In de de tweede aflevering van Zacht Lawijd (I, 1, oktober 2001 – de eerste aflevering was een nulnummer, verschenen in april van hetzelfde jaar ) wijdde Stijn Vanclooster (°1974) een bijdrage aan de totaal vergeten Fransschrijvende Oost-Vlaamse dichter, novellist en essayist Camille Melloy (pseudoniem van priester Camille De Paepe, CJ, doctor in de filologie, 1891-1941).

Het werk van Melloy dient geplaatst te worden in de traditie van de katholieke heroplevingsbeweging van het einde van de negentiende eeuw. De titel van zijn tweede boek, Le beau réveil (een bundel opstellen, Tours, M. Cattier, 1922, 16°, VIII-248 p.), klinkt als een programmaverklaring. Met 'réveil' bedoelt hij uiteraard de katholieke herleving in de letteren. De boeken van Melloy boeken werden gunstig onthaald in Nederlands- en Franstalig België, Nederland, Duitsland, Zwitserland en Engeland. Drie dichtbundels werden in Frankrijk bekroond (o.m. door de Académie française). In 1938 werd hij Chevalier de la Légion d'Honneur, de hoogste Franse onderscheiding die slechts mondjesmaat aan buitenlanders wordt toegekend (een eer die ook Floris Jespers in datzelfde jaar te beurt viel). De exhaustieve primaire en secundaire bibliografie van zijn oeuvre is te vinden in de Bibliographie des écrivains français de Belgique. 1881-1960. Tome 4 (Bruxelles, Académie royale de Langue et de Littérature françaises, 1972, pp. 212-219).

In de monumentale Histoire illustrée des lettres françaises de Belgique onder redactie van Gustave Charlier en Joseph Hanse (Bruxelles, La Renaissance du Livre, 1958, 656 p.) wordt de poëzie van Melloy bondig, streng maar rechtvaardig benaderd door Edmond Vandercammen (1901-1980). In latere naslagwerken (Christian Berg & Pierre Halen, Littératures belges de langue française, Bruxelles, Le Cri, 2000, 698 p.; Jean-Pierre Bertrand, Michel Buron et al., Histoire de la littérature belge francophone, Paris, Fayard, 2003) wordt hij niet eens vermeld. Sic transit gloria mundi...

*

Het werk van Melloy was mij niet geheel onbekend, omdat zijn bundel Variations sur des thèmes impopulaires(12°, 43 p.) in 1939 bij Ça ira verscheen. In datzelfde jaar publiceerde Melloy een aantal onuitgegeven Franse brieven van Guido Gezelle ('Guido Gezelle directeur d'âmes. Lettres inédites’, in: La Revue Générale, LXXII (1939), pp. 307-318). In de Frans-Belgische kritiek werden de namen van Melloy en Gezelle trouwens vaak in een adem genoemd. Ça ira-uitgever Paul Neuhuys (1897-1984) heeft gedichten van Gezelle vertaald naar het Frans. In 1935 onderstreepte hij onomwonden:

De tous les écrivains flamands, c'est Gezelle qui demeure le plus près de notre cœur. Nul ne s'est penché avec plus d'amour sur les plus infimes objets de la création […]. Personne en Flandre ne s'est encore créé un instrument lyrique aussi sûr que Gezelle et n'a su plier, comme lui, tant de maîtrise verbale aux plus pures qualités du cœur. (Trilogie néerlandaise. Ruusbroec – Érasme – Gezelle, Anvers, Ça ira, 1935, pp. 30-31.)

Evenals de jonge Melloy werd ook de jonge Neuhuys getroffen door de franciscaanse eenvoud, het medeleven en de onbevangen oprechtheid van Francis Jammes (1868-1938).

Hoe Neuhuys ertoe kwam Melloy uit te geven zal te zijner tijd in het Bulletin de la Fondation Ça ira  uit de doeken gedaan worden.

*

De op het eerste gezicht verrassende aandacht van Zacht Lawijd voor Melloy heeft natuurlijk te maken met het feit dat hij in buitenlandse tijdschriften artikelen wijdde aan o.m. Guido Gezelle, Karel van de Woestijne, Stijn Streuvels, Felix Timmermans en Antoon Coolen. Bovendien vertaalde hij Streuvels en Timmermans in het Frans. Werk van Melloy werd in het Nederlands o.m. vertaald door Streuvels.

In de afgesloten, tiende jaargang van Zacht Lawijd (nr. 2, pp. 48-69) spitst Reine Meylaerts (°1965) zich in een opmerkelijke bijdrage toe op de relatie Streuvels-Melloy.

Henri-Floris JESPERS

(wordt vervolgd)

Zacht Lawijd. Redactiesecretaris: Geert Swaenepoel, Salm Salmstraat 13, B 2320. Redactieadres voor Nederland: Sjoerd van Faassen, Postbus 90515, NL 2509 LM Den Haag.

Abonnement voor een jaargang (4 nrs.): 30 €. Opgave van abonnementen bij de administratie (België): Garant Uitgevers, Somersstraat 13-15, B-2018 Antwerpen.

E: uitgeverij@garant.be.

(Nederland): info@letterkundigmuseum.nl

Losse nummers: 9 €

Zie ook:

http://mededelingen.over-blog.com/article-zacht-lawijd-i-floris-jespers-verliefd-op-roosje-van-lelyveld-97215878.html

http://mededelingen.over-blog.com/article-zacht-lawijd-ii-paul-van-ostaijen-en-zijn-netwerk-97278420.html

http://mededelingen.over-blog.com/article-zacht-lawijd-iii-uitgeversperikelen-98750050.html

http://mededelingen.over-blog.com/article-zacht-lawijd-iv-vlaamse-pockets-98803759.html

http://mededelingen.over-blog.com/article-zacht-lawijd-v-brieven-raymond-brulez-en-genderstudies-98827663.html

Gert Vingeroets werd op 5 februari 1997 diep getroffen door de lezing in de kring Ex-Libris van Zofia Klimaj-Goczol, toen zij hem voor de eerste keer confronteerde met de poëzie van Wisława Szymborska.

Hij kon het dan ook niet laten kort daarna een gedicht te plegen, opgedragen aan Zofia Klimaj-Goczol, waarin naar Wisława Szymborska en haar aparte visie op poëzie wordt verwezen.

Spreek –

sprak de ochtend –

en op haar spreken

scheurde open van oude verzen

het perkamenten vel.

Haar blanco zoog de uitgeputte woorden op

en herschreef ze tot tekens aan de dag.

Tekens als op retorisch gaas

gerichte brandglazen.

Tekens ter verstoring van orde

in de grammatica van oudpapieren predikers.

Tekens als teken in de schimmelpels

van gecanoniseerde lijkenbezorgers.

Spreek –

sprak dan de avond –

en op haar spreken

wierp in verrukking de nacht

zijn wanhoop van de rots.

Gert VINGEROETS 

StadsPeter

Eergisteren, op Gedichtendag, sloot Peter Holvoet-Hanssen zijn tweejarig stadsdichterschap af en gaf hij de fakkel door aan Bernard Dewulf. Peter Holvoet-Hanssen leverde maar liefst zeventien stadsgedichten en vier gedichten van ’t Stad, die volledig bestaan uit bijdragen van stadsbewoners, aan zijn stad.

Op maandag 30 januari wordt Sterrenwijsje, het zestiende Stadsgedicht van Peter Holvoet-Hanssen voor het Ziekenhuis Netwerk Antwerpen Middelheim, ingehuldigd. De StadsPeter bracht enkele dagen door in het ziekenhuis en zag het '…als een zorgzame “Grote Moeder” die begin en einde omvat'. Daarom schreef hij voornamelijk dichteressen aan en kreeg hij mooie verzen terug van Lucienne Stasssaert, Marleen de Crée, Annemarie Estor en Annmarie Sauer.
Sterrenwijsje, in een ontwerp van Jelle Jespers, zal te zien zijn bij de klok in de hal van het Middelheim Ziekenhuis. Het voorlaatste Stadsgedicht van Peter Holvoet-Hanssen is een muziekdoosgedicht waar dus ook een melodie in schuilt.

Voor de gelegenheid nodigt Peter Holvoet-Hanssen de dichteressen Annemarie Estor en
Marleen de Crée uit die hem geïnspireerd hebben bij het schrijven van Sterrenwijsje. Zij zullen hun bijdrage lezen. Dichteres, vertaalster en auteur Hilde Keteleer leest een gedicht voor gericht aan haar vader die overleed te ZNA Middelheim. Tot slot treedt Holvoet zijn ‘stadsdichtersband’ Les Musicaux op en de StadsPeter zelf zingt het Sterrenwijsje.

Sterrenwijsje

De letters zingen zacht: ‘Dit is een lied.’
Raadselachtig. Zo is poëzie.
Het licht gaat aan, het licht gaat uit
en buiten wordt de wind
                                         zichtbaar
en hij fluit.

‘Ik ben een braaf konijntje –‘ En ze lacht.
‘Repareer de sterren…’ Hartslag daalt.
De rolstoel staakt. In gangen waakt
de moeder van dit heim:
                                      zonlicht
ver van huis.

De maan glanst op de zee, ik zie het hier –
het zand dat zingt, de strijkers van de tijd.
Zie de lichtjes, zie de stad
komt hier samen.
                          Deur staat
op een kier.

Wie dit leest, kijkt naar de klok en zucht –
gaat naar de lift want zorg hangt in de lucht.
’s Nachts geen raad, komt dageraad.
Babygeeuw. Hier maakt men
                                              sneeuw die
roezeruist.

© Peter Holvoet-Hanssen, stadsgedicht opgenomen in de bundel Antwerpen / Oostende, Uitgeverij Prometheus, 2012.

Praktisch

Inhuldiging Sterrenwijsje

·         Op maandag 30 januari 2012

·         Om 14 uur

• In de inkomhal van het ZNA Middelheim Ziekenhuis, Lindendreef 1, 2020 Antwerpen

• Meer informatie over de activiteiten van Stadsdichter Peter Holvoet-Hanssen:

www.antwerpenboekenstad.be en www.kapersnest.be   

• Meer informatie over ZNA Middelheim Ziekenhuis: www.zna.be

Voor meer informatie over dit persbericht:

Miranda De Boel, Persdienst Musea en Erfgoed Antwerpen

tel + 32 (0)3 292 36 20, gsm +32 (0)474 12 26 70,miranda.deboel@stad.antwerpen.be

 Verantwoordelijke schepen: Philip Heylen, schepen voor cultuur en toerisme

Foto: © Bert Bevers

Een meisje

Een meisje stond op Schelde's strand

in bittre smart verzonken.

Twee tranen lekten op haer hand -

En rolden neder in het zand,

            En blonken.

Zij boog zich dan wanhopig neêr,

Met d'oogen op de baren;

Zy reikte d'armen tot den Heer

en schreide: 'wil my voor dit zeer

            Bewaren.

"Ik heb een Spaenjaerds oog behaegd;

Die min is my een lyden.

Verhoor een meisje dat u klaegt! -

En geef my krachten om als maegd

            Te strijden.

[....]

Hendrik Conscience (1812-1883)

Antwerpen heeft natuurlijk ook het wonderschone Conscienceplein!

Foto: © Bert Bevers

Het Italiaans

   U minne ik teer, o taal van lust en weelde, Die ’t stug Latijn in dartele ontucht teelde; Die als de kus op malse lippen smelt, En ’t hart doorstroomt met liefdes algeweld. Uw woorden zijn uit zacht satijn geweven, In toontjes die op donzen vlerkjes zweven; Uw letters, zoet als Zefirs ademzucht; En heel uw spraak, één lieve lentelucht. Maar meer nog u, o vaderlandse tonen, Waar kracht en ziel en hemelgeest in wonen; Die met de zang van Po en Tiber vliet, En Godenlust door hart en aders giet, Maar rijzen kunt, en onder ’t boezemstrelen, Met Godenwil op ’t menslijk hart bevelen, Zijn stormen stilt, zijn ijs in vlammen zet, En donders voert, en bliksemend verplet. 

Willem Bilderdijk (1756-1831)