Inhoud

Denkend aan Marcel van Maele

Guido LAUWAERT

Plastisch

Henri-Floris JESPERS: Marc. Eemans & de 'gnostische' schilderkunst

Dubbeltalenten in Bergen op Zoom

Achteruitkijkspiegel

Luc PAY: Klein Romeins dagboek (II)

Een queeste naar Bérenger Saunière in de Vaticaanse Archieven anno 1995

Door de leesbril bekeken

AKO-literatuurprijs: zes Vlamingen op de tiplijst

Agenda

Redactiesecretariaat: hfj@skynet.be

Uitgeverij Kramat meldt het overlijden van John Vermeulen, 68 jaar, auteur van thrillers, sf- en fantasyromans, historische romans, kinderboeken, filmscenario's en toneelstukken die hem bekendmaakten tot ver over de landsgrenzen.

John Vermeulen publiceerde zijn eerste boek halfweg de jaren vijftig. Hij was toen amper veertien. Startend met science-fiction, debuteerde hij in 1981 als thrillerauteur. Hij beoefende het genre ruim twintig jaar lang, met tal van bekroningen, waaronder de John Flanders Prijs en twee nominaties voor de Diamanten Kogel (De gele dood in 2002; De kat in het aquarium in 2003).

John Vermeulen schreef talloze toneelstukken, enkele erotische romans, een humoristisch kookboek en vele andere non-fictiewerken. Zijn historische romans zorgden voor de internationale doorbraak. Werk van Vermeulen werd vertaald in het Duits, Spaans, Hongaars, Frans, Japans, Engels en Russisch.

Wolfgang Haendeler, directeur van het operahuis in Kiel, kocht recent de rechten van De tuin der lusten om dit boek te bewerken tot een libretto voor een opera.

Op 13 juli schreef Walter Soethoudt op zijn blog:

John Vermeulen leeft royaal van zijn pen en kreeg nooit één frank subsidie. Enkele van zijn vertalingen stonden in de bestsellerlijst van het betreffende land. Heeft u al veel gelezen in Vlaamse of Nederlandse dag- en weekbladen over John Vermeulen? Inderdaad weinig of niets, want de cenakels doen hun werk grondig. Misschien kan deze opera er wat aan veranderen? Alhoewel, ik betwijfel het.

http://waltersoethoudt.blogspot.com 

In dat verband onderstreepte Danny de Laet in 2005 dat niet alleen Bob Mendes maar ook John Vermeulen blijkbaar persona non grata was bij bepaalde critici. (Updating 2. Daar is de dader! Vlaamse Krimi-bibliografie, 2005, Brussel, VPOB, 2005).

John Vermeulens' Ring van eeuwigheid (Kramat, 2002, 644 p.) blijft nochtans een meesterwerk, en zijn Gele dood is actueler dan ooit (BMP, 2001, een grondige herwerking van Duizend meter van Armageddon, Bruna, 1981).

(Meer over John Vermeulen in aflevering 143 van Mededelingen, 31 augustus.)

Henri-Floris JESPERS

Tot 30 september loopt te Brescia (de tweede stad van Lombardije, ten westen van het Gardameer) een collectieve tentoonstelling gewijd aan het tijdschrift Lotta poetica, destijds speerpunt van de poesia visiva. De elegante catalogus bevat een bijdrage van de curatoren, Melania Gazzoti en Nicole Zanoletti: ('La rivista, gli artisti e l'impegno'), die ook een interview publiceren met Sarenco ('L'esperienza di “Lotta poetica”').

Lotta poetica werd in 1971 gelanceerd door Paul de Vree, die De Tafelronde had opgewerkt tot een sterke schakel binnen de 'Internationale” (of liever de nevelvlek) van de concrete poëzie, en Sarenco,de bezielende stichter van de groep, galerie en uitgeverij Amodulo te Brescia. De titel verwijst naar het tijdschrift Modulo (Genua, 1966) van Arrigo Lora Totino (°1928), waarvan de eerste aflevering bestaat uit een internationale bloemlezing concrete poëzie. De privatieve “a” van Amodulo is betekenisvol.

De Vree noteerde in 1970:

De huidige jongeren in Italië beschouwen de concrete poëzie echter meer als een import dan als iets eigens […]. Niet dat ze de vernieuwende impuls die van de konkrete poëzie uitging verwierpen, maar ze vinden het konkreet-visueel aspekt ervan, de zgn. esthetische informatie, te eng om een ventiel te kunnen zijn voor hun betrokkenheid in de maatschappelijke problematiek. Sarenco komt er onomwonden voor uit dat de konkrete poëzie nog te veel sublimeert. Hij stapt daarom van de term af en opteert voor een visuele poëzie die politiek en kunst, beter nog revolutie en kunst verbindt. Hij is tegen de heilige alliantie van het bourgeoise estheticisme en het socialistisch realisme. Het gaat om een révolution armée en een ongecodificeerd gebruik van eigen middelen. […] Op zijn zachtst gezegd wil de visuele poëzie, naar de definitie van Hans Gappmayr: nieuwe dimensies van begrippen zichtbaar maken door het plaatsen van tekens (taal en semiotiek beide). Dit zichtbaar maken eist dus voor de meer progressieven een grotere vrijheid. Onder vrijheid mag verstaan: een intenser beroep doen op de beelding (in grafische zin), l'imagination au pouvoir, doch geen verbeelding in de betekenis van fantasie. Daarom zal Emilio Isgrò poneren dat de poëzie niet uitsluitend een woordkunst is, maar een kunst van het teken in het algemeen. Poëzie in fusie als tekens in vrijheid.

Sarenco zag werk van De Vree in 1967 in Fiumalbo, een onooglijke gemeente in de Apennijnen (provincie Modena, regio Emilia Romagna), waar een internationaal poëziefestival plaatsvond, 'Parole sui muri' (Woorden op de muren). Hij was danig onder de indruk en stuurde Paul eigen werk op, dat in De Tafelronde gepubliceerd werd. Dat was het begin van een drukke briefwisseling. Ze ontmoetten elkaar pas in 1969 in Firenze, waar ze beiden exposeerden samen met Eugenio Miccini en Ben Vautier.

In 1971 kochten De Vree en Sarenco een huis in Milanino sul Garda (bij Salò in de provincie Brescia) en besloten ze een nieuw tijdschrift te lanceren, Lotta poetica. Sarenco getuigde:

Gianni Bertini, vieille connaissance de Paul de Vree se passionne pour l'idée du titre et m'envoie une belle photo de lui en premier plan pointant vers le public une espèce d'énorme fusil. Je montre la photo à Paul et nous décidons de l'utiliser en couverture pour les 12 premiers numéros de la revue.

Het eerste nummer verscheen in juni 1971 en de eerste reeks werd na 47 afleveringen afgesloten in juni 1975. In 1977 stichtten Sarenco en De Vree een nieuw tijdschrift, Factotum-art, waarvan slechts drie nummers verschenen. Na het overlijden van De Vree werd de tweede reeks van Lotta poetica (1982-1984) door Sarenco uitgegeven. De publicatie werd uiteindelijk heropgestart in 1987, maar kende nog slechts twee afleveringen.

Henri-Floris JESPERS

(Cat.) Ommagio a Lotta poetica. 74 artista e une rivista, Brescia, Adriano Parise Editore, 2009, 127 p.

Fondazione Berardelli, Via Milano 197, Brescia 25126.

info@fondazioneberardelli.org
http://www.fondazioneberardelli.org/

Na een verkenning van de geschiedenis van de visuele poëzie en van verschillende stromingen in deze kunstvorm vandaag, maken de cursisten eigen visuele gedichten aan de hand van het werk van Paul de Vree. Hierbij wordt niet alleen aandacht besteed aan allerlei technieken die van pas komen (erasure, collage, het woord als materie, verbindingen zoeken tussen woord en beeld, werken met lagen, leesbare en onleesbare tekst, ...) maar ook aan het collaboratieve aspect van werken met bestaande teksten en samenwerking tussen de cursisten onderling. De uit deze workshop ontstane visuele gedichten worden samen met werk van De Vree geprojecteerd op de façades van gebouwen in Sint-Niklaas tijdens de Vredesfeesten op 5 en 6 september.

Vzw Krikri zoekt mogelijkheden om het hedendaags poëtische naar voren te brengen op een manier die relevant is voor de 21ste eeuw. Het gaat niet alleen om een serie internationale festivals, maar ook om uiteenlopende performances, acties en workshops. De naam krikri is afgeleid van de gris-gris van dichter Antonin Artaud (gris-gris is een benaming voor een soort beschermende talisman) en kr is een i speels kr zijn i. Krikri belicht vooral polypoëzie. Met de benaming polypoëzie wordt letterlijk poëzie met veel mogelijkheden bedoeld. Poëzie die gebruik maakt van alle mogelijke talige uitingen (dus niet alleen woorden), die eventueel op een zinvolle manier (multi)media en performancekunst benut, die ook de tradities van niet-westerse wereldculturen onderkent en die niet noodzakelijk gebonden is aan het fenomeen boek.

Praktisch: De workshop gaat door op 29 augustus van 10u tot 17u30 (tussendoor wordt een middagpauze gehouden) in de Reynaertzaal, Openbare Bibliotheek, H. Heymanplein 3, 9100 Sint-Niklaas Toegangsprijs: 5 €. Inschrijven: per mail naar lies.vangasse@sint-niklaas.be , de plaatsen zijn beperkt!

Als je tachtig bent, zou je heel veel over willen doen

maar bijna alles wat je hebt gedaan, zou je overslaan

maar waar je in alle haast nooit de tijd voor vond

maak je alsnog, je gaat op de fiets, tas met beleg en brood

naar Leuven en Sint Martens-Latem, om België te zien

en lift naar Rome, geen brood maar een meisje mee

En alles wat je als jongen van elf wilde worden

- maar nooit geweest bent, omdat je niet werd uitverkoren

zelfs nooit verkozen tot het voetbalteam van school

nooit spreekstalmeester in het wintercircus op het plein

of de jongen die de koeken en de limonade uit mocht delen -

wordt je alsnog, wanneer je droomt en winnaar blijkt

en wijn schenkt voor de gasten op je feest

Soms, als je na een reis per trein

- jij was de machinist die je altijd al had willen zijn -

op het podium staat in Oss of Zierikzee

verbaasd lezend uit een boek waarop jouw naam

vol verweerde tekst, doorleefd als een missaal

zo vaak herhaald, toch bijna uit jouw hoofd verweesd,

maar bij het spreken, klank en tonggevoel, weer nieuw

vraag jij je af of het jouw gedicht of gemeengoed is

De kampioen die je wilde zijn, macho en meisjesdroom,

sportheld op het basketbalveld achter het Rijksmuseum

waar jij je zomerse dagen verspeelde, sprong, wierp

maar je was net iets te kort en te broos om te winnen

Nu krijg je ruim de tijd om alles te doen

wat je door eigen schuld hebt nagelaten

alle avonturen waarover je droomde haal je nu in

op kleiner schaal: je gaat op reis door eigen huis

de keukenkast is Afrika, de muis vergroot je uit tot leeuw

in de rommelkamer vindt je de Himalaya, Nepal, Mongolië

het witte kastpapier de grote sneeuwbewaaide steppe

en na je reis over de Noordpool op het achterplat

vind je in bed Amerika, New York, de meisjesstad

Doe het, doe de dingen die je altijd wilde doen

voel je vrij en sla het stof van jaren van je af

vergroot de bloemen op je vensterbank tot oerwoudbos

zit aan tafel in je keuken met Neruda, Borges en Pierre Kemp

en schenk de wijn van het landgoed ‘Ouderdom Is Schijn’

Binnen je huid van vloeipapier, met het craquelé van tijd

blijf je die jongen van elf met lef voor tien

die heel veel wilde, storm, veel te weinig mocht

maar alles wilde zien wat niet gezien mocht worden

dacht dat hij alles kon, en met een bal gedichten in de hand

op het plein achter het museum naar de hemel sprong

Ton van Reen