© Mana Neyestani

Via Facebookmaakte ik onlangs kennis met het briljante werk van de Iraanse cartoonist Mana Neyestani (°Teheran 1973). Na enkele maanden van eenzame opsluiting wegens de publicatie van een cartoon, ontvluchtte hij zijn land in 2006. Hij leeft sindsdien als balling in Frankrijk. Zijn cartoons vormen een sterke aanklacht tegen onderdrukking onder welke vorm dan ook en zijn dus niet alleen toepasbaar op de situatie in Iran.

Bij de controversiële cartoon van Mana Neyestani waarvoor hij samen met zijn redacteur van de krant werd gearresteerd,  stond volgende tekst: ”First method: dialogue... we must first try to come to the table like civilized people and have a dialogue with the cockroaches. But the problem is that a cockroach cannot understand human language [i.e., reasoned argument]. And cockroach grammar is so difficult - nobody has yet discovered which of their verbs end in "ing" - that 80% of the cockroaches themselves do not know it and prefer to speak in other languages. When even the cockroaches do not understand their own language, how could you possibly understand it?! “

De moraal van het verhaal is dat het kwaad kersen eten is met mensen die geen menselijke taal verstaan en met wie dus elke vorm van dialoog is uitgesloten. Dit geldt eveneens voor het Chinese regime wiens wellustige misdaden tegen de menselijkheid zijn gekend: vervolging van Oeigoeren, Tibetanen, aanhangers van Falung Gong, schrijvers, beeldende kunstenaars enz. Het land van Mao, De  Grote Roerganger  is er nog steeds prominent aanwezig.

Zoals de afgelopen twee jaar zal het Vlaams Fonds voor de Letteren opnieuw deelnemen aan de Bejing International Book Fair.

Ter opfrissing van het belabberde geheugen geef ik hierna het aantal casesdie door PENtot december 2012 werden behandeld. Het zijn er liefst vierentwintig die werden gesignaleerd. Waarschijnlijk zijn het er nog veel meer: CHEN Wei, gevangenisstraf tot 20 februari 2020 (freelance schrijver); CHEN Xi: freelance schrijver en mensenrechtenactivist: gevangenisstraf tot 28 november 2021; Guo Quan: internetschrijver- gevangenisstraf tot 12 november 2018; HADA: eigenaar van een Mongoolse boekhandel: moest worden vrijgelaten op 10 december 2010, dit is echter niet gebeurd volgens zijn vrouw; HEZIM Tursunjan: stichter van de Oeigoerse geschiedenis website - gevangenisstraf tot juli 2016; KONG Youping: internet schrijver (erelid Independent Chinese PEN) gevangenisstraf tot 12 december 2013; LI Bifeng: romancier en dichter gevangenisstraf tot 11 september 2023;LI Tie: dissident schrijver en mensenrechten activist- gevangenisstraf tot 14 september 2020; LU Jianhua: Professor sociale wetenschappen (erelid Independent Chinese PEN) gevangenisstraf tot april 2025; LU Jiaping: schrijver over militaire geschiedenis - gevangenisstraf tot 18 september 2020; LIU Xiaobo dissident schrijver, voormalig voorzitter en bestuurslid van Independent Chinese Pen - gevangenisstraf tot 21 juni 2020;LU Zengqi en YAN Qiuyan: leden van Falung Gong en internetschrijvers - gevangenisstraf tot 2014; LIU Xianbin dissent schrijver: gevangenisstraf tot 27 juni 2020 (erelid Independent Chinese PEN); NIYAZI Hailaite freelance journalist en betrokken bij de Oeigoerse website – gevangenisstraf tot 30 september 2024; PAERHAT Dilishat Editor van de Oeigoerse taal website – gevangenisstraf tot 6 augustus 2014; QI Chonghuai Journalist (erelid Independent Chinese PEN) – gevangenisstraf tot 24 juni 2019; SHI Tao Journalist en dichter (lid Independent Chinese PEN) – gevangenisstraf tot 25 november 2014; TAN Zoren literair uitgever, freelance schrijver – gevangenisstraf tot 27 maart 2014; YANG Tongyan dissident schrijver (lid Independent Chinese PEN) – gevangenisstraf tot 22 december 2017; YASIN Nurehamet freelance Oeigoers schrijver (erelid Amerikaans, Engels en Independent Chinese PEN) – gevangenisstraf tot 4 maart 2018; GAO Yingpu auteur en kritisch blogger geen verdere informatie, niemand weet waar hij is; IMIN Gulmire dichteres en moderator voor de Oeigoerse taal website, zou gefolterd zijn in de Xinjiang Vrouwengevangenis, geen verdere informatie beschikbaar. HU Lianyou blogger werd geslagen door de politie geen verdere informatie beschikbaar. HUUCHIBHUU Govruud Zuid Mongoolse dissident schrijfster. Twee van haar boeken werden verboden in China. Zij heeft gezondheidsproblemen en wordt gepest door de autoriteiten ….

Feiten dus, niets dan feiten want Facts are stronger than a Lord Mayor  zegt het Engels spreekwoord. Feiten zijn sterker dan elke wensdroom, sterker dan elke illusie waarmee je geen aardappelen kan schillen, laat staan rijst koken. Dit laatste is zeker niet het geval met de Chinese overheid.

Het behoort tot de lovenswaardige opdracht van het VFL om onze letteren te promoten. Men kiest hier voor de Chinese markt waar men tegelijkertijd een kritische houding wil aannemen. Maar getuigt dit nu niet van een ontzettende naïviteit om te denken een dialoog te kunnen aangaan over mensenrechten en vrije meningsuiting in China? Men geeft zelf toe dat Chinese uitgevers al dan niet subtiel aandringen op een preventieve censuur. Of is het de Grote Vergoelijking? Cultuur als een wollige voile over de pecunia gedrapeerd, het mombakkes voor de aantrekkingskracht van een gigantische afzetmarkt? Casterman achterna die zijn Kuifjes  er met honderdduizenden weet te slijten ? (Behalve Kuifje in het land van de Sovjets. Deze is om evidente politieke redenen niet verschenen...)

Op 6 december 2011 verscheen in de NRC Boeken  het artikel 'Officieel Chinabezoek doet vooral veel kwaad' van Yu Zhang, secretaris Writers in Prisons Committeevan het onafhankelijke Chinese PEN centrum(ICPC):

'Er is veel discussie geweest over de vraag wat nuttiger is om de mensenrechtensituatie in China te verbeteren – druk op de Chinese overheid houden of deelnemen aan haar officiële evenementen? Veel buitenlandse bezoekers gingen natuurlijk met de beste bedoelingen naar China, om een dialoog te voeren met hun collega’s die de steun genieten van de Chinese overheid, en stonden geen moment stil bij het gegeven dat veel van de dissidenten en andere burgers misschien juist te lijden hebben vanwege hun officiële bezoek. Hoe meer bezoeken de Chinese overheid toestaat, des te minder vrijheid voor de mensen die hieronder lijden. Door het officiële bezoek zijn deze mensen nog doeltreffender geïsoleerd van de samenleving, van hun collega’s en vrienden en niet te vergeten van de internationale aandacht.

Een paar jaar geleden, toen er meer internationale druk dan contact bestond, was juist de overheid bang voor deze isolatie – en dus veel toleranter tegenover de vrijheid van de dissidenten om anderen, en vooral buitenlandse bezoekers, te ontmoeten. In 2005 konden de coördinator van het Writers in Prison Committee (WiPC) van het ICPC en een Chinees staatsburger die in Zweden woonde, ongehinderd deelnemen aan een etentje in Peking met enkele vooraanstaande ICPC-leden, onder wie de toemalige ICPC-voorzitter dr. Liu Xiaobo en zijn vrouw Liu Xia. Inmiddels is dr. Liu veroordeeld tot elf jaar gevangenisstraf. Zijn vrouw Liu Xia bevindt zich volledig geïsoleerd op een onbekende plaats sinds haar man in oktober vorig jaar de Nobelprijs voor de Vrede van 2010 kreeg toegekend.

Naar verwachting zou de toenaderingspolitiek op den duur een positieve invloed kunnen hebben op de mensenrechtensituatie in China. Sinds 1997 voert de EU een mensenrechtendialoog met de Chinese overheid. Natuurlijk waren er veel meer officiële en privébezoeken aan China en de EU-landen van gewone mensen, vooral aanhangers van de regering, maar voor de critici van de overheid, zowel in China als in het buitenland, is de toestand verslechterd.' Aldus Yu Zhang.

Onze nobele letteren wandelen op wankele paden met opmerkelijke dubbele maten. Misschien nog even wachten op een uitnodiging van Kim Yong-un om op de Boekenbeurs in Pyongyang te debatteren. Wat was de tijd van Videla en Pinochet of deze van de Apartheid in Zuid-Afrika toch eenduidiger…

Bij dezen zijn de cartoons van Mana Neyestani aan hetVFLopgedragen.

Frank DE VOS

Gisteren, 17 april bezocht ik de vooropening van Art Brussels. Er zijn heel wat werken te zien die me bevallen.

Marc Mulders, Le Jardin d'eau, 2012

Vier mooie heldere werken van de Nederlander Marc Mulders (°1958) bijvoorbeeld: vrij en spontaan abstract werk in zuivere pastelkleuren, dik aangebracht. Je voelt de diepgang en lichtheid die de werken van COBRA ook hebben. Zeer fris en boeiend geschilderd. Ik zou bijna zeggen op z’n Hollands. Ondanks de gelijkenis met het COBRA-werk toch zeer van vandaag. Voor mij een nieuwe ontdekking.

Untitled 2013

Ook Untitled 2013 van Secundino Hernández (geen geboortedatum, geen afmetingen, geen land op het kaartje. Zeer slordig!) vind ik sterk. Dit werk in gemengde techniek (acryl, gouache, alkydverf en olie op doek) is een explosie van prachtige kleuren die zwaar en massief, laag per laag en heuvel per heuvel op de drager werden aangebracht. Het werk brengt herinneringen aan Steven Spielbergs film Close Encounters of the Third Kind uit 1977 naar boven, waarin Richard Dreyfuss in aardappelpuree zijn visie ziet: een berg. Hier is gegooid, gedrupt en gekneed. Het resultaat mag er wezen. Een groot op zichzelf staand werk, dat een plezier van werken met het materiaal uitstraalt. Het heeft de heerlijkheid van een intens gebruikt schilderspalet. Die plankjes zijn soms zo prachtig in se, waardoor je ze nooit nog zou willen gebruiken als schilder omdat ze zo ‘af’ zijn. Dit werk doet me daaraan denken. Grappig!

Fascinerend vind ik voorts Holding Can of Milk (2013) een video op flatscreen van Marina Abramović (°1946, Belgrado). Die toont een vrouw die oogt als een 17de eeuwse Hollandse, in streng protestants zwart gekleed. Op haar valt het licht zoals dat van Vermeer in een oude fabriek, het licht dat zo koud en omfloerst kan zijn. De dame houdt een kom met melk vast maar het lijkt of ze bijna in slaap valt. Ze blijft vasthouden. Het zal nog uren duren. Het schilderachtige van de video vind ik frapperend en ook al zie je niks gruwelijks in het werk van Abramović, er blijft wel dreiging van uit gaan.

Performing Time

Grappig daarentegen is de video Performing Time (2012) van Ivan Moudov (°1975). Je ziet een man die, doodmoe, de tijd in de gaten houdt. Elke keer als hij een minuut voorbij ziet gaan zet hij de wijzers van de plaat 1 minuut verder. Het doet me denken aan een video-installatie die ik in Chili Santiago gezien heb waarin mensen elke minuut met houten attributen de cijfers van de digitale klok veranderden. Die duurde echter slechts een uur. Deze video duurt 23.45 minuten. Heel erg grappig is het wanneer je hem zo verveeld de actie ziet uitvoeren. Het is het meest zinloze dat ik ooit gezien heb. Ik vind dat het werk werkelijk onze tijd omvat. We houden ons bezig in een race tegen de tijd met zinloze, onnozele en belachelijke dingen. Ik kreeg terstond de slappe lach.

Jan SCHEIRS

(wordt morgen vervolgd)

Het gaat prima met het NTGent. Onder het artistiek beleid van Wim Opbrouck was er een boost. In totaal 71.445 toeschouwers voor 124 eigen voorstellingen (inclusief coproducties), 94 gastvoorstellingen en ruim 700 activiteiten.

Inclusief de reisvoorstellingen bereikte het NTGent in totaal 83.715 toeschouwers, in Vlaanderen en Nederland maar ook daarbuiten. Samen met de voorstellingen in huis geeft dat een publieksbereik van 155.160 toeschouwers.

Ter vergelijking: in 2008 bedroeg dit totaal op jaarbasis 104.556. Nog eens vijf jaar eerder, in 2003, was het totaal van bereikte toeschouwers nog 71.720.

Het zijn cijfers die het vertrouwen sterken over het gevoerde beleid, artistiek zowel als zakelijk, en die doen uitkijken naar de toekomst. In het bijzonder naar het kalenderjaar 2015, want dan blaast het stadstheater in Gent vijftig kaarsjes uit. Uiteraard zal dit heuglijke feit met de nodige luister gepaard gaan, op scène maar ook in de stad.

Voor artistiek leider Wim Opbrouck houdt het jaar 2015 ook een wissel in. Zo geeft hij vanmiddag op een personeelsvergadering aan om zijn mandaat na juni van datzelfde jaar niet te zullen verlengen.

Het is een beslissing die intern alvast niet uit de lucht komt gevallen: de combinatie van artistiek leiderschap en het acteursbestaan, inclusief repeteren en toeren, is immers geen sinecure. Bovendien schuilt er een ander rond getal in ons jubileumjaar, want in 2015 zal Wim als speler tien jaar verbonden zijn aan NTGent. Het is een context die een afscheid in schoonheid mogelijk maakt: als artistiek leider welteverstaan, niet als acteur.

Door deze eindigheid vandaag al kenbaar te maken, kan er in alle openheid en sereniteit naar een opvolger worden gezocht en op een professionele manier gewerkt worden aan de plannen vanaf september 2015 en verder. De voorzitter en de algemeen directeur van NTGent zijn hierover vergevorderd in gesprek met Johan Simons. Zodra ze een uitgewerkt voorstel van akkoord, inclusief over de inhoud van een nieuw artistiek plan afgerond hebben met Johan Simons zullen zij het ter beslissing aan de Raad van Bestuur voorleggen.

Na vijf jaar artistiek directeur te zijn geweest van het NTGent, vertrok Johan Simons in 2010 naar München waar hij intendant werd van de Münchner Kammerspiele. Met succes. Het gezelschap werd een hecht blok en hij tilde de producties naar een hoger niveau, op gelijke hoogte met de plaats waar het theater gevestigd is, de duurste allee van München, de Maximilianstrasse. Een mooi voorbeeld van het succes van Johan Simons is zijn laatste productie, König Lear, die in première ging op vrijdag 13 maart, en waarover Mededelingen verslag uitbracht:

http://mededelingen.over-blog.com/article-konig-lear-storm-op-de-boerderij-116150187.html

Dat de voorstelling naar Gent komt is intussen meer dan waarschijnlijk.

Hoewel Simons’ werk vertrekt vanuit elementaire middelen, vallen ze op door een sterk maatschappelijk engagement. De politieke functionering van de mens binnen Massa en Macht staan centraal. Simons houdt ervan te laten zien waarom de held van vandaag morgen voor lafaard wordt gehouden, wat de oorzaken zijn van sociale conflicten, en dat de individuele vrijheid telkens weer het slachtoffer is van het algemeen belang. Zijn producties zijn zeer dramatisch, en toch weet hij er telkens een satirisch element in te steken dat er een lichtheid aan geeft. Het is dan ook niet verwonderlijk dat hij met zijn producties een publiek uit alle rangen, standen en generaties weet te bereiken.

In ons laatste gesprek pleitte Johan Simons voor een sterkere concentratie op de klassieke en nieuwe repertoirestukken. De omzetting van een roman in een toneelstuk is uitdagend, maar de werkelijke maatschappelijk kracht van een productie ligt volgens Simons in toneelstukken naar de oerwetten van het taaltheater.

Door een mogelijke terugkeer van Johan Simons zou de Raad van Bestuur streven naar een sterkere aanwezigheid op internationaal niveau. Dat zou het gezelschap een grotere financiële armslag geven. Simons kent het huis en het huis kent zijn kwaliteiten. Samen hopen ze om opnieuw een prominentere rol te spelen op Europees vlak, en af en toe… over the mountains and over the sea.

Guido LAUWAERT

De lezing van De plicht van de dichter. Hugo Claus en de politiek heeft mijn geheugen stevig aangewakkerd. (Zie:http://mededelingen.over-blog.com/article-henri-floris-jespers-losse-notities-xiii-116686949.html )

In de jaren tachtig ondertekende Claus een pamflettaire vrije tribune in Le Monde ter situering en verdediging van 'la belgitude', een begrip afkomstig van de socioloog Claude Javeau en populair gemaakt door romancier Pierre Mertens. 'Belgitude' werd een modieus begrip, vaak geheel ten onrechte geconnoteerd met 'surrealisme'. 'Belgitude' kan je willekeurig naar hartenlust invullen: een mentaliteit, een houding, een levensstijl... Claus vond het 'komisch' het manifest te ondertekenen:

Persoonlijk heb ik met België niets te maken, ik ben meer in Frankrijk dan hier. Ik heb mij nooit een Belg gevoeld, wel een enkele keer een Vlaming. Ik vond het komisch om dat pamflet te ondertekenen. Er zit en perverse kant aan. Als Belg ben je het voorwerp van hoon en spot. In Parijs lachen ze de Walen en de Brusselaars uit, in Amsterdam de Vlamingen. Die toestand van paria vind ik zo slecht nog niet.

(Gesprek met Geert van Istendael, NRC Handelsblad, 25 maart 1994.)

Drie jaar later klonk het nog krachtiger:

Avant, j'aurais dit: la Belgique n'existe que dans l'imagination de quelques colonels et de leurs maîtresses. Personne à Anvers ne se sent belge, à part quelques artistes, qui aiment le côté indécis. Onse sent donc Bruxellois, Wallon... Personnellement, j'ai une tendance:je me sens comme un flamingant francophone ! Toute ma jeunesse a été baignée par le souci d'avoir une patrie flamande. La question belge a aussi un côté loufoque: pourquoi chercher des ancêtres ? Ou bien ils sont là ou bien non. On ne peut pas les forger à partir d'un néant. Chez nous, avant la guerre, pendant la guerre, on a cherché désespérément des mythes, une histoire. Dès mon jeune âge, j'ai eu la conscience d'appartenir à une communauté, la Flandre, qui a un passé, alors que la Belgique n'a pas de passé. Alors ce pays a-t-il un avenir ? La vraie question est: la planète a-t-elle un avenir ?

(René ZAHND, 'Entretien avec Hugo Claus', in: Le Passe Muraille (Lausanne), no 33, décembre 1997.)

In september 2007 ondertekende Claus een verklaring tegen het separatisme. Hij wenst achter geen enkele nationale vlag opstappen, zeker niet achter een Vlaamse, desnoods achter een Belgische, want die stelt toch niets voor. De “belgitude” dan maar, lekker ontdaan van welke mythische connotatie of instrumentalisering ook?

Onder de titel 'Voorlopig definitief, definitief voorlopig' hield ik op 2 juni 2008, op uitnodiging van de culturele kring ExLibris, een causerie over Claus. De tekst verscheen integraal in aflevering 119 (de dato 18 juni 2008, pp. 3-9) van de Mededelingen van het CDR.

Na lezing van  De plicht  van de dichter. Hugo Claus en de politiek stel ik met voldoening vast dat ik er geen redenen zijn om mijn inzichten bij te sturen.

Henri-Floris JESPERS

Kunsttijdschrift Vlaanderen, nr. 340, april 2012

Patrick Conrad, Getande raadsels. Herinneringen aan Hugo Claus, Meulenhoff/Manteau, 2009

In het redactioneel van de jongste aflevering van Mededelingen van het CDR, nr. 207, gedateerd 9 april, wees ik tongue in cheek op de irriterende elektronische stalking door sukkelaars die via het net proberen aan bankgegevens te geraken.

(zie: http://mededelingen.over-blog.com/article-mededelingen-207-116964875.html)

*

Het eindigt blijkbaar niet.

Woensdag 10 kreeg ik alweer 3 berichten van BNP Paribas Fortis om er mij dringend op te wijzen dat mijn online account dreigt te verlopen. Ik moet dus “security update” (wat natuurlijk inhoudt dat ik aantal gegevens moet bevestigen...).

Donderdag 11 waren het er 11.

Bovendien verscheen nu ook alweer de KBC verscheen ten tonele. Mijn rekening wordt immers bedreigd door “de illegale binnenkomst van een derde partij”.

Vrijdag 12 vroeg BNP enz. viermaal aandacht voor mijn bedreigde rekening, de KBC éénmaal.

*

Ik heb geen rekening bij BNP Paribas Fortis of KBC. Aan internetbankieren doe ik al sowieso niet mee.

*

Wie zijn de grootste onnozelaars? Cybercriminelen die hun vak niet beheersen of de slachtoffers die hun persoonlijke gegevens zomaar bekendmaken?

Henri-Floris JESPERS