In alle stilte werd gisteren in het Uitvaartcentrum Eugène Timmermans te Mortsel afscheid genomen van Alain Germoz (°31 juli 1920 en aldaar overleden op 27 juni 2013).

“In alle stilte”? Neen, dat wenste Alain niet, wel “in uiterst beperkte kring”: “L'adieu aura lieu dans la plus stricte intimité”. Tijdens de afscheidsviering, voortreffelijk geleid door Katleen Schepers, verbonden aan vzw De Zeven Eiken, weerklonken immers de weemoedige tonen van Alains favoriete jazzmuzikanten: Louis Armstrong, Elek Bacsik, Count Basie, Dave Brubeck, Duke Ellington en Toots Thielemans...

*

Gary Peeters bracht een serene maar niet minder pakkende persoonlijke hulde aan zijn grootvader; Michel Oleffe blikte emotievol terug op zijn nauwe samenwerking met Germoz in het kader van het tijdschrift Archipel en Henri-Floris Jespers evoceerde zijn mondelinge en epistolaire gesprekken met Alain over de culturele identiteit van de Fransschrijvende Vlaming.

Tussen de genodigden op de afscheidsviering, o.m.: Bert Bevers, Leen Bonjean, mevr. Cleminson, François De Koninck, El Khalidy Majid, Pruts Lantsoght, Thierry Neuhuys, Christine Neuhuys, Monique Oleffe, Renaat Ramon, Caroline Schiltz, Johan Schiltz, Marc Somers, Lieve Terrie en Paula De Winne.

Onder begeleiding van jazz-saxofonist Matthias Van den Brande werd het stoffelijk overschot van Alain begeleid naar het Schoonselhof, waar de Stad Antwerpen hem als blijk van erkenning een laatste rustplaats gaf op het ere-perk.

Germoz heeft Dirk Schiltz gevraagd zijn begrafenis te organiseren. Hierover hadden ze de voorbije jaren tot in de details alles besproken en bedisseld.

Achteraf kwamen de genodigden bijeen in het Mortelmanshuis, Boterhamstraat 1, gevestigd op nauwelijks 20 m van het ouderlijke huis op het Klapdorp 121, waar verscheidene generaties Mortelmanssen zijn opgegroeid. Hier worden niet alleen de kunstenaars Lodewijk, Frans en Franck Mortelmans in het daglicht gesteld, maar ook de kunstkringen De Scalden en Lumière.

Een Antwerps privé-museum om te koesteren...

HFJ

(wordt vervolgd)

Nieuwe Arabisch eethuis. Ingricht traditionell verstrekt. Sfeer is te vinden in het hart Antwerpen. En: 20% korting van jul een agu. Toenadering tussen verschillende culturen vindt in eerste instantie veelal plaats langs culinaire wegen, maar het is toch te hopen dat de kok in dit restaurant meer kennis van zaken heeft dan de tolk…

Bert BEVERS

De Erfgoedbibliotheek Hendrik Conscience en het Letterenhuis presenteren een tweeluik over leven en werk en het bijzondere engagement van dichter, romancier, kunstcriticus en vertaler Georges Eekhoud (1854-1927). In 1999 publiceerde Mirande Lucien een uitgebreide biografie van Eekhoud. Deze in Antwerpen geboren Franstalige auteur schreef vooral over verschoppelingen en mensen die ondanks zichzelf aan de rand van de maatschappij stonden.

Eekhoud debuteerde met gedichten, maar werd bekend met novellen en romans over het dagelijkse leven in de stad en op het platteland. Zijn grote sociale betrokkenheid en uitgesproken afkeer van de burgerij blijken uit La Nouvelle Carthage (1888), zijn bekendste roman, die zich afspeelt in de havenstad Antwerpen, in 1893 bekroond met de Staatsprijs.

Georges Eekhoud is ook een van de eersten die homoseksualiteit op een positieve manier aan bod liet komen in hun romans (Escar-Vigol, Mercure de France, 1899), wat hem in 1900 een geruchtmakend proces opleverde. Hij werkte mee aan het literaire tijdschrift met homoseksuele inslag Akademos van Jacques d'Adelsward-Fersen, door Roger Peyrefitte vereeuwigd als L'exilé de Capri (Flammarion, 1959). Fersen, een afstammeling van de Zweedse minnaar van koningin Marie-Antoinette (1755-1793), was ook in Antwerpen te gast bij Emma Lambotte (zie mijn boek Genealogie van de herinnering, The Private Press, 1993). Georges Eekhoud had alle begrip voor het Vlaamse activisme. Dat kostte hem na 1918 al zij functies. In 1919 kwam een steuncomité tot stand om hem te helpen. Daartoe behoorden o.a. August Van Cauwelaert, James Ensor, Henri Barbusse, Henry Van de Velde, Emile Vandervelde en Romain Rolland. En in 1920 benoemde koning Albert I Eekhoud op voorstel van de Waalse politicus Jules Destrée tot lid van de pas opgerichte Académie Royale de Langue et de Littérature françaises.

Van de hand van mijn vriend romancier en essayist Jan Lampo (°1957), gewezen jurylid van De Diamanten Kogel, verscheen een bijzonder aan te bevelen essay, on line te lezen:

http://janlampo.com/category/eekhoud-georges/

In 1949 werd een zijstraat van de Lode Zielenslaan op de Antwerpse Linkeroever naar Eekhoud vernoemd. Ook in Nieuwpoort en Schaarbeek zijn straten naar hem genoemd.

Met een schat aan foto's, boeken, dagboeken en brieven uit de eigen collecties én uit die van andere Europse archieven en bibliotheken brengen het Letterenhuis en de Erfgoedbibliotheek Hendrik Conscience, in samenwerking met het Fonds Suzan Daniel, een fascinerende dubbeltentoonstelling over Eekhoud. Van 27 juli tot 25 augustus 2013.

Henri-Floris JESPERS

Firmin Asma, Pen of Penis bij Marnix Gijsen

Het begon allemaal met min of meer hoffelijke scheldpartijen. In 1969 publiceerde ik in De Tafelronde een polemische bijdrage over Gerard Walschap, 'Ouderen van dagen moeten beter op zichzelf letten dan jongeren'. Marnix Gijsen reageerde op 31 december 1969 in Kunst- en Cultuuragenda, het tijdschrift van het Paleis voor Schone Kunsten met een 'Rouwbeklag aan Ninette Walschap'. Ik was gepikeerd en publiceerde een tweede polemische bijdrage in De Tafelronde, “De paus van Londerzeel en de officier in retraite”. Er vielen beiderzijds harde, ronduit kwetsende woorden, maar ondanks die pijnlijke banderillas rookten we spoedig de vredespijp: Marnix Gijsen aanvaardde het ere-lidmaatschap van Pink Poets en werd formeel geïnstalleerd in restaurant La Rade op 30 september 1974. Zoals het usance was, werd hij toegesproken door het jongst verkozen gewoon lid, in casu prof. dr. Georges Adé. Hier dan een citaat uit dit retorisch (en bij wijlen zacht erotisch) hoogstandje:

'Wellicht is er enige tegenspraak te bespeuren, als men erover nadenkt, tussen de vrij onbepaalde strevingen van dit gezelschap, en de welbepaalde bedoeling U te eren. Uw oeuvre heeft inderdaad te maken met de ontoereikendheid, “het feit dat we niets méér dan mensen zijn”, alsook met de spotzieke berusting daaromtrent, waar het mij wil voorkomen dat dit gezelschap geneigd is, zeker niet toe te geven aan een dergelijk besef. Zal ik maar in het wilde weg beweren dat we meer op het uitzonderlijke uit zijn, in zijn verheugend onmetelijke verscheidenheid? En toch. Wie met aandacht uw geschriften doorneemt ervaart vroeg of laat wel de verwarring die U aangrijpt, de niet beredeneerde, ontroerde verwondering tegenover de weelde van het bestaan, en dit brengt in uwe eerder sarcastische filosofie dat zachtaardige, dat wij misschien wel pink zouden kunnen noemen, al zijn wij wellicht meer dan U geneigd precies van deze verwarring zelf een zelfzekere filosofie te maken.'

(Drie dagen later werden in De Rooden Hoed Paul de Vree en Albert Szukalski geïnstalleerd, respectievelijk als ere-lid en gewoon lid van Pink Poets.)

Mijn waardering voor het oeuvre van Gijsen groeide gaandeweg. In 1975 werd ik na een strenge selectieproef als redactiesecretaris aangeworven door het economische maandblad Impact. Ik werkte dus in Brussel, aanvankelijk als 'Flamand de service' maar werd snel bevorderd tot hoofdredacteur van beide edities. In die jaren had ik af en toe hartelijke gesprekken met Marnix Gijsen in zijn appartement aan de Meeussquare.

Mededelingen: redactievergadering van 18 juni in Thalamus. Van l. naar r.: Joke van den Brandt, Luc Pay, Frank De Vos, Bert Bevers en Henri-Floris Jespers

(foto: Frank-Ivo van Damme).

Tijdens de jongste redactievergadering van de CDR-Mededelingen pleegden we overleg over een aantal mogelijk te behandelen thema's. Ik had mij intussen opnieuw verdiept in het oeuvre van Gijsen, vooral de romans. Dank zij collega Joke van den Brandt nam ik contact op met psychoanalyticus Firmin Asma, vriend van Frans Boenders, die zo vriendelijk was mij meteen o.m. een exemplaar van zijn boek te bezorgen: Pen of Penis bij Marnix Gijsen (Antwerpen/Rotterdam, C. de Vries-Brouwers, 1996, 336 p.), dat ik inmiddels aan het verslinden ben.

Henri-Floris JESPERS

Op de studiedag De plicht van de dichter: Hugo Claus en de politiek  aan de Universiteit Antwerpen hield prof. Kris Humbeeck op 15 maart een lezing over de lastige vriendschap tussen Louis Paul Boon en Hugo Claus, waarvan een korte samenvatting 's anderendaags verscheen in het dagblad De Tijd. De volledige, voortreffelijk geïllustreerde tekst werd opgenomen in de jongste aflevering van Zacht Lawijd   (pp. 54-75).

Alsof er niets aan de hand is, zet Kris Humbeeck (°1962) de puntjes op de i – niet alleen wat Boon betreft, wat van hem uiteraard verwacht wordt. Afwisselend terloops of nadrukkelijk borstelt hij gaandeweg een trefzeker portret van Claus. Een verhelderende stem in de kakofonie over de Meester waar we de jongste maanden mee getrakteerd worden...

Dank zij de bijdrage van Victor J. Brunclair-kenner Dieter Vandenbroucke (°1980) ontdek ik Louis de Graeve (1872-1929), “de Zola van de Seefhoek”, waar ik ongeveer niets over wist.

Henri-Floris JESPERS

Zacht Lawijd, jg. 12, nr. 2, 103 p., ill. Redactiesecretaris: Geert Swaenepoel, Salm Salmstraat 13, B 2320 Hoogstraten. Redactieadres voor Nederland: Sjoerd van Faassen, Postbus 90515, NL 2509 LM Den Haag.

Abonnement voor een jaargang (4 nrs.): 30 €. Opgave van abonnementen bij de administratie (België): Garant Uitgevers, Somersstraat 13-15, B-2018 Antwerpen.

E: uitgeverij@garant.be.

(Nederland): info@letterkundigmuseum.nl

Losse nummers: 9 €

Over Zacht Lawijd, zie hier o.m.

http://mededelingen.over-blog.com/article-henri-floris-jespers-losse-notities-xxxv-zacht-lawijd-118564060.html

Over Hugo Claus en de politiek, zie hier :

http://mededelingen.over-blog.com/article-henri-floris-jespers-losse-notities-xiii-116686949.html