‘Ik wil niet meer reizen, ik ben tevreden in Lausanne. Ik heb ontdekt dat Zwitserland een land is waar de mensen respect voor elkaar hebben. Hier heeft nooit iemand zonder invitatie bij mij aangebeld. Niemand heeft ooit geïnformeerd naar mijn politieke, religieuze of filosofische denkbeelden.’

Een fragment uit een interview van 1973 waarmee de biografie van Georges Simenon opent. Een bijzonder vlot en informatief boek geschreven door Patrick Marnham en verschenen in 1992, drie jaar na Simenons overlijden. Heel wat keizers uit de literaire wereld prezen het de hemel in. Onder meer Julian Barnes, Peter Ackroyd, Anita Brookner, Michael Dibbin en Rinus Ferdinandusse.
Op het moment van verschijnen had zowat de halve wereld kennis gemaakt met het beroemdste geesteskind van Simenon, Maigret. Ik zit in de massa en veel later vernam ik dat ook Michiel Hendryckx [1951] tot de fans van de detective en zijn geestelijke vader behoort. Maar niet enkel de detective stories droeg hij door de jaren met zich mee, maar ook zijn psychologische romans.

Michiel Hendryckx, Zelfportret

Dit wetende is het dan ook niet verwonderlijk dat toen het bestuur van Confituur – een kleurrijk verbond van onafhankelijke boekhandels – bij Michiel Hendryckx aanbelde en hem vroeg het jaarlijks boekhandelsgeschenk van de – even diep ademhalen – Dag van de Onafhankelijke Boekhandel te schrijven, hij na amper beraad koos voor een van zijn literaire goden als hoofdpersonage van een kort verhaal, en het de titel kreeg: De tuin van Maigret.
De keuze van Hendryckx volgt op die van Marc Didden in 2012 en Geert van Istendael in 2013. Het is dus voor de derde maal dat deze Dag doorgaat en een fraai uitgegeven boekje gratis gegeven wordt aan de koper [m/v] bij aankoop van 12,50 €. Een belachelijk bedrag, gezien enkel afgeprijsde boeken op of onder dat bedrag zitten. Confituur zij geprezen. Het cadeau is eigenlijk een cadeau bij een cadeau, voor wie zich tot dat minimumbedrag beperkt. Het zou mij bovendien niet verwonderen dat het verhaal van Michiel Hendryckx literair meer waard is dan het afgeprijsde boek of de uitgave die tijdelijk voor een spotprijs in de aanbieding staat.

Net als Simenon is Hendryckx een groot bewonderaar van vrouwen. Het heeft niets met zijn vak, fotograaf, te maken, maar met zijn intense liefde voor schoonheid van eender welke natuurlijke vorm, kunstgenre of menselijk ras in zijn ontelbare culturen en vele generaties. Hij heeft die liefde altijd in beeld gebracht en er gaandeweg ook commentaar op gegeven. Zo werd hij naast fotograaf een schrijver, met als goedaardige afwijking de drang om die liefde te delen.
De Tuin van Maigret is daarom niet alleen een ode aan Simenon, maar tevens aan de wereldliteratuur levend boven de hoogste wolken. Het verhaal vertelt een gewilde ontmoeting van het hoofdpersonage, Joseph Gervais, met de gepensioneerde commissaris Maigret, die na zijn typische brommerig toon en afstandelijkheid de gast toch ontvangt. Haast de helft van het verhaal is de aanloop tot de ontvangst, wat volgt een zo goed als lange monoloog van Maigret. Hij opent zijn innerlijk gemoed in combinatie met een praatje op het terras, gevolgd door een wandeling in zijn moestuin, en zijn gast. Maigret toont hem al dat moois. Wat hij gekweekt heeft en voor welke verrassingen de kweker soms staat. De mens wikt, maar de natuur beschikt.

Allemaal goed en wel, maar het opvallendste is dat het geheel slechts een aanleiding is om de literaire goden van Michiel Hendryckx scherp of onscherp te kadreren, zonder dat het verhaal er schade bij ondervindt. Dostojewski komt terloops aan bod, Montaigne, Elsschot. De vrouw van Maigret heet Louise, dezelfde naam als de meid in Villa des Roses waarop Grünewald [WillemElsschot = Alfons De Ridder] verliefd wordt.
Maar meer dan de genoemden komt een kort verhaal van Tennessee Williams opzetten. Het verscheen in 1987 en heet Iets van Tolstoi. Het is van een diepgaande tederheid, dat eindigt in een pijnlijke triestigheid.

Dezelfde tederheid weet Michiel Hendryckx te vinden, maar in plaats van triestigheid eindigt De Tuin van Maigret in hoop, gevat in een vraag. Hij drukt de liefde van de schrijver uit voor zijn leermeester, althans één van de grote, de man waaraan hij zijn liefde voor de literatuur te danken heeft. Het is een neutraal verhaal en toch zit er een warme liefde in. Als dank om eeuwig het avontuur te blijven zoeken, maar tevens de waarde van een eigen huis, een apart territorium te leren waarderen. Reizen is met plezier weggaan, maar met nog groter genoegen thuiskomen.

Wat een gelukkige keuze. Kennen we de schrijver als een explosieve bon vivant, een wilde verteller, met De Tuin van Maigret heeft Michiel Hendryckx een literaire schepping gebaard uit de top tien van de Nederlandstalige literatuur van de tweede helft van de 20^steeeuw tot nu. Intiem, gaaf, punctueel, scherp en met een stijl waarin een innige liefde schuilt voor het onderwerp als artistiek snoepje, Simenon als vader, en de lezer als innige vriend.

Guido LAUWAERT

DE TUIN VAN MAIGRET – Michiel Hendryckx – Confituur – vanaf 12 december als garnituur bij de confituur – www.confituurboekhandels.be

En daar is weer een Ballustrada bij de post, nummer 3-4 van reeds de 28^stejaargang. Ruim honderd bladzijden poëzie en proza in een mooie vormgeving, in boekvorm haast. Veel lezenswaardigs. En leerrijks. Zo leert Kees Torn ons in zijn vers Lichtvoetig werk dat redactieleden tot de blijsten (rijmend op boekverkoperslijsten) horen.

Laaglandse Poëzie, het thematische portfolio van het tijdschrift, beleeft hier de 18^deaflevering. Ze is samengesteld door Cees van der Pluijm rond light verse. Een wonderlijk genre, waarvoor volgens Van der Pluijm in het Nederlands niet eens een goede term bestaat: “Lichte poëzie? Maar hoe licht is lichte poëzie? Wat kenmerkt de lichte poëzie? Veelal rekent men direct begrijpelijke poëzie tot lichte poëzie. Het werk van Rutger Kopland, Jean-Pierre Rawie, Judith Herzberg, Gerrit Komrij en veel gedichten van Vasalis passen moeiteloos in deze categorie. Toch zal niemand hen light verse-dichters noemen.” Drs. P, die graag rept van plezierdichten, is in het genre natuurlijk een grootheid. Uiteraard nam Van der Pluijm ook werk van hem op. Voorts in Laaglandse Poëzie bijdragen van Jaap van den Born, Daan de Ligt, Coenraedt van Meerenburgh, Ko de Laat, Arjan Keene, Judy Elfferich, Martijn Breeman, Frans Woortmeijer, Rob Boudestein, Hans Mooi, Frits Criens, Bram den Herder, Niels Blomberg en Bas Boekelo. Als voorbeeld van het genre Beste Cees (= Buddingh’, ook Frans Mink zaliger nagedachtenis speelde regelmatig met ’s mans oeuvre – hij zou zeker thuis hebben gehoord in deze collectie) van Rob Boudestein:

vanavond na het diner

ontdekte ik, door mijn nieuwsgierigheid,

dat de inhoud van een flesje pils

(het 30 cl. formaat)

royaal past in een lege wijnfles

natuurlijk heb ik toen meteen geprobeerd

of de inhoud van een wijnfles

ook in het pilsflesje paste

maar nee hoor: dat paste niet

Voorts in deze Ballustrada aardig proza van onder meer Kees Klok, Jan J.B. Kuipers, Rien Vroegindeweij en Carina van der Walt.

Jabik Veenbaas (foto: Bert Bevers)

Van de gedichten bevielen me vooral die van het jonge talent Tijs van Bragt (Vertrekpunt paars) en van twee gelouterde dichters van wie in zowat elk nummer wel iets verschijnt: Hendrik Carette (Vierde brief uit Brugge aan zee) en Jabik Veenbaas (uit diens Liefdeslied  het slot: jij en ik lief niets zijn we dan ijle / glazen engelen bij de minste aanreking / breken we).

Bert BEVERS

Een los nummer van Ballustradakost € 12,50, maar voor een abonnement op dit aangename literaire periodiek betaal je (4 nummers, nota bene inclusief porto) slechts € 19. Redactieadres: André van der Veeke, Oranjestraat 24a, 4532 BS Terneuzen, telefoon 0031 115 69 67 60 (avdveeke@zeelandnet.nl)

www.ballustrada.eu

Lukas De Vos

Het zal mijn tijd wel doen. Maar intussen. Intussen is een sekte schriftgeleerden gesopt in bijbelse tragiek. Ze hebben hun kleren verscheurd (horribile visu), as over hun hoofd gestrooid, godslastering gekreten, Sodom en Gomorra in helse kleuren voorgespiegeld. En vooral hun portemonnee verkrampt dichtgeknepen voor de apocalyptische tijden die eraan komen.

De Heilige Polis is vergeefs ter hulp geroepen, de bidmolentjes draaiden onstuitbaar in de rondte, en o wee, de schriftgeleerden bonden zich zowaar een zwart lint om. Niet om de buik, judo is verre van hun beslommering. Wel om de linkerarm (de meesten zijn rechtshandig). Als dat geen krachtig sienjaal is, zoals Paul Van Ostaijen in tijden van olim nog onbeschroomd uitstiet.

De oppersadduceeër Joost Vandecasteele – kranig omringd door fascesdragers als Jeroen Theunissen, Ivo Victoria, Geertrui Daem, Marc Reugebrink, Bart Van Loo en tutti quanti – riep meteen om Barrabas. “Ik word niet graag als een idioot behandeld. Dat is wat nu gebeurt”. De inzet was dan ook mateloos groot. De Bezige Bij Antwerpen, het vlaggenschip van de uitgevers altegader, sinds Plantijn en Moretus nooit gezien aan de Schelde, wordt ruw uit zijn natte droom gerukt, en wederom “door zijn ouwe moer onder de rokken getrokken”, zoals de niet onverdachte evangelist Marnix Peeters van het metropolitaans bijhuis zelve schreef.

Kwade genius zijn uiteraard Annas en Kajafas, het yin-yang koppel Marianne De Baere van Manteau (de sokkel) en Peter Quaghebeur (de manager van WPG). Argeloos vroeg ik hen: wat is er toch aan het (Antwerpse) handje ? Ze draaiden niet rond de pot. “We maken verlies, en geen klein beetje ook. Dan moet je ingrijpen”. Zoveel nuchterheid dreef mij tot overmoed. “Is het Huis WPG eigenlijk niet overmatig groot geworden ? Vorig jaar werden bastaardjes als De Arbeiderspers, Athenaeum-Polak, Nijgh & Van Ditmar, en Van Gennep al afgestoten, pardon, ‘verzelfstandigd’ ?” Quaghebeur onverstoorbaar: “Niet de uitgeverij is te groot, de markt is te klein”. Daar stond ik even paf van. Vooral toen bleek dat ze de eigen auteurs “niet persoonlijk hebben kunnen inlichten”. Ja, in een wereld zonder iPhone, Smartphone, gsm, twitter, email, facebook, briefpost, en biechtvaders ligt dat inderdaad moeilijk.

Toch zie ik daar farizeeërsgeslepenheid in. Vroegen zij niet aan de Heer: “Mogen wij belasting betalen aan de bezetter ?” Het antwoord is gekend. Geef aan de Keizersgracht wat de Keizersgracht toekomt. En bij gebrek daaraan aan de Van Miereveldstraat. Egards. Bewieroking. Onderdanigheid. En geld. Veel geld. Daarom glibberen ze overal tussen, die Hollanders. Oliver Cromwell zei het al: “De duivel schijt Hollanders”. Gelijk had hij. Want de navel van de wereld, dat is de polder. Of de gracht. Of de sloot. De volkstribuun van die zelfgenoegzaamheid is Jeroen Vullings, “letterkundig bespreker” bij ’s Heren Genade. Uit het gehucht Amsterdam. Schrijft voor Vrij Nederland, een blaadje uit dat gehucht. Oreert hij, in bedenkelijk Nederlands, in De Morgen: “Is het nou zo’n ramp, die integratie van Vlaamse schrijvers in Amsterdam ? (…) Bij De Bij Amsterdam vonden ‘A-Auteurs’ onderdak (goedverkopend in Nederland). (…) De rest kon terecht in Antwerpen. (…) Natuurlijk, de survival of the fittest regeert in Nederland. Momenteel woedt meer dan ooit de rentrée littéraire” (aan de uitspraak van het Frans durf je niet te denken).

Die bedillerige eigendunk. Want “als je in Rome kunt rijden, dan kun je overal rijden”. Dat kent het verschil niet tussen Rome en Zeddam. Dat citeert Caesar zonder zijn uitspraken te kennen (“Malo hic primus quam Romae secundus esse” – ik zal het maar niet vertalen, want de oertaal van het Frans is het boerenlatijn, en zoals Rudy Soetewey zei: “In mijn satirische roman 2007 wou ik absoluut voor mijn lezers in het Noorden enkele Franse citaten behouden – om ze doen aan te voelen wat het is dat je bazen je taal niet spreken; zeiden ze: kan er geen voetnoot bij ?”) Dat wentelt zich in zelfbewieroking van domineeswellust: “Nederlanders hebben anders dan Belgen goddank geen last van de eigen-auteurs-eerst-keuze”. Mijn vriend Stefan Hertmans krijgt effektief de AKO-LIteratuurpijs. Uit het wanbesef dat hun eigen Heimatliteratuur niet eens aan de enkels raakt van letterkundig vernuft. Goddank nog aan toe.

Dat Vlamingen (sinds wanneer ze als ‘Belgen’ omschreven worden zal wel het gevolg zijn van de laatste edities van Van Dale) een knechtenkompleks hebben, daar bestaat geen gerede twijfel over. Maar dat ze niet kunnen vertellen, geen verbeelding hebben, en de moralisering niet kunnen uitbannen, dat zijn fabeltjes van minbespraakten. Dat ze geen wonderlijke uitgeverijen hebben, nog erger. P, Mens & Kultuur, Clavis, Garant, Epo, Vrijdag, grootschaligheid is nog nooit de waarborg geweest voor kwaliteit, alleen voor massaverkoop. A-Auteurs, komt dat zien ! Bilderdijk, Adama van Scheltema, Van Oudshoorn, Biesheuvel, ’t Hart, Grunberg, Mulisch. De fanfare van honger en dorst. Zoals Reve al schreef: “Het werk van Mulisch, da’s al Vullings. Het werk van Reve, da’s pas leven”. Je zou hem nog gaan geloven ook. Die bedeesde inwijkeling.

Lukas DE VOS

Luuk Gruwez (foto: Bert Bevers)

De poëzieprijs Melopee van de gemeente Laarne is gewonnen door Luuk Gruwez. Het was al de zesde keer dat deze prijs, bedoeld voor het meest beklijvende gedicht dat het jaar ervoor verscheen in een van de Vlaamse literaire tijdschriften, werd zondag uitgereikt. Gruwez kreeg de prijs voor zijn in Poëziekrant gepubliceerde gedicht Kapper. Dat gebeurde in de stijlvolle ridderzaal van het Slot van Laarne waar professor doctor Frans-Jos Verdoodt, voorzitter van de jury, en Jozef Dauwe, gedeputeerde van de Provincie Oost-Vlaanderen, de nieuwe laureaat bekend maakten. Het winnende gedicht haalde het van twintig andere gedichten die werden opgenomen in een shortlist.

Daarop ook gedichten van Mark Boog, Fleur Bourgonje, Anneke Brassinga, Marleen de Crée, Alain Delmotte, Jan Geerts, Christina Guirlande, Johanna Kruit, Sylvie Marie, Harry M.P. Van de Vijfeijke, Peter Mangel Schots, Leonard Nolens, Erna Schelstraete, Willy Spillebeen, Lize Spit, Peter Theunynck, Willem Thies, Lotte van Dijck, Miriam Van hee en Lodewijk van Oord. Enkelen van hen lazen hun gedicht ook voor.

Luuk Gruwez kreeg vervolgens zijn prijs, een bedrag van € 2.500, uit handen van burgemeester Ignace De Baerdemaeker van Laarne. Moderatrice Anne-Marie Segers had daarna een gesprekje met de laureaat, die daarna enkele gedichten (waaronder het indringende Hipposomnia) voor de microfoon bracht. De prijsuitreiking werd muzikaal opgeluisterd door accordeonist Bart Wils.

De 21 geselecteerde gedichten verschenen overigens in een bloemlezing, die (à € 10) verkrijgbaar is bij Jana Van Camp van de dienst Vrije Tijd & Jeugd in Laarne, 09 – 365 46 26.

■

Frank Albers (° 1960) studeerde filosofie in Gent en literatuurwetenschappen in Oxford. In 1982 verscheen bij Walter Soethoudt zijn roman Angst van een sneeuwman, waarvoor hij een jaar later de Yang-prijs ontving. Hij promoveerde aan Harvard, en was van 2001 tot 2005 chef van de boekenbijlage van De Standaard. Hij vertaalt Shakespeare (o.a. Hamlet, King Lear en recentelijk De Storm) voor Het Nationale Toneel in Den Haag en publiceerde in 2007 Beatland, een literair reisessay in het spoor van Jack Kerouacs On the Road.

Maria Vlaar besprak Albers' tweede roman in De Standaard Letteren  ('Na ons de zondvloed', 24 oktober, p. 9):

'Albers kan goed schrijven, hij reikt ver en wil veel met zijn tweede roman. Te veel soms, hoe knap en geraffineerd van perspectief en structuur zijn roman ook is. Seks, politiek, cultuurverval, aanslagen, ja zelfs een zondvloed: Albers denkt groots en gaat voor niet minder dan Alles. […] De caleidoscoop van zijn vertellingen maakt soms horendol en ontbeert dan de dwingende samenhang waardoor deze rijke en meerstemmige roman je echt ademloos zou achterlaten.'

Op Knack.be (14 oktober) publiceerde Michiel Leen een interview met Albers : 'Zelfs een krant is complexer dan veel mainstream romans'. De, laten we maar zeggen, zelfverzekerde schrijver heeft zijn taak volbracht. Een derde roman komt er dus niet:

Ik ben er wel klaar mee. Dit is niet zomaar een roman hè. Dit is hét boek voor mij. Om het pathetisch uit te drukken: het boek waarop ik misschien wel tien jaar heb gewacht. Hierna kan ik geen roman meer schrijven, denk ik. Ach, misschien nog een fijne novelle, of een boek over Shakespeare. Maar Caravantis is echt wel het gevolg van een radicale en totale ambitie om iets belangwekkends te maken. Een soort absoluut verlangen om iets achter te laten waarna je rustig kunt doodgaan. Ik hoop dus maar dat dit boek de lezers vindt die het verdient.'

http://www.knack.be/nieuws/boeken/zelfs-een-krant-is-complexer-dan-veel-mainstream-romans-frank-albers/article-interview-436077.html

Vermits Frank zijn boek kennelijk beschouwt als zijn magnum opus, zal ik Caravantis  met volle aandacht lezen.

Zie ook het interview met Wim Huyghebaert op Cutting Edge (30 oktober 2014):

http://www.cuttingedge.be/interviews/frank-albers

*

Dror Mishani (°1975) is redacteur 'fictie' en 'vertaalde misdaadverhalen' bij Keter Publishing, een van de grootste Israëlische uitgeverijen, en doceert misdaaliteratuur aan de universiteit van Tel Aviv.Hij schreef twee succesrijke politieromans in het Hebreeuws, intussen vertaald o.m. in het Duits, Engels, Frans, Italiaans, Nederlands en Pools.

Zijn eerste roman (in Nederlandse vertaling De verdwenen zoon), deeerste in een serie over politie-inspecteur Avraham Avraham, werd door de uitgever gepromoot als een spannende pageturner, waarin een treffend beeld wordt geschetst van het kleinstedelijke leven in Tel Aviv en de spanningen in Israël. Met Avraham Avraham schiep de auteur een onvergetelijk personage, dat met middelmatige capaciteiten uitzonderlijke daden weet te stellen. Het boek werd door The New York Times geprezen als 'een stevige brain teaser  en een beklijvend psychologisch portret'.

In de zomer verscheen Mishanis tweede roman: De verdenking. In De Morgen Boeken  (8 oktober, p. 9) steekt Fred Braeckman zijn waardering niet onder stoelen of banken:

'Zoals in een wat ouderwets whodunit zijn er heel wat verdachten. Maar laat je niet beetnemen: Mishani moet het vooral van diepgang hebben. Alle personages, hoe onbelangrijk ze ook mogen lijken, spreken met een eigen stem. […] Het zorgt wel voor onorthodox leesgenot en ongewone spanning. Mishani combineert dat met een overtuigende, nuchtere stijl en een doordachte compositie. De perfectie nabij.'

Henri-Floris JESPERS

Frank ALBERS, Caravantis, Amsterdam, De Bezige Bij, 398 blz., 19,90 €.

Dror MISHANI, De verdwenen zoon, Bezige Bij Antwerpen, 2013, 226 p., 12,99 €

Dror MISHANI, De verdenking, Bezige Bij Antwerpen, 2014, 352 p., 18,99 €.