Cover: Peter Lorre in M – Eine Stadt sucht einen Mörder

De jongste aflevering van Serial Thriller (nr. 14, zomer 2013) opent met 'Maher-Shalal-Hashbaz', een kortverhaal van Dorothy Sayers, vertaald door Willy Courteaux. Dat bracht mij heel even terug in de de jaren vóór Expo '58, toen ik al detectiveromans las, niet alleen de whodunits van Dorothy Sayers, maar ook van Agatha Christie, Ngaio Marsh, Ellery Queen en Edgar Wallace, alle verschenen in de onvolprezen Prisma-reeks. Ik vind mij helemaal terug in de kritische beschouwing van Danny de Laet 'Waarom ik Sayers saai(er) vind...'.

De talrijke publicaties van Danny de Laet vormen niet alleen een ware Fundgrube, maar bieden bovendien originele denkpistes. Zo aarzelt hij niet Virginie Loveling te rekenen tot de pioniers van de misdaadliteratuur in Vlaanderen ('Virginie Loveling: een (revolver)schot voor de boeg?'). Hij profileert zich ook als een nauwgezette archeoloog van de fantastiek in Vlaanderen. In 'Faust lacht in zijn vuistje' haalt hij niet alleen H. J. J. Buysse uit de vergetelheid', maar formuleert hij ook een stevig geadstrueerde chronologie (1906-1939) van de Vlaamse fantastiek en science fiction. Uiteraard vermeldt hij Het einde der wereld (1930) van Jef Scheirs, 'een fascinerend werk', waarbij hij terecht aanstipt: 'Het blijft een raadsel dat deze “vrome” schrijver zo ver van alle bestaande paden mocht en kon afwijken met deze indrukwekkende roman, die een hoogtepunt is maar ook een buitenbeentje.'

Decennialang schrijft Danny de Laet ex abundantia en suggereert hij stimulerende en verhelderende verwantschappen en samenhangen. Wie waagt zich ooit aan zijn bibliografie?

*

Hoe staat nu de erudiete literatuurhistoricus De Laet tegenover de recente Vlaamse productie misdaadliteratuur?

Met Bloedlijn heeft Corine Hartmann zich ontpopt tot 'de beste Nederlandse misdaadschrijfster'.

Paul Jacobs (Dood van een egoïst) hoort 'met Conrad, Dhooge en Baudewyns tot onze topvier van originele misdaadauteurs'.

Hex van Thomas Olde Heuvelt is een 'briljant geschreven roman', 'zeker de beste fantastische roman in de Nederlanden van de voorbije decennia, in een handige mengeling van oude thema's en nieuwe technieken'.

Almar Otten werd 'terecht gelauwerd' met De Diamanten Kogel, maar zij nieuw boek, Jeugdzonde, is een 'stap achteruit'.

Getekend vonnis van Jo Claes is 'een meesterwerk, de sterkste Vlaamse misdaadroman van de laatste jaren'.

*

Serial thriller-redacteur A.M. (de mij onbekende Anton Marcus) daarentegen is van oordeel dat de Vlaamse misdaadroman duidelijk over zijn hoogtepunt heen is. Hij vergist zich echter wanneer hij stelt dat 'grote kanonnen' als Bob Mendes en Pieter Teigeler hebben afgehaakt. (Mendes schrijft aan een nieuwe roman en van Teigeler verscheen zopas Gevaarlijk volk.) Verder is A.M. van oordeel dat Aspe 'niet meer te lezen' is, dat Deflo, Pierreux en Van Laerhoven rondjes draaien 'die van weinig originaliteit getuigen' en

Wat rest er bij ons nog aan echte originele misdaadauteurs? Conrad, Jacobs, Dhooge en Baudewyns. Verder nog een laagje geroutineerde schrijvers, onder wie Claes, Schoemans, Ryserhove, Lauryssens, Van Lier. Maar de rest? Meelopers die exact niets te vertellen hebben. Zelfs een Patrick Bernauw die ik zeer bewonder voor zijn extravagante invalshoeken inzake fantastiek, heeft nog geen enkele 'originele' thriller kunnen schrijven'.

*

De afleveringen van Serial Thriller, 'The unique crimemagazine', 'tijdschrift voor en over misdaadliteratuur, fantastiek en pulp', werden hier geregeld gesignaleerd. In de volgende aflevering komt pionier Aster Berkhof aan bod, die 69 jaar na zijn debuut een punt zet achter zijn carrière, en John Dickson Carr, de meester van de misdaad in een gesloten ruimte. Of de nieuwe roman van Dan Brown echt de moeite waard is zal pro en contra in de verf gezet worden. In voorbereiding staat ook 'Geen geloof in Mieke Deloof', 'Het misdaadgenre bij Marc Sleen' en 'Fantomas in Vlaanderen'.

'De moeite waard ? Neem een abonnement', zo wordt de lezer aangespoord. Waar en hoe? Prijs per nummer: 6 €. 'Abonnement op aanvraag'. Geen email-adres of bankrekeningnummer. Om het makkelijker te maken moet je moet dus per slakkenpost een nederige aanvraag richten tot VPOB, Magdelenasteenweg (sic) 47 te 1000 Brussel. Wie Dan Brown leest en het telefoonboek raadpleegt weet natuurlijk dat het MagdAlena moet zijn... (De eindredactie van Serial Thriller is zonder meer slordig, maar dat is een ander verhaal...).

Wat er ook van zij: abonneren!

Henri-Floris JESPERS

Foto:Bert Bevers

Via de weblog 'Le Camp des Saints in Vlaanderen' (14 april) vernam ik dat Hendrik Carette (°1946) door de Maatschappij van de Brugse Zeehaven aangesteld werd als havendichter. Hij haalde het van 19 andere mede-kandidaten. Welke prestaties van hem als havendichter vanaf 1 oktober door de MBZ verwacht worden, weet ik niet.

In de jongste aflevering van Kunsttijdschrift Vlaanderen (juni) evoceert Hendrik Carette in twaalf terzinen 'De Duitse ziel'. In zijn bijdrage als gastdichter in Poëziekrant (juni-juli) staat 'Onze levende lyriek' centraal, opgedragen aan Benno Barnard. De zevende en laatste terzine luidt zelfverzekerd:

Onze lyriek moet niets, kan alles, zelfs

bezweren en zal nog lang gonzen en vibreren

want onze levende lyriek komt uit het oude heden.

Een zeemeermin aan de monding van het Zwin, de zevende dichtbundel van Carette, verscheen in 2011 bij het PoëzieCentrum. Zijn nieuwe bundel, Vanuit de duisternis die mij omringt, staat in de steigers.

Henri-Floris JESPERS

Voortschrijdende jaren zijn als opstijgend grondvocht. Bij het vijftigste slaat de démon du midi toe. Mannen dromen van of nemen er een maîtresse bij. Anderen kopen een Harley Davidson om in de walm van verbrande olie rond te toeren; viriel haantjesgedrag, het laatste. Op lettergrootte 14 in plaats van 12 wordt alles afgedrukt. Voor kleiner wordende lettertjes verschijnt de leesbril op het tipje van de neus. Voor ieders gemoedsrust: ik kocht mij een nieuwe gitaar, een leesbril had ik al. En elke morgen in het opkomend oostenlicht daagt nu stilaan een ander mythische getal …

Onlangs las ik Zestig, een dagboek van Ingrid Vander Veken ( °15.2.1948) 'Mijn rimpelboek’ noemt zij haar herfsttij waarin zij de vallende bladeren bij elkaar harkt. Zoals in Aankomen in Bali ben ik na vijftig bladzijden gestopt om met potlood mooie zinnen te onderlijnen of met kruisjes opmerkelijke alinea’s aan te duiden. Het is een onhebbelijke gewoonte, ik weet het. Het is echter een amechtige poging om iets in mijn geheugen op te slaan, vast te houden, te bevriezen, te ketenen, te verlammen…

Zestig is een oprechte getuigenis waarin de schrijfster nauwkeurig opmerkt hoe haar leeftijdsgenoten de verjarende jaren ervaren. Zij spiegelt zich aan haar collega’s zoals Charlotte Mutsaerts, Clara Hasaert of Brigitte Raskin en hoe dezen met hun leeftijd omgaan.

Ingrid Vander Veken beschrijft de aftakeling van vrienden en kennissen om haar heen. Ook deze van haar zevenentachtig jaar oude moeder die in de herinneringen aan haar jeugd leeft. Aangrijpend is het heengaan van haar stiefzus die om euthanasie verzoekt. Het wordt een afscheid op haar sterfbed tussen haar twee zonen.

In Zestig worden de draperieën van een intense, kleine geschiedenis open geschoven. Ingrid Vander Veken is actief in Pen-Vlaanderen, kookt, leest, tuiniert, observeert, luistert naar muziek, bezoekt de opera met David Davidse en wandelt in haar geliefd ‘Klein Buitenland”, een park in Antwerpen. Er is geen druk meer. Niets moet nog, alles kan.

'Waarom stel ik zulke hoge eisen aan literatuur? Omdat wij in een cultuur leven die op elk niveau trivialiseert en corrumpeert. Literatuur kan een manier zijn om zich te verzetten tegen de triomfantelijke vernietiging van de cultuur, maar dan alleen wanneer zij “zelf” noodzakelijk is; wanneer zij substantieel bestaat uit een verhaal dat nodig moest worden verteld, en dat op die manier moest worden verteld, in dat precieze taalgebruik, met die specifieke snelheid, intensiteit en rijpheid. De som van die eigenschappen zou je ‘wijsheid’ kunnen noemen. En niets is tegenwoordig subversiever. Dat is wat ik verwacht van een boek', schreef Susan Sontag,

Zestig is'een verhaal dat nodig moest worden verteld, en dat op die manier moest worden verteld, in dat precieze taalgebruik, met die specifieke snelheid, intensiteit en rijpheid'. Vandaag worden ouder wordende namen snel vergeten. Zestig is eveneens een verfijnd protest tegen een verschroeiende jongerencultuur dat ouder wordende vrouwen treft. Zestig is daarom subversief zoals Sontag het bedoelt.

Bij de woorden van Susan Sontag sluit ik me dapper aan en ik heb me voorgenomen om even dapper te zwijgen wanneer er weerom iets miserabel van een te groene vrucht door de lichthemel der letteren wordt geschoten. Die zwijgende tijd ga ik benutten om mijn verzameling epitafen aan te vullen:

Hier ligt Frank De Vos

tergend traag van gedachte denkt hij hier

ver voorbij de zestig nog steeds van harte.

In de hoop deze magische kaap te ronden,

u toegenegen…

Frank DE VOS

Ingrid Vander Veken, Zestig, een dagboek,Meulenhoff/Manteau, 332 p., 22,50 € – ISBN 9789085421825.

Ingrid Vander Veken, Aankomen in Bali, De Bezige Bij Antwerpen, 256 p., 22,50 € - ISBN 978-90-854-2261-7.

Nuttige links: http://www.ingridvanderveken.be

https://www.facebook.com/ingrid.veken

In het jongste nummer van Gierik & Nieuw Vlaams Tijdschrift  troffen me twee reeksen van de Antwerpse dichter Bert Bevers. Heb verschillende keren de cycli Afschrift  en Dode dingen zijn langzaam  gelezen. Die werden geïnspireerd door het bekijken van respectievelijk La voce della luna  van Federico Fellini en Tideland  van Terry Gilliam, meer bepaald door de ondertitels ervan. Ik ken de twee inspiratiebronnen niet. Ik houd wel van de betere film, maar ben geen serieuze kenner. In dit geval is dat niet erg. Bevers’ poëzie is moeiteloos autonoom. Ik krijg nergens het gevoel dat de gedichten ‘van iets afhangen’. Vooral de Dode dingen  hebben mij vanaf de eerste lezing gepakt. Een soepele en ongedwongen collage. Parlando, dialoog (maar toch net niet), vraag en antwoord (maar toch net niet), de ‘vanzelfsprekendheid’ waarmee (het ongrijpbare) beweerd wordt: het dient allemaal een ‘verslag’ van een magisch verbond over grenzen heen (zelfs over de grens van de dood). Al te zeer uitweiden durf ik niet. Ik voel dat ik van deze breekbare magie moet afblijven. Dit zijn spannende gedichten op een hoog gevoelsniveau.

Erick KILA

Gierik & Nieuw Vlaams Tijdschrift 119, zomernummer 2013, 92 p. Administratie en abonnementen: inge.karlberg@skynet.be

Getekend vonnis, Antwerpen / Utrecht, 2013, 474 p.

De bijzonder productieve Jo Claes (Hasselt, 1955) schreef novellen, romans en publiceerde in de periode 2002-2008 en jaar een tiental bestsellers over mythologie, hagiografie en iconografie bij Davidsfonds. Voor zijn verhalenbundel De stenen toren ontving hij de Prijs van het Beste Debuut.

De rol van Jo Claes als redacteur van Initiatief (1982-1989) werd door Hubert Van Eygen onderstreept in Weirdo's, nr. 101 (maart-april 2013). 'Het tijdschrift trachtte échte verhalenvertellers zonder franje terug op het literaire forum te brengen naast al het postmoderne gezwets dat in de jaren 80 en 90 hoogtij vierde', aldus Van Eygen. Na een aantal romans met fantastische en magische elementen koos Claes voor de misdaadroman,

'en daarin schittert hij gewoon. Niet omdat het nu “in” is voor iedere schrijver om thrillers te schrijven maar gewoon omdat Jo Claes een rasverteller is die je van begin tot einde gevangen houdt in het ontrafelen van het mysterie.'

Na De zaak Torfs (2008), De blinde vlek (2009), Dood in december (2010), Het oog van de naald (2011), Tot de dood ons scheidt (2012) verscheen in maart Getekend vonnis, alweer een lijvige misdaadroman met de Leuvense rechercheur Thomas Berg in de hoofdrol. Ik heb ze alle uitgelezen.

In Leuven worden wandelingen georganiseerd in de voetsporen van Berg...

Henri-Floris JESPERS