In zijn woord vooraf voor de catalogus van de expositie van Jan Scheirs in Galerie SansvoiX te Leipzig brengt curator Pier Vegner-Tosta mij in herinnering dat ik in de jaren zeventig als journalist bij herhaling de DDR bezocht, en in het bijzonder de befaamde Leipziger Messe. Ik moet toch ooit mijn memoires over o.m. Berlijn, Gera, Karl-Marx-Stadt, Leipzig en Rostock schrijven. Als het er ooit van komt.

Een beperkt aantal gesigneerde exemplaren van de (uiteraard Duitstalige) catalogus worden te koop aangeboden à 15 € plus verzendingskosten, te storten op de rekening van Jan Scheirs. Uitzonderlijk krijgt u daarbij in een aparte brochure de Nederlandse tekst van mijn stevige inleiding (een collector's item...). Bestellen via fb113643@skynet.be of schriftelijk: Jan Scheirs, Oude steenweg 33 bus 203, 206O Antwerpen. U ontvangt dan uw exemplaar met de bankgegevens van Jan Scheirs.

Doen!

Henri-Floris JESPERS

Weblog De Contrabas verdient de volle, dagelijkse aandacht van literatuurminnaars (ja, een woord dat ik nog altijd koester, ouderwets als ik nu eenmaal ben). Chrétien Breukers publiceerde op 12 maart een bijzonder lezenswaardige bijdrage (met video) over Johan Derksen, het Boekenbal, schrijvers en ijdeltuiten, waaruit volgend citaat:

De cultuurhaat, echter, die van het gesprek afspat, is ranzig. Blijkbaar is het in een paar jaar tijd in alle lagen van de bevolking een soort recht geworden om ‘de elite’ minachtend tegemoet te treden. Waar er vroeger nog wel eens werd opgekeken tegen een schrijver (of kunstenaar), zijn ze nu allemaal ijdele types, en vormen ze samen het ergste gezelschap dat Derksen zich kan voorstellen. Terwijl hij er, met zijn uitgeverij, gek genoeg bij hoort. Hij is de kurk waarop een deel van de boekenwereld kan drijven, met zijn in elkaar geflanste ‘biografieën’.

http://www.decontrabas.com/de_contrabas/

*

Ach, ik ben geen onvoorwaardeljke fan van wat de zelfgeproclameerde 'culturele elite' vaak zonder hinder van enige dossierkennis hooghartig poneert (of napraat). Anderzijds stoor ik mij mateloos aan het domme, populistische commentaar in de 'sociale' media over de 'culturo's'. Bijvoorbeeld naar aanleiding van het overlijden van Jan Hoet, de hoe dan ook verdienstelijke en internationaal erkende 'kunstpaus'. Soit.

In De Auteur, het driemaandelijkse tijdschrift van de VVL (Vereniging van Vlaamse Letterkundigen) voert Frank Decerf verhelderende gesprekken met de winnaars van de Poëzieprijs van de stad Oostende, Erwin Steyvaert, Peter Mangel Schots en Rinske Kegel. Het tijdschrift is lezenswaardig, al was het maar wegens de altijd alerte rubriek 'De boekhouding', trefzekere recensies onder redactie van Bert Bevers.

Bert meldt mij wat volgt:

'Zonder een berichtje in de pers, zonder boe of ba: ARD en ZDFzijn zomaar ineens terug op de Belgacom-kabel! Allez, ik hoop toch dat het menens is en dat ze niet wat zitten te experimenteren. Heeft Angela Merkel haar invloed laten gelden?'

Henri-Floris JESPERS

Kloksgewijs: Joke van den Brandt, HFJ, Lucienne Stassaert, Bert Bevers, Karin Lebacq

Zoals elke tweede dinsdag van de maand vergaderde de redactie van de CDR-Mededelingen eergisteren in het clubhuis. Naar goede gewoonte ging het er nogal informeel aan toe.Twee omstreden topics: de tsunami reacties op het overlijden van Jan Hoet en het initiatief een Belgische 'Dichter des vaderlands' aan te stellen. Een aantal knopen werden (uiteraard zacht) doorgehakt. Leidraad: we hollen de waan van de dag niet na. Documenteren en evaluëren...

Bovendien werd ingegaan op een belangrijke problematiek. Te lange bijdragen doen het minder goed op de weblog en verschijnen dus best eerst in het tijdschrift (elektronische of papieren editie) bestemd voor de betalende abonnees.

Lucienne Stassaert en Bert Bevers

Zoals altijd leverde Bert Bevers een even evenwichtige als kordate bijdrage tot de discussie. No nonsense.

*

Vandaag ontvang ik de jongste aflevering van De Auteur, het driemaandelijkse tijdschrift van de VVL (Vereniging van Vlaamse Letterkundigen), opgericht in 1907. Onder de passende titel 'Dichten op een beslagen raam' heeft Erick Kila het over Eigen terrein,de bundel waarin Bert Bevers een overzicht geeft van vijftien jaar dichtwerk.

De titel geeft aan dat we te maken hebben met iemand die weet waar hij thuis hoort. Een precies dichter, die zijn poëtisch domein doelbewust vormgeeft en verinnerlijkt.

*

Ik heb de slechte gewoonte nogal genereus boeken uit te lenen. Ik weet nochtans beter, maar kan het niet laten. Met vrienden (meestal) geen problemen, maar studenten die bij mij te rade gaan, vervloek ik soms achteraf. Mea culpa, mea culpa, mea maxima culpa: ik moet maar nauwkeurig noteren wat uit huis gaat – en vooral: wie wilde ik laten delen in mijn enthousiasme of, ja, eruditie. Ik troost mij dan bij de ijdele gedachte dat ik een bescheiden bijdrage leverde tot de verspreiding van kennis...

Zo geraakte ik mijn exemplaar kwijt van de boeiende biografie van Rachel Baes door Patrick Spriet, die ik twaalf jaar geleden recenseerde in het Bulletin de la Fondation ça ira. Toen ik onlangs een bijdrage aan het schrijven was over Marcel Lecomte (die Rachel Baes goed kende en als eerste mijn aandacht vestigde op die meer dan eigenzinnige schilderes) merkte ik pas dat verlies op.

Een tragische minnares. Rachel Baes. Joris van Severen, Paul Léautaud en de surrealisten (Leuven, Van Halewyck, 2002, 328 p.) is een in alle opzichten meesterlijk werk. Patrick Spriet (°1954) heeft namelijk een behoorlijk aantal onuitgegeven bronnen mogen aanboren – niet alleen wat de schilderes zelf betreft, maar ook haar entourage – en wist ze bovendien voortreffelijk te contextualiseren.

Het boek is helaas niet langer leverbaar, maar zie! de wonderen zijn niet uit de wereld. Een paar dagen geleden ontving ik per post een exemplaar dat Patrick Spriet tweedehands wist te verwerven dat hij mij pro Deo schonk. Mijn dag kon niet meer stuk.

Waarom Een tragische minnares nog altijd niet verscheen in Franse vertaling, is mij een volkomen raadsel.

Henri-Foris JESPERS

(wordt voortgezet)

Zoals gisteren hier gemeld, werd mijn geleerde vriend en Diamanten Kogel-collega Wim van Rooy met gebroken ribben en een gebroken neus opgenomen in intensieve. De fanatieke fietser werd door een wagen aangereden. Na het maandelijkse overleg met de redactie van de CDR-Mededelingen lees ik gisterenavond een geruststellend berichtje van zijn zoon Sam: “Naar omstandigheden maakt hij het goed. Binnen enkele dagen mag hij het ziekenhuis verlaten.”

*

Het overlijden van Jan Hoet en Gerard Mortier veroorzaakte een ware tsunami van berichten en commentaar allerhande.

Al bij al, ik ben ik het volmondig eens met Guido Naets:

'Een kunstpaus en een operapaus... allebei met heel wat vooroordelen, en allebei behoorlijk drammerig. Maar ze hebben veel betekend.'

Hier on line, “Een Hoet met veren” van Frans Depeuter (4 maart):

http://mededelingen.over-blog.com/article-een-hoet-met-veren-122818461.html

*

Gisteren, terwijl mijn amanuensis hier zowat acht uur lang met bewonderenswaardige ijver boeken en archiefdozen klasseerde, nam ik wel een aantal in de loop der jaren opgetekende aantekeningen door over de man die door Jan Hoet zijn “tweede vader” genoemd werd. (Meer daarover in volgende dagboekbladen.)

*

Deze middag, mijn zoveelste wekelijks gesprek met Thierry Neuhuys. Nu over Paul Joostens. We dwalen af en blikken terug op Les Confessions van Jean-Jacques Rousseau en Confession d'un enfant du siècle van Alfred de Musset. We citeren wellustig uit het geheugen.

Telefonade met Jean Marchetti, de voorbeeldige uitgever van de nooit genoeg te roemen bibliofiele collectie 'À la pierre d'alun'. Werk voor de boeg: nawoord voor Lulu Pompette van Robert Goffin en editie en situering van een onuitgegeven tekst van Joostens.

Henri-Floris JESPERS

Schuivend dwalen onder hemels gezang

In vrijwel alle varianten is de graalsage ingebed in een verhaal waarin ridders erop uit trekken om het geheimzinnig voorwerp, meestal een schelp of een schaal, soms een steen, te zoeken waarvan een magische werking uitgaat. De bezitter is gevrijwaard van zorgen en verzekerd van rust, zelfs na de dood. Richard Wagner heeft de sage gebruikt voor zijn laatste opera Parsifal. Hij heeft er extra legenden en symboliek aan toegevoegd zodat de opera tal van tegenstrijdigheden bevat. Voor zijn versie heeft het NTG Wagners libretto buiten gegooid. Peter Verhelst werd gevraagd er teksten bij te verzinnen.

Visueel is deze Parsifal wonderlijk mooi en de live zang van het kinderkoor van de Vlaamse Opera een streling der zinnen. De muzikanten kennen hun vak. Jammer dat ze niet in een heuse orkestbak zitten maar op een verzonken deel van het voorpodium. De verhuis van het ene instrument naar het andere leidt de aandacht af van de toneelactie. Geen kwaad woord over de belichting of de kostumering. Beide leveren een schoonheid zoals lantarenlicht bij een zoete lenteavond en een optocht van arbeiders uit de tijd van priester Daens, die een ontluizing gekregen hebben en schone vodden n.a.v. het bezoek van een nieuwe koning.

Het decor is in zijn totaliteit evenwichtig. Links wordt een flinke tuil gevormd, kunstig uitgevoerd door Els Dottermans. In het midden staat een container bij aanvang frontaal naar het publiek toe gericht. Na een half uur maakt hij een kwartslag zodat de zijkant de voorkant wordt. Aha, door de inkleuring zie je dat de container een het kasteel is, waarin de leider van de Graalridders werd opgesloten omdat hij stout is geweest. Het kasteel traant. Het moeten de tranen zijn van de leider. Hij is gestraft door God of een kopie ervan in een andere overtuiging, met een vreselijke wonde.

Door de gebeden – deels gezongen met dank aan Wagner, deels voorgedragen met dank aan Peter Verhelst en Wim Opbrouck – vallen de muren en verschijnt de leider. Een naakte reus in de vorm van een pop. Gezond en wel, tot en met de piemel. Door de spelers wordt hij aan kabels bevestigd. En trekken maar. Hij staat recht, maakt een paar passen voorwaarts, knielt als dank voor de verlossing door zijn ridders, en gaat vervolgens liggen voor een lekkere slaap. Die heeft hij wel verdiend na jaren de ellende van de cel te hebben ervaren.

Het geheel heeft iets infantiels. Met voorop de teksten. Ze zijn van een simpelheid die de toeschouwer beledigt. Tegelijk zijn het pedante maar volkomen ongeloofwaardige sprookjes. Door de megapubliciteit waren de verwachtingen hoog gespannen. Was die er niet geweest zou men Parsifal  als een fraai tussendoortje beschouwen en er verder over zwijgen. Door het oppeppen van de productie en het magere resultaat zal er helaas over gepraat worden zolang de voorstelling loopt. In termen van verloren energie van zoveel goede acteurs die overgeleverd zijn aan het voordragen van potjespoëzie en schuivend dwalen in een lagere schoolregie.

Guido LAUWAERT

PARSIFAL –naar de opera van Richard Wagner – productie NTGent – www.ntgent.be