Frank de Vos (links) in gesprek met Herman J. Claeys

In het najaar verschijnt een nieuwe bundel van Frank de Vos bij Litera-Este, de dappere Antwerpse eenmansuitgeverij die ook al werk bracht van o. a. Maris Bayar, Patricia Lasoen en Guy van Hoof.

Frank de Vos (°1956) kwam vooral als DDD (Dorpsdichter van Doel 2009-2011)in de publieke belangstelling. In samenwerking met KunstDoel vzw lanceerde hij de “Bedichting van Doel”-campagne. Meer dan zeventig dichters stuurden een gedicht in. Deze werden op witte dekzeilen overgeschreven en aan leegstaande huizen in de Pastorijstraat en aan het parochiehuis van Doel bevestigd.

Vierentwintig van deze gedichten werden gebundeld, samen met een aantal sprekende lichtdrukmalen van fotograaf Richard De Nul. De hel is geplaveid met goede bedoelingen en poëzie voor een goed doel is niet altijd doeltreffend. De literaire kwaliteit van dit elegant uitgegeven bundeltje staat echter buiten kijf. (Vermelden we hier alvast de gedichten van CDR-medewerkers of abonnees Bert Bevers, Hendrik Carette, Herman J. Claeys en Peter Holvoet-Hanssen.)

Net als Bert Bevers is Frank de Vos actief op het net en betrokken bij de organisatie van literaire en algemeen culturele evenementen. De Vos heeft reeds een paar bundels op zijn naam (Infiniti, 2007; In omstandigheden, 2009) en zetelt in de jury van de jaarlijkse Melopeeprijs van de gemeente Laarne (2.500 €).

Excisa is een bij wijlen schokkende bundel, de neerslag van de toevallige confrontatie met een aantekening in een achttiende-eeuwse parochiaal overlijdensregister, een ervaring die de historicus De Vos bijbleef en die hij nu krachtig weet te verwerken en te verwoorden. De aantekening luidde: “Excisa et baptisata est ab obstetrice” (uitgesneden en gedoopt door de vroedvrouw)

De bundel – een bezinning over het vanitas-motief – ontvouwt zich in drie bewegingen: “Excisa”, “Vervoegd” en “Einde loopbanen van tulpen”. Het eerste gedicht uit de tweede beweging onthult alvast iets over De Vos' poëtica:

Zoals een beeld

(Ut pictura poesis)

Kijk nog even, even, even, even. Even alsof het evenementen

langer was dan een kleurloze lach, een verwaaide dans.

Een perpetuum, steeds keert het terug.

Zij aan zij, de weemoed die wil dagen

in langere jaren, ademloos op wijzers gericht.

Op een tong hokt het voortvluchtig.

Voortvluchtig hokt het samen zonder overzicht.

Omdat het van zichzelf wordt ontroofd, de kern

nooit meer zal zijn dan strakke letters, het beeld

te rauw gehouwen en hopeloos.

Omdat onmacht ziet als een kind. Zijn blik ademt

de vlakke eenvoud, zijn oor het gesuis van schroeiende

stilte op zuiderse wind.

Hoe eenzaam kijkt de maker. Het zet zich bij, nagelt zich

aan zijn taal. En zie, het sterft in elk gedicht.

Henri-Floris JESPERS

Frank DE VOS (red.), Bedichting van een dorp, s.l., s.d. [2009], ongepagineerd. Verschenen in een beperkte oplage. Te bestellen door overschrijving van 8 € op rekeningnummer 220-050839-89 van Frank De Vos (buitenlandse overschrijvingen: IBAN BE 45220050813989 - BIC GEBABEBB). De opbrengst gaat integraal naar de vzw KunstDoel.

De mensen uit Doel meldden KunstDoel deze namiddag dat de Maatschappij een deurwaarder en een bulldozer naar de Havenweg in Doel heeft gestuurd om het installatiekunstwerk af te breken dat enkele jonge kunstenaars aan het vervaardigen waren met afval uit het dorp. Hun bedoeling met deze actie was het dorp op te schonen en het afvalmateriaal een positieve herbestemming te geven . Dit kunstwerk had tegen de Scheldewijding (8 augustus) voltooid moeten zijn.

De kunstenaars dienden voor dit initiatief een rijkelijk gemotiveerde aanvraag in bij de Maatschappij voor Linkerscheldeoever, met een gedetailleerde conceptbeschrijving, powerpointpresentatie en de belofte na de Scheldewijding alles terug te ontmantelen. Pas gisteravond kregen zij een mailtje terug dat hen geen toestemming verleend werd. Zij lazen dit bericht pas vanavond, na de deurwaardersactie, omdat zij voor PC-gebruik afhangen van welwillende Doelbewoners. Zonder enige vorm van dialoog krijgen deze jongeren nu meteen te maken met een deurwaarder en bedreigingen met dwangsommen.

Indien de betrokken overheid haar inspiratie voor dit initiatief uit het recente arrest van het Gentse Hof van Beroep put en het dorp in de toekomst consequent van iedere vorm van vandalisme wil vrijwaren, zou KunstDoel het betreuren dat geen onderscheid wordt gemaakt tussen goedbedoelende kunstenaars en vandalen, maar verder weinig bezwaren uiten.

Onbeteugeld vandalisme uit een erg recent verleden noopt ons echter tot scepticisme wat betreft de ware intenties van de overheid. Dit riekt ons inziens naar een beleid met twee maten en gewichten…

Wij houden u via onze kanalen op de hoogte van verdere ontwikkelingen en de juiste toedracht van dit dossier.

http://www.kunstdoel.net/nl/nieuws/maatschappij-linkerscheldeoever-stuurt-deurwaarder-af-op-jonge-kunstenaars-doel

Un homme qui n’aime pas les livres est une sorte de monstre. Un homme qui substitue les livres à la vie est, lui aussi, une sorte de monstre.

Gabriel Matzneff,  Le Taureau de Phalaris

Patrick Lateur; almaar hard labeur in de antieke wereld van de grote klassieken of onze goede Ouden.

*

Luc Devoldere; jezuïtische jongeling met jansenistische trekjes. Goede orator, kan dan ook dienst doen als hogepriester van het Woord. Weet veel, maar niet alles over Marguerite Yourcenar.

*

Christine D’haen; deze lyrische harpiste en stokoude harpij is onlangs overleden en daarom geen kwaad woord over haar.

*

Paul Claes; onze Vlaamse Umberto Eco. Geen familie van Ernest Claes.

*

Frans Deschoemaeker; heeft de onderhuidse lach van de landjonker behouden, maar leidt al bij al een zeer burgerlijk bestaan in het oude Oudenaarde.

*

Gaston Durnez; wordt elk jaar een jaartje ouder, maar ondervindt van dit feit als fijne, eerder ongevaarlijke, humorist en groot bewonderaar van Chesterton niet echt last.

*

Dirk van Bastelaere; Vlaams poëticaal genie zonder die zo geniepige valse bescheidenheid of in het Frans : ce n’est pas la modestie qui l’étrangle. Heeft met zijn beruchte bloemlezing Hotel New Flandres in elk geval wel een daad van rechtvaardigheid gesteld.

*

Robin Hannelore; peutert nog altijd voort in Grobbendonk (ligt in de stille Kempen).

*

Frans Depeuter; maakt opnieuw heibel in het stille Kempenland.

*

Jean-Pierre Dumoulin; staat voor een serieus dilemma : nog drinken en niet meer schrijven of niet meer drinken en wel schrijven.

*

Hedwig Speliers; vindt gelukkig elke keer weer een gloednieuwe dada (na Johan Daisne, Gerard Reve en Stijn Streuvels is het nu Maurice de Guérin), maar is beslist geen dadaïst.

*

Wilma (eigenlijk Wilhelmina Johanna) Stockenström; hier verdwaald als mijn geliefde Zuid-Afrikaanse dichteres (alleen al die mooie voornaam) is een beetje bijziend maar ziet soms helderder dan Antjie Krog.

*

Herman Brusselmans; nooit een mooie jonge god geweest, wel altijd een rauwe humorist met hilarische onderbroekenhumor (dit niet geheel terzijde, zoude ik denken).

*

Stefan Hertmans; heeft een directe telefoonlijn met de stad Miletet en het dorp Merelbeke, heeft een directe lijn met zijn schoonvader, de bebaarde almaar lachende professor H. Bousset.

*

Jan van der Hoeven; virtuoos van de taal, schreef scherpe pikante epitafen maar is alsnog gezwicht voor zijn eigen grafgedicht.

*

Leopold M. van den Brande; een dode mythe, maar leeft nog voort als een zeldzame Mechelse koekoek.

*

Kristien Hemmerechts; geen gewone nudiste, poseerde toch ooit naakt voor haar zelfs niet geschokte of zelfs niet opgehitste lezers en lezeressen.

*

Monika van Paemel; wel een Belgische barones, helaas geen Vlaamse gravin.

*

Hugo Brems; de Leuvense professor bij de Leuvense stoof met zijn twee knappe dochters. Heeft Patricia de Martelaere driemaal verraden.

*

Charlotte Mutsaers; charmante originele dame die soms resideert in de witte badstad Oostende. Elke keer dat ik daar op de zeedijk kreeft eet, denk ik aan haar en haar heerlijke kreeftenboek Koetsier Herfst.

*

Aleidis Dierick; de dichtende dame die tijdens de tweede wereldoorlog helaas geen verpleegster aan het Oostfront is geweest.

*

Roger M.J. de Neef; een notoir jazzkenner en zeer cerebraal dichter.

*

Alain Delmotte; de grote premiejager in die zo noest wroetende provincie aan de zoom van de zee.

*

Raf Seys; werd onlangs gesignaleerd in Koekelare als le roi du village.

*

Patricia de Martelaere; vergeten minnares, vergeten schrijfster, vergeten martelares op het altaar van de Vlaamse mediocriteit.

*

Benno Barnard, zoon van een dichtende dominee, is een zwaar gebelgde Nederlander of een Nederlander die boos is omdat hij geen Engelsman of een echte oude Belg kan worden.

*

Henri-Floris Jespers; minstens één eeuw te laat geboren, had moeten leven in de negentiende eeuw in Parijs. Ik zie hem zo al copieus dineren met Victor Hugo of Honoré de Balzac, maar toch vooral ook met die zo giftig roddelende en geestige gebroeders Edmond en Jules de Goncourt.

*

Geert van Istendael; aristocratisch gedreven Brusselaar, maar houdt paradoxaal genoeg van dikke Duitse worst en van de voormalige D.D.R. (niet te verwarren met de Dietse Democratische Republiek).

*

Leonard Nolens; zeer monomaan dichter, al bij zijn leven heilig verklaard, bewierookt, gebalsemd en puur vergeestelijkt. Tussen Henric van Veldeke en Leonard Nolens waren de eeuwen doordrongen van een mystieke Limburgse stilte.

*

Paul de Wispelaere, de kleine reus van Maldegem, verschuilt zich als literaire smokkelaar al vele jaren in die grensstreek waar smokkelaars thuis zijn.

*

Hubert van Herreweghen; wijze nestor die evolueerde van Gezelliaan naar een verlate postmodernist. Of de dichtende landsman van ’t Brabants land.

*

Renaat Ramon; heeft opnieuw het vierkant uitgevonden, de kubus, en het vierkant in het vierkant. En ook de edele en onedele metalen kennen geen geheimen meer voor deze zoeker die al veel gevonden heeft.

*

Herman J. Claeys; let op die beginletter van zijn tweede voornaam die niemand kende, die bijna niemand kon verklaren.

*

Luuk Gruwez; gezellige dichter die in het gezellige Hasselt rondwaart, waar iedereen tot ver buiten deze bronsgroene provincie deze lange slungelachtige dichter zo gezellig vindt.

*

Patrick Conrad; sliep ooit met de mooie filmdiva Charlotte Rampling, maar slaapt nu al jaren toch voornamelijk met zichzelf.

*

Adriaan Peel; monnik of dichter? Botanist of boeddhist? Geen probleem, hij is al in het Nirwana.

*

Piet Thomas; de letterlievende priester bij wie ik niet zo graag zou willen biechten.

*

Lucienne Stassaert; houdt van haar poezen en van haar Hadewijch. Niets menselijks is haar vreemd.

*

Bart Vonck; een querulant met een paar vonken, maar te weinig spatten.

*

Ben Klein; de harde naakte waarheid is al hoorbaar in zijn naam.

*

Koen Stassijns; zwaar geparfumeerde epigoon die de brute pech heeft dat Herman de Coninck al jaren dood is.

*

Willie Verhegghe; sympathieke man die eigenlijk een Flandrienof een hard rijdende wielrenner in de Hel van het Noorden had willen zijn, maar dan zonder doping.

*

Mark Meekers; veelvuldig literaire prijzenwinnaar, maar helaas niet echt een groot dichter, wat nogmaals bewijst hoe onbekwaam onze Vlaamse literaire jury’s zijn.

*

Tom Lanoye; verblijft nu en dan graag in het heerlijke subtropische Zuid-Afrika, niets ongewoons, gewoon een homofiel bij de bruinmense. (Grapje, flauw grapje)

*

Rob Goswin; verkocht ooit een paar druppels van zijn bloed in een doosje. Sindsdien kent hij de eeuwige liefde en kennen wij de verlossing.

*

Claude van den Berge; diep onder het ijs vloeit zijn alles zuiverende woordrivier.

*

Erik Spinoy; academicus die leeft van de tranen van Trakl en ook de kussen van Suzette en de Umnachtung van Hölderlin zijn hem zeer vertrouwd.

*

Max Kazan; heeft Jack Kerouac overleefd, maar heeft hem helaas nooit ontmoet.

*

Lut de Block; wandelde ooit samen met haar dochter op de Meir in Antwerpen en schreef daarover een mooi ontroerend gedicht.

*

Charles Ducal; kent als geen ander het korset van het huwelijk en de hinderlijke dwangbuis van de rijmende poëtentaal.

*

Mark van Tongele; sympathieke dichter die heel snel woorddronken wordt. Heeft geneeskunde gestudeerd, maar kan ook zichzelf niet genezen.

*

Serge Largot; woont nu op de Nederlandse Antillen. Of een vergeten Bruggeling beland bij vergeten bosnegers.

*

Bert Popelier; een dwerg op veel te hoge poten.

*

Ivo Michiels; een Antwerpse kosmopoliet die in het zuiden van Frankrijk woont, meer bepaald in de landsstreek die door Julius Caesar en zijn tijdgenoten als de provinciewerd omschreven.

*

Joris Denoo; schrijft al te veel en te snel en kreeg daardoor dan ook al heel vroeg een zeer witte witgrijze haardos.

*

Jozef Deleu; een omhooggevallen onderwijzer die een machtige cultuurpaus werd.

*

Gwy Mandelinck; gelooft en droomt waarlijk dat hij een groot dichter is, maar helaas nee, o nee, ’t is helaas niet zo.

*

Eriek Verpale; goede verteller en brievenschrijver die maar al te graag koketteert met zijn joodse origine (zijn grootmoeder zou een joodse uit Litouwen zijn), maar als hij een Jood is, dan ben ik een Fransman.

Hendrik CARETTE

Daniëlla Mariën: “je moederhart verlaat mij niet, weggegaan maar toch dichtbij”

Als voorzitter drukte John Bel (1925-2008) een onuitwisbare stempel op de werking van de literaire kring ExLibris. In feite was het zijn zuster Joanna (°Borgerhout, 22 februari 1923) die met Bert Peleman (1915-1995) de kring op gang bracht, aanvankelijk een vriendenkransje. De bijeenkomsten vonden plaats in café Exlibris aan de Boterlaarbaan te Deurne. Ik herinner me nog levendig de bijzondere sfeer van dit volkscafé, uitgebaat door Joanna's zoon Johnny Volders (1949-1997). Terwijl de club vergaderde en lezingen gehouden werden bleef de kroeg uiteraard open, en af en toe bleek een toevallige tooghanger plots geïnteresseerd in wat gezegd werd. Dat deed me denken aan het roemruchte Celbeton te Dendermonde. Na de dood van Johnny verhuisden we naar de deftige Taverne Rochus, eveneens te Deurne.

De kunstminnende Joanna Bel – die ook zowat fungeerde als “power behind the throne... – vervulde haar rol van gastvrouw met voorname en warme vanzelfsprekendheid.

*

Bij de viering van haar 75ste verjaardag kreeg Joanna Bel op 4 maart 1998 een fraaie bibliofiele uitgave aangeboden, geïllustreerd door Frank-Ivo van Damme, Antoon Vermeylen, Horvath Hermina en Walter Baplue. Het literaire luik werd verzorgd door Jack Apers, Ugo en Anne-Marie Beirens-Verbeke, Joke van den Brandt, Liane Bruylants, Beatrijs van Craenenbroeck, Guy Didelez, Roger Geerts, Hector van Gijsel, Katelijne Van der Hallen, Daniëlla Mariën, Werner Spillemaeckers, Jos Vandeloo, Jos Van der Veken, Antoon Vermeylen, Erik Verstraete en Gert Vingeroets.

Uit dit kleinood, dat in een beperkte oplage van 50 exemplaren verscheen, het huldegedicht van Werner Spillemaeckers (°1936):

Joanna is jarig

Joanna, het licht was vanmiddag zo fel en de zon

lag zo wit op de statige gevels der leien gepleisterd,

en laag op haar klamme kasseien. Het bouwwerk van

Baekelmans, van baksteen zacht gloeiende achter der

bomen geblakerde bast, stond te wachten op de tram.

Staart gij bij het open venster naar der kale

kruinen kracht van eiken en van beuken

achter Van Baurscheit zijn klassiek kasteel nu?

Het is er nog, het is er weer, het verstorvene

weleer van de familie Cogels en de echo van

soldatenlaarzen feldgrau. En nu een home der

likmijnwonden- en verzorgingsmaatschappij.

Rijzende en ruisende pracht als dat dra weer open

springt?

Gij werd met de lente verwacht en nu verwacht u

de lente opnieuw in een tuil van lentes van jaren.

Aan welke sproke denkt gij, Joanna? Welke man

stapt daar rustig naar het kasteel? Fel blikkert uw ogenblik

in het scheerlicht op de kasseien,

Joanna.

*

Joanna Bel is zacht ingeslapen bij haar thuis te Deurne, in het bijzijn van haar dochter Daniëlla, op 14 juli 2010.

Gisteren werd van haar afscheid genomen. De uitvaartliturgie vond plaats in de Sint-Rochuskerk te Deurne – op een steenworp van de vertrouwde taverne waar de kring die haar zo na aan het hart lag maandelijks vergadert... – en werd bijgewoond door o.m. Walter Baplue, Joke van den Brandt, Willy Braspenninckx, Irene Broer, Wim en Min De Cock, Julien en Agnes De Cuyper, Frank-Ivo Van Damme, Hélène Van Dyck, Alice Geerts, Herwig Van Horebeeck, Jan Van Oostende, Dries Timmermans, Jan Vaes, Erik Verstraete, Jos Vervloet en Gert Vingeroets.

Joanna's familieleden vinden hier mijn oprechte blijken van deelneming en medeleven: dochter Daniëlla Mariën en zoon Stevie; zoon Leo Volders; Janke Geers, weduwe van Johnny Volders; Jeanine, weduwe van John Bel en kinderen Linda en Marc.

Henri-Floris JESPERS

*

Over ExLibris en John Bel:

http://mededelingen.over-blog.com/article-26244833.html

http://mededelingen.over-blog.com/article-33184108.html

http://mededelingen.over-blog.com/article-26278105.html

http://mededelingen.over-blog.com/article-34146337.html

Redactioneel

De raadselachtige Geert van Bruaene kwam in de Mededelingen van het CDR al vaker terloops ter sprake. Als primeur kregen de abonnees ook in exclusiviteit de integrale editie van de brieven van “le petit Gérard” aan Paul van Ostaijen te lezen.¹ Ook eerder geheel onbekende gegevens over de wederwaardigheden van die baanbrekende “kunst”-handelaar tijdens de bezettingsjaren werden hier voor het eerst bekendgemaakt.²

De tussentijdse studie van Henri-Floris Jespers verscheen zopas als tuimeldruk in het Nederlands en in het Frans bij de Brusselse uitgeverij Connexion. Het boek wordt feestelijk voorgesteld op 15 september in Goudblommeke in papier, de legendarische kroeg destijds geanimeerd door Van Bruaene (Cellebroedersstraat 53-55, 1000 Brussel). De abonnees krijgen te zijner tijd een persoonlijke uitnodiging met vermelding van het programma.(Zie de rubriek “Door de leesbril bekeken.”)

*

In De duim van Alva, de jongste roman van Kisling & Verhuyck (Arbeiderspers, 2010, p. 96)), is er sprake van “Les nains volants”:

De vliegende dwergen, vertaalde Lea. Dat is een tijdje heel populair geweest, dwergwerpen. Want ze vlogen natuurlijk niet echt. Ze werden gegooid. Tot het werd verboden. […] Ze hadden anders een behoorlijk inkomen, en ze hebben ook fel geprotesteerd tegen het verbod. Ze beschouwden zichzelf als acrobaten. Werpen kon iedereen, maar

geworpen worden was de kunst, zeiden ze. Het mocht niet baten. Nog geen maand later zaten ze allemaal te kniezen in de bijstand […].

Van Ton van Reen (°1941), voortreffelijke uitgever en veelzijdige schrijver die beslist meer aandacht verdient van het zelfgeproclameerde (tijdelijke) literaire establishment dan hem tot nu te beurt viel, ontvingen we het gedicht ' Dwergwerpen in 'Het Vlaamsche Schnitzelparadijs' – “een gedicht voor de Belgen”. [Over Ton van Reen, zie de rubriek “Door de leesbril bekeken”.]

Op de weblog van Mededelingen van het CDR verscheen op 3 augustus 2009 een beklijvend gedicht van Ton van Reen opgedragen aan Remco Campert, dat nu ook in de eerstvolgende papieren editie opgenomen zal worden.

“Poëzie van de tegendraadsheid”?³ Inderdaad.

*

“Vanuit de korf van een laag zwevende ballon”werpt Hendrik Carette (°1946) op de hem zo eigen (en bij wijlen onthutsende) manier een scherpe blik op de republiek der letteren .

Laat Carette nog zweven, zijn aforistisch oordeel is soms treffend en alleszins het overwegen waard – al was het maar omdat hij (onbewust) heel wat onthult over zijn eigen verdroomd universum...

*

De publicatie en verzending van de papieren editie van de Mededelingen liet de voorbije maanden te wensen over.

Maatregelen worden getroffen om daaraan te verhelpen.

■

Inhoud

Gedicht

Ton VAN REEN: Dwergwerpen in 'Het Vlaamsche Schnitzelparadijs'

Kritisch

Hendrik CARETTE: Panorama van de Vlaamse republiek der letteren gezien

vanuit de korf van een laag zwevende luchtballon.

Luc PAY: Omtrent Y. M. Dangre

Caleidoscopisch

Lucienne STASSAERT: 'De tuin van Marcel'

Guido's galerie

Ruth Lasters

Door de leesbril bekeken

Lezen ministers tijdens de vakantie?

Achteruitkijkspiegel

Henri-Floris JESPERS: Geert van Bruaene