voor Lucienne Stassaert te betuigen, o.m.: Fernand Auwera, Maris Bayar, Vera Alexander Beerten, Bert Bevers, René Broens, Joke van den Brandt, Louiza Chevalier-Bartosik, Frank Ivo van Damme, Jean Demey, Rein Douze, Jean Emile Driessens, Richard Foqué, Joris Gerits, Jules Gilles, Henri-Floris Jespers, Dirk Maeyens, Pruts Lantsoght, Bob Lebacq, Karin Lebacq, Jef Meert, Leo de Ley, Mieke de Loof, Roger de Neef, Roger Nupie, Leo Peeraer, Tony Rombouts, Annmarie Sauer, Jan Scheirs, Gerd Segers, Walter Soethoudt, Ingrid vander Veken en Rose Vandewalle.

Maris Bayar en Bert Bevers

Twee leden van het CDR: van l. naar r.: Jean Emile Driessens en Dirk Maeyens (tussen beiden, op de achtergrond:muzikant Jean Demey)

Van l. naar r.: Henri-Floris Jespers en Jef Meert

Fernand Auwera

Van l. naar r.: Walter Soethoudt, Tony Rombouts en Maris Bayar

Van l. naar r.: Roger Nupie, Rose Vandewalle en Lucienne Stassaert

*

Over het AMVC-Letterenhuis: Gewennie DEBERGH, Lof van het stof, Antwerpen, Meulenhoiff / Manteau, 2008, 351 p.

Over Lucienne Stassaert:

http://mededelingen.over-blog.com/article-28529644.html

http://mededelingen.over-blog.com/article-roger-m-j-de-neef-over-lucienne-

http://mededelingen.over-blog.com/article-roger-de-neef-over-lucienne-stassaert-

http://mededelingen.over-blog.com/article-lucienne-stassaert-in-einem-atemzug-66816663.html

http://www.hetstillepand.be/stassaert_lucienne.

■

'Want zij hebben wind gezaaid en zullen eenen wervelkwind maaien', staat te lezen in 'Aankondiging der straf' (Hosea 8:7). He staat allemaal in de Bijbel.

Het hier gepubliceerde persbericht van Hendrik Carette over de programmatie van De Nacht van de Poëzie zorgt inderdaad (en terecht) voor heel wat reacties.

Marc Tiefenthal reageerde uitvoerig:

Aan podia toch al lang geen gebrek meer. Den Hopsack. De Sprekende Ezels. Het is ze om de poen te doen. Wie in Gent aantreedt, krijgt bovenop de gebruikelijke drankbonnen ook nog een geldbedrag. Ik begrijp dat wie naast die poen grijpt, naar de pen grijpt. Maar dat hij of zij er dan openlijk voor uitkomt en zingt, met Frank Zappa: we zijn er enkel bij voor de poen. En als we er niet bij zijn, geen poen. Dat is niet te doen!
Steven Grietens, daar heb ik wel al goede gedichten van gehoord. Hij is een beetje onze Simon Vinkenoog. ACG Vianen, daar heb ik wel steengoede gedichten van gelezen. Grietens en Vianen zijn bijwijlen inderdaad geestigaards. Er valt altijd wel ergens te treuren maar zo gewillig moeten we nu ook weer niet zijn dat we er als treurwilgen gaan uitzien.

Andere dichters en belangstellenden waren laconieker maar niet minder snedig:

Gert Vingeroets: 'Niks zo leuk dan wol spinnen met een verongelijk-machine.'

Jan Posman: 'Erg aandoenlijk allemaal.'

DeContrabasAssistent: 'Een mens zou er plaatsvervangende schaamte van krijgen.'

Ik heb het persbericht van Hendrik op zijn verzoek geplaatst.

'Wie veertig jaar wordt zalzichzelven kennen', dichtte Karel Jonckheere. Carette wordt straks 65.

Op zijn website profileert hij zich als 'gevreesde polemist'...What's in a word?

Omdat hij een vriend is, vind ik het zo jammer dan een (bijwijlen) merkwaardige dichter als Hendrik Carette het niet kan laten zich uit verkeerde geldingsdrang en onaantastbaar groot gelijk te profileren als censor morum.

HFJ

Guido Lauwaert reageert op de hier gepubliceerde reacties van Carette, Soethoudt en compagnie. Hij wijst erop dat Vitalski wel degelijk optreedt en gaat genereus in op het protest:

Als tegemoetkoming wil ik wel een goed woordje doen bij de directie van de Universiteitsbibliotheek om een alternatieve Nacht van de Poëzie te organiseren.

In de Panoramazaal is er plaats voor 50 toeschouwers, zijnde 45 protestanten + 5 volgelingen, indien de laatste niet elders ingehuurd zijn.

50 stoelen en 1 microfoon, dat moet ruim voldoende zijn, dacht ik.

De altijd vinnige Guido Lauwaert tekent met 'organisatorische en administratieve groeten'...

■

Walter van den Broeck werd zeventig. Minister van Cultuur Joke Schauvliege wenste hem alvast geluk via FaceBook:

Met romans als o.m. Brief aan Boudewijn, Het beleg van Laeken (sic), en toneelstukken als Groenten uit Balen en Au bouillon belge is hij alleszins een van onze meest opmerkelijke – ook al klinkt dat oud, excuus Walter - naoorlogse auteurs. Als geen ander legt hij met zachte ironie de tere plekken van mens en maatschappij bloot.

In De Morgen maakt Herman Brusselmans bekend een 'enorme fan' te zijn van Walter van den Broeck:

Hij is een van de grootste Nederlandstalige schrijvers van na de oorlog, en in m'n topvijflijstje staat hij zelfs boven Ernest Claes, Paul Mennes, Hugo Claus en Tom Lanoye.

'Het dossier Walter van den Broeck', zo luidt de titel van het meer dan veertig pagina's tellende essay in de vorm van een collage van Frans Depeuter, zopas verschenen in de jongste aflevering van Heibel. Op de cover van 'het blad zonder blad (voor de mond)' prijkt een prent van huiscartoonist Manten: Walter van den Broeck als heilige, met de socialistische roos in de rechter- en Karl Marx' Das Kapital in de linkerhand. Frans Depeuter bedacht de stukjes van zijn polychrome puzzel met aanlokkelijke titels als 'De pudding is gekabbeld', 'Subsidies hier, subsidies daar, subsidies overal', 'Ooit schreef ene Walter van den Broeck', 'Maar 't kan verkeren, zei Bredero'.

Je moet geen reus zijn om meteen mensenvlees te ruiken...

*

Habemus papam, dixit Bart van der Straeten op Knack.be/boekenburen (26 maart):

Met de dood van Hugo Claus, inmiddels drie jaar geleden, werd de Vlaamse poëzie onthoofd. De keizer was niet meer. Maar een land zonder leider bestaat niet. Eén dichter slechts had genoeg statuur om die rol op zich te nemen. Door zijn leeftijd, zijn beroepsernst, zijn nijvere productie, en uiteraard de kwaliteit van zijn poëzie, werd Leonard Nolens sindsdien als de hoofdman van de Vlaamse poëzie beschouwd.

*

Na hoofdman Nolens krijgen we nu ook censor Carette in de rol van woordvoerder van de echte poëzieliefhebbers die op de Nacht van de Poëzie 'een verminkt geluid en een vertekend beeld van de poëzie' zullen krijgen (zie vorige blogs).

Henri-Floris JESPERS