Luc Boudens, Compositie (1995)
In de rubriek 'Necrologisch' van de jongste aflevering worden Elza De Groodt en Ray de Bouvre herdacht door Henri-Floris Jespers.
Great old lady Elza De Groodt (3 mei 1923 -19 december 2012), weduwe van toneelauteur, romancier en essayist Paul Willems (1912-1997), was de dochter van cultuurflamingant Arthur De Groodt (1883-1952), arts en hoogleraar, en van de flamboyante Juliette Adant (1892-1964). Ze wordt getypeerd als “een gecultiveerde, kranige dame met een groot hart en scherp intellect”.
Ray de Bouvre (31 december 1938 – 29 december 2012) zetelde in Antwerpen als Volksunie-gemeenteraadslid en was financieel-administratief directeur van de Koninklijke Vlaamse Opera te Antwerpen (later Opera van Vlaanderen). Hij heeft een lange weg afgelegd: van de zogenoemde linkervleugel van de VU tot het Vlaams Blok/Belang en de veelgelezen rechts-nationalistische weblog 'Angeltjes', waarin hij spitse bijdragen publiceerde, o.m. ook over muziek en opera. ”Hij was een man van de wereld, maar kon aardig uit de hoek komen. Hij was geen man van het Grote Gelijk maar kwam vierkant uit voor zijn mening. Zijn typische, ongezouten Antwerpse humor en spot werden daarbij getemped door een ontwapenende zelfrelativering, […] een vrije geest, en vanuit zijn vrijdenkersperspectief week hij niet af van zijn Vlaams-republikeins, democratisch ideaal”, aldus Jespers.
Literatuur als engagement. Literatuur en medeplichtigheid. 'Sta me toe om dit niet te begrijpen', zo luidt de titel van de scherpe column van Frank De Vos. (Tevens werd een eerder hier verschenen, al even scherpe kritische beschouwing van zijn hand over het tijdschrift Heibel opgenomen.
De theaterrubriek (Guido Lauwaert) en de kaleidoscopische rubrieken 'Cinema Trivia' (Bert Bevers) en 'Door de leesbril bekeken' (Henri-Floris Jespers) nemen de helft van de haast 12 000 woorden tellende aflevering in beslag.
Het tijdschrift Mededelingen van het C.D.R. Is beschikbaar als losbladige papieren editie en per mail als pdf. Info abonnementen: mededelingen@lebacq.com
■
Een paar dagen werd de 201ste aflevering van de Mededelingen van het CDR afgesloten, gewijd aan de De Diamanten Kogel. De prijs werd tien jaar geleden ingesteld.
Op 10 december werd Almar Otten de elfde laureaat. Bij die gelegenheid verscheen de bundel Ruw & hard, geslepen & begeerlijk. Tien jaar briljante misdaadliteratuur in al haar facetten.
Het zal de lezers van de Mededelingen niet verwonderen dat de aandacht uitvoerig gevestigd wordt op het tweede lustrum van prijs....
Aanvankelijk was de Diamanten Kogel gereserveerd voor het spannendste en beste Vlaamse misdaadboek. Vanaf 2004 mochten ook Nederlandse auteurs meedoen. “Daarmee is de Diamanten Kogel zowat de tegenhanger van de Nederlandse Gouden Strop”, aldus Fred Braeckman in Knack. (1) De Hercule Poirotprijs die in november voor de vijftiende keer werd uitgereikt, bekroont immers uitsluitend Vlaamse misdaadschrijvers.
*
Naast teksten van Bob Mendes en Philip Heylen wordt nu ook het integrale juryverslag gepubliceerd. Bovendien wordt de aandacht gevestigd op Serial Thriller, het eigenzinnige fanzine van de erudiete maar helaas zo humeurige Danny de Laet....
■
(1) Zie het verslag van Fred Braeckman:
Een paar dagen geleden ontvingen de abonnees op de digitale en papieren editie van CDR-Mededelingen de 200ste aflevering (34 pagina's). Naast de traditionele rubrieken werden ze bovendien exclusief vergast op onuitgegeven gedichten van Bert Bevers, Luc Boudens en Hendrik Carette en met twee uitvoerige, exclusieve bijdragen:
“Great old lady” Lucienne Stassaert publiceert een genadeloos onthullend fragment intieme memoires (Aantekeningen in de loop van de tijd) en kunsthistoricus en slagwerker Ivo Machiels geeft zijn (toch wel heel relatieve...) “vadsigheid” schaamteloos bloot (Voor de vuist weg, niet meer dan wat notities).
Deelname aan de kosten van een digitaal abonnement op de Mededelingen van het CDR bedraag: 6 € per maand. Abonnementen: cf. mededelingen@lebacq.com
■
Met het gevoel dat ik met mijn tijd een wedren loop, lees ik me in mijn vrije uren buiten adem. Het is een inhaalbeweging. Omstandigheden dwongen me in andere tijden om me omstandig met andere dingen bezig te houden. En zo zat Maurice Gilliams (1900-1982) omstandig ergens op een boekenplank te wachten.
In Ik ben Elias werd Maurice Gilliams' proza verzameld: Oefentocht in het luchtledige, Elias of het gevecht met de nachtengalen, Elseneur of het noodweer der spreeuwen, Gregoria of een huwelijk op Elseneur en Winter in Antwerpen.
“Wat heb ik er toch plezier in, dingen te doen waar ik innerlijk huiverend door geraakt word…” schrijft Gilliams in Elias of het gevecht met de nachtegalen.
Laat, heel laat heb ik met het verrukkelijke, en sterk verinnerlijkte proza, met de rijkdom aan herinneringen van deze schrijver kennis gemaakt. Een schrijver die niet zozeer schoonheid wilde scheppen maar ”al schrijvende, een levende idee worden in de tijd, om mijzelf te overtreffen en er iets mee terug te winnen dat verloren ging”. Dank zij de bijdragen van Pierre H.Dubois en Anne Marie Musschoot leren we dat Gilliams tot aan zijn dood aan zijn werk is blijven sleutelen. Was het onzekerheid, de aarzeling door het nederige besef van het infinitum van het ooit, het nooit afgewerkte?
Soms met een ironische ondertoon, dan weer met een trage tristesse:
Of ik van mijn pijn, misschien, een kunstwerk wilde maken? Want zoals ik nu dit onvervangbare beeld voor de scheppende fantasie van anderen bestemde, om er op onvervangbare wijze een uiterst pijnlijke gewaarwording mee te beschrijven, zo was het niet onmogelijk dat ik met dezelfde nauwkeurigheid mijn pijn beleefde ter bestemming van mijn latere geschriften.
Behoudens het taalgeweld van Erwin Mortier ken ik geen hedendaagse auteur die dit langzame, adembenemende proza kan benaderen. Gilliams overdondert, overspoelt je als een malse lenteregen, en laat je dankbaar achter. Zijn poëtische, introverte herinneringswereld doet me denken aan Rainer Maria Rilke en Karel van de Woestijne, waarvan hij trouwens enkele verzen uit 'Op den dood van Jean Moréas’ in Winter te Antwerpen citeert.
Bij het lezen van Ik ben Elias besefte ik eveneens hoe sterk ons Zuid-Nederlands idioom werd afgeschaafd ten bate van een vermagerde eenheidsworst, rijkelijk verdedigd door de Prinzipienreiterei van vereerde, smalende literaire landgenoten die tevens niet nalaten om hun veredelde zinnen met 'To the point', 'forwards, niet backwards' te besmetten. O, door elkaar geklutste, 'verkavelde' Angelen en Saksen...
“Het docht me, ze heette hem Janus, foefeling, aleer, morgeneten, somwijlen, privaat, woeien, malkander, gaanderij, velijn, brekelijk, beddegoed, solferstekken, en gelijk men, gepeinzen, runders, festoenen, nachtgoed,teljoor, garf, haar bestier, gasthuis, middelerwijl, saamgestelde, riekend …”zijn voorbeelden van taalkundig erfgoed.
En zeggen dat dit door de Nederlander J.M. Meulenhoff in Amsterdam werd uitgegeven. Blijkbaar konden onze Noordelijke taalgenoten toen nog het Zuidelijke Nederlands waarderen én begrijpen.
En als het er dan toch op aankomt ga ik liever met een 'déjà vu' dan – o gruwel – met 'been there, done that' 'chillen'. Met een 'smiley' zelfs.
Frank DE VOS
Maurice Gilliams, Ik ben Elias,J. M.Meulenhoff, Amsterdam, 2000, 635 p., 62,95 €. ISBN 90-290-67586
Heibel is Kempisch, oerdegelijk droog Kempisch zand. Het presenteert zich trots als “een blad zonder blad (voor de mond)” Het presenteert zich als 'Onafhankelijk-kritisch-satirisch-polemisch tijdschrift.'
Heibel, de blauwe hemel voor geliefde knuffelberen, de brandstapel voor verketterden. Al naargelang kringelt aan ieder ezelsoor de wierook of smeult de brandlucht van een gloeiende sintel op deze balkende brandstapel.
Brandstapels zijn en blijven een oerdegelijke, katholieke traditie.
*
Walter van den Broeck is niet meer, althans niet in Heibel. De laatste botten van dit nog levend literaire lijk werden verbrand, de as verstrooid. In de slijtageslag van herhaaldelijke vervolgverhalen werd alles boven gespit. Wat je ook maar kunt bedenken werd voor het nageslacht afgestof : zijn schoenmaat, de kleur van zijn onderbroek met frontstreep, de belle vue op zijn arbeiders-decolleté, zijn vuile sokken, de curryworst special, maar vooral wie hij wel groet en wie niet (Heibel valt blijkbaar onder de laatste categorie). Je houdt het niet voor mogelijk hoeveel pittige weetjes in Herentals achter de lambrisering steken. Kortom het relevante à la Story op Kempische ezelspoten. Kortom het zerpe gekraak van frustratie over Van den Broeck nam een einde. Ook Dallas stierf een late dood. Oef…
*
Het einde van Heibel dacht u? In het jongste nummer verscheen vermoedelijk de eerste aflevering van een nieuw feuilleton. De titel is nog niet definitief maar naar alle waarschijnlijkheid wordt het zoiets als “Jef Geeraerts, dé negerinnen-neuker”. In liefst negenendertig bladzijden wordt het erotische gangreen van Geeraerts met de nodige kutjes en kalfjes 'geduid'. In een apart kader wordt deze bijdrage fijntjes een essay genoemd. Een Heibel-essay natuurlijk want het is een “kritisch' en 'satirisch' blad met vele nagels zonder kop. Een 'essay'? Een opgezwollen clitoris klinkt beter.
Met een sneer naar de Arkprijs van het Vrije Woord komt in de rubriek 'Literaire Heiligen of Platte Hoeren?' ondermeer Peter Holvoet-Hanssen in het opgeblonken vizier: “dat ook de harten van linkse jongeren, zoals “HaHa, nog steeds doet zwellen.” en “Peter HaHa….als een coureur die de Trofee van de kermiskoers van Schellebelle heeft gewonnen”.
Tussen het lokale wereldnieuws over de verstuikte kleine teen van boer Poelmans en driepotige zeug van boerin Amelie, heeft er in de Olense Cronycke misschien wel iets gestaan over de ere-stadsdichter en de mobilisatiekracht van het poëtische fenomeen, Peter Holvoet-Hanssen. Allicht is dit aan de oerdegelijke aandacht van de oerdegelijke redactie van deze oerdegelijke Rederijkerskamer ontsnapt.
Tot bladzijde 72 heb ik het geheibel op deze Antwerpse parking volgehouden.
Heibel is voortaan te glad om zelfs het papier ervan op mijn kleine kamertje te recycleren.
Frank DE VOS
