De trofee: oorspronkelijk kunstwerk van Wim Delvoye
Onder grote belangstelling werd vrijdagavond 29 november om 19u30 stipt overgegaan tot de feestelijke uitreiking van De Diamanten Kogel in het Letterenhuis / Archief en Museum voor het Vlaamse Cultuurleven te Antwerpen.
Directeur Leen Van Dijck, lid van de Koninklijke Academie voor Nederlandse Taal- en Letterkunde, onderstreepte in haar welkomstwoord dat uiteraard ook misdaadauteurs thuis zijn in het Letterenhuis.
'Thuis in het Letterenhuis' - een prima slogan om ook crimewriters te overtuigen bij te dragen tot de collectievorming van die meer dan ooit dynamische instelling.
'Wie krijgt de Diamanten Kogel 2013? Het is eindelijk ook eens een spannend moment voor de auteurs die de lezer urenlang in spanning hebben gehouden met hun boeken', aldus jurylid Alain Sohier.
Een prijs voor het beste boek is natuurlijk een beetje zoals een prijs voor het lekkerste fruit. Je kan voor jezelf wel zeggen wat de lekkerste appel is, of wat de zuurste citroen, maar de discussie of een appel nu lekkerder is dan een peer blijft een moeilijke oefening. Zoals reeds bij de nominaties werd gezegd kent de twaalfde editie van de Diamanten Kogel een groeiend aantal inzendingen. In deze tijden van crisis zouden economisten deze groei alleen maar kunnen toejuichen. Toch is voor de jury vooral de toegenomen kwaliteit een reden tot juichen. Wij willen niet meer boeken, wij willen meer goede boeken en we zijn door de auteurs op onze wenken bediend. 122 inzendingen waarvan 19 boeken op onze longlist zijn terechtgekomen. Hieruit kozen we – na veel deliberatie - 6 genomineerden en vandaag wordt het prijsbeest bekendgemaakt.
Er waren dit jaar gevestigde waarden die hun beste boek tot op heden schreven, er waren er die interessante zijpaden bewandelden, er waren mooie debuten, er waren mooie thrillerdebuten van auteurs die voorheen geen thrillers schreven en er waren verrassende zijsprongen van auteurs waarvan je dacht dat je alles al had gezien. Dit alles maakt het jureren een verscheurende, maar toch aangename bezigheid. Meer auteurs schrijven betere thrillers die vaker de hand reiken naar de literatuur. Daar waar in Vlaanderen de mainstream nog gedomineerd wordt door de klassieke politieroman, wordt Nederland onveilig gemaakt door spannende boeken waarin vrouwen voor de verkeerde man kiezen. De jury zal maar niet proberen om daarvoor een sociologische verklaring te zoeken, maar stelt vast dat er naast die twee romantypes steeds meer auteurs flirten met crossovers: ze schuwen het niet om geschiedschrijving, journalistiek, biografie, utopie, fantasy of andere genres te vermengen met de kenmerken van een klassieke thriller, een politieroman of een whodunit. Zelfs het 50 tinten-grijseffect dringt ook het land van spanning binnen: erotische momenten worden frequenter en explicieter. Of de hardboiled fan van het genre blij is met deze verbreding is een andere vraag, maar spannende boeken leveren hiermee voor iedereen wat wils.
Opvallend is dit jaar een hang naar exotisme: niet alleen spelen verhalen zich af in Australië, Zuid-Afrika, Indonesië, een nabije toekomst of een ver verleden... ook de personages in de verhalen krijgen letterlijk en figuurlijk meer kleur. Ook door deze tendensen lijkt het klassieke onderscheid dat jarenlang heerste tussen spannende boeken en literatuur te vervagen.
Kortom, er was niet alleen een grote kwaliteit, er was ook een grote variëteit, en die grote variëteit wordt gereflecteerd in de nominaties:
Jo Claes (°1955) schreef met Getekend Vonnis (Houtekiet) zijn zesde misdaadroman met Thomas Berg in de hoofdrol. In geen tijd kan hij de sfeer in de rustige en bezadigde studentenstad Leuven ombuigen in een sfeer van angst , sadisme en horror. Getekend vonnis neemt de lezer mee in een spannend, goed gecomponeerd plot dat zich traag naar een oplossing beweegt door het redeneervermogen van zijn hoofdpersonage. Na de moord op een studente in café De Weerelt verliest Berg zich in het milieu van de stripauteurs maar door een hemelglobe uit 1675 weet hij op ingenieuze wijze de mysteries op te lossen. Bij Claes staat het leesplezier op de eerste plaats. De plot blijft op ieder moment spannend en iedere keer weer weet hij te verrassen met een historisch detail.
Hoewel Claes een vaste waarde is geworden geeft de auteur de indruk nog steeds te kunnen groeien.
Hoewel Patrick Conrad (°1945) graag de randen van het thrillergenre opzoekt schreef hij met Tango Assassino (Bezige Bij Antwerpen) alweer een knappe detectiveroman waarin private eye Daniël Daens zich laat meeslepen in een web van neonazistische intriges. Als tegengewicht voor de kille gruwel danst Daens op zondag met Carmen exotische tango's die Buenos Aires tot in Antwerpen brengen. Door zijn taalgebruik, zijn stijl en de vele culturele verwijzingen waant de lezer zich in een zwart-witfilm met veel sigarettenrook en lange regenjassen. Philip Marlowe en Humprey Bogart zijn nooit ver weg. Conrad schreef met Tango Assassino een prachtige roman noir met een ongekende schoonheid qua sfeer en stijl, maar ook de snedige dialogen tussen de hoofdpersonages zullen zeker in de smaak vallen. Een mooi eerbetoon aan het genre.
Conrad is een oude bekende die reeds meerdere keren werd genomineerd voor diverse thrillerprijzen en in 2007 de Diamanten Kogel kreeg voor zijn thriller Starr.
Met Overkill (Anthos) loste Escober (het schrijversduo Berry en Esther Verhoef) de hooggespannen verwachtingen in die waren ontstaan na de trilogie rond Sil Maier. Een filmisch opgebouwde actiethriller die staat als een huis waarin seks en geweld afgewisseld worden met een dieper inzicht in de psyche van de criminele geest. De beschadigde geest van dienst is deze keer een gewezen commando die na een aantal missies moeite heeft om in het rijtje te lopen.
De rauwheid van de inhoud staat in fel contrast met het gemak waarmee het boek gelezen wordt. Escober tekent voor een goed uitgewerkte plot dat verteld wordt via de drie stemmen van de hoofdpersonages. De korte zinnen en de korte hoofdstukken geven Overkill een ongekende vaart en zorgen voor voldoende variatie en geloofwaardigheid.
Walter Lucius (°1954) doet zijn intrede in thrillerland met een groot gebaar. De vlinder en de storm (Bruna) is niet alleen het lijvigste boek van de genomineerden, het is ook het eerste deel van de Hartlandtrilogie. Journaliste Farah Hafez gaat op zoek naar het waarom van de dood van een Afghaans jongetje en dat leidt haar en het onvergetelijke politieduo Marouan en Calvino naar intriges tot in Moskou. Lucius is een auteur die niet bang is om flink uit te pakken en die met een vaardige pen een personage van vlees en bloed kan neerzetten. Ondanks de enorme spanningsboog en de extra intriges verliest De Vlinder en de Storm niets aan snelheid. De personages worden in subtiele dosissen aan de lezer onthuld en doen daardoor zeer levensecht aan.
De vlinder en de storm won reeds de Schaduwprijs 2013 voor het beste Nederlandstalige thrillerdebuut, een teken aan de wand dat dit niet zomaar een debuut is. Het doet ons alvast uitkijken naar deel twee en drie.
Met 2017 (Kramat) waagt Rudy Soetewey(°1955) zich aan een wrede en gedurfde utopie. De gevolgen van de crisis zijn voor Europa en voor hoofdpersonage Michel Lepaire niet te overzien. Aanslagen, martelingen en terroristische intriges overheersen deze geslaagde mengeling tussen toekomstvisie en spannend verhaal. 2017 is net ver genoeg in de toekomst om te kunnen tonen waar de huidige crisis toe kan leiden.
Het is volledig de verdienste van Rudy Soetewey dat hij deze moeilijke en sombere thematiek van de persoonlijke crisis van het hoofdpersonage, en de politieke crisis van Europa op een herkenbare manier heeft weten te verwerken in een boeiende thriller. De beschreven problemen hebben duidelijk een lokale, Belgische setting, maar die doet niets af aan de universaliteit ervan.
Soetewey won reeds de Hercule Poirotprijs in 2011 voor zijn roman Getuigen.
Dat hij weet hoe hij een spannend boek moet schrijven bewijst Charles den Tex (°1952) ten overvloede met De erfgenaam (De Geus). Den Tex neemt de lezer mee op een zoektocht door het verleden van de steenrijke mijnbouwfamilie van het onvergetelijke personage Breder Weltmann. In deze thriller over Goed en Kwaad ontdekt Weltmann gaandeweg dat hij niet zo is zoals hij zich graag voordoet, of hoe hij wil dat zijn omgeving hem ziet. Hij leert met scha en schande de verborgen kanten van zijn familie kennen en aanvaardt dat het verleden onvermijdelijk is.
De Erfgenaam is een boek dat zijn geheimen prijsgeeft als een set matroesjkapopjes. Iedere keer weer lijk je dichter te komen bij de onthulling, maar dan blijkt er toch nog een popje te zijn. De familiesaga van de Weltmanns is een mooi en herkenbaar verhaal, met veel linken naar de actualiteit. Charles den Tex charmeert met mooie en rake observaties en typeringen. Hij won reeds drie maal de Gouden Strop.'
Marie-Paule Andries, secretaris van de vzw De Diamanten Kogel, prees de jury voor haar inzet en wees er daarbij op dat een nominatie feitelijk gelijk staat met een bekroning.
De genomineerden werden letterlijk in de bloemetjes gezet en kregen naar goede traditie een door Jan Scheirs getekend portret overhandigd.
Jurylid Jürgen Joosten hield er nog even de spanning in:
'De winnaar van de Diamanten kogel 2013 is … goed geschreven, spannend, heeft duidelijke personages die groeien gedurende het verhaal en de locaties zijn echt. Een boek met cliffhangers, de auteur weet je steeds op het verkeerde been te zetten. Maar dit geldt eerlijk gezegd voor elk van de zes genomineerden. Het winnende boek beschrijft het gevecht van een ‘loser’, de klokkenluider. Gescheiden van vrouw en dochter. Vechtend tegen de armoede en getuigen van een aanslag. Een aanslag welke een burgeroorlog tot gevolg zou hebben, maar is dit wel een Belgisch probleem? Michel Lepaire, gaat in Rudy Soeteweys’ 2017 op zoek naar zijn vader en de waarheid. Laten we hopen dat zoals de titel doet vermoeden dit fictie is. 2017 mag zich met trots winnaar van de Diamanten Kogel 2013 noemen.'
Rudy Soetewey: getekend portret door Jan Scheirs
Een duidelijk totaal verraste laureaat improviseerde een kort dankwoord. (In een gesprek achteraf met een jurylid deelde hij mee dat hij tot bij de bekendmaking bereid was met wie dan ook een zware weddenschap aan te gaan dat hij geen kans maakte op de prijs...)
Van l. naar r.: Berry en Esther Verhoef, Charles den Tex, Rudy Soetewey, Jo Claes en
Walter Lucius
Tijdens de receptie en het walkingdinner, aangeboden door De Diamanten Kogel en voorbeeldig verzorgd door Adriana en haar ploeg (met nagerechten van het befaamde huis Delafaille), werd tot zowat 23 u druk nagepraat...
*
Toon Brouwers, Patrick Conrad, Bavo Dhooge, Bob Mendes, Luc Pay en Elvin Post vonden het bijzonder jammer dat ze door dwingende omstandigheden verhinderd waren.
Tussen de talrijk opgekomen genodigden, in al hun functies en hoedanigheden: Ruddy Berghmans, Leo Boekraad, René Broens, Nico Burgers, Goddie Caubergh, Marc Delannoye, Leo de Haes, Leo De Ley, Mieke De Loof, Frank De Vos, Stanislas Knudde, Herta Krieger, Pruts Lantsoght, Karin Lebacq, Thierry Neuhuys, Almar Otten, Gust Peeters, Wim Van Rooy, David Ruth, Walter Soethoudt, Wim Urgel, Joke van den Brandt, Beatrijs van Craenenbroeck, Frank-Ivo van Damme, Renée Van Hekken, Emmy van Kerckhove en Cees van Rhienen...
■
Foto's: Frank Ivo van Damme
