Morgen wordt de tentoonstelling Requiem for M. van Marc Kennes (°1962) geopend tussen 16 en 22 uur. Rik Hancké leidt om 20 uur in.

Inge Braeckman wijdde alvast een intelligente beschouwing aan het werk van Kennes, waarvoor ze bij wijze van intro een treffend citaat koos uit de notities van Mark Rothko over kunst en de creatieve impuls, daterend van omstreeks 1941:

The satisfaction of the creative impulse is a basic, biological need, essential to the health of the individual. Its aggregate effect on health of society is inestimable. Art is one of the few important means known to man for the articulation of this impulse. This is why its practice is as continuous as life itself.

Hier dan haar benadering van het werk van Kennes:

Wat onmiddellijk treft en opvalt in dit werk is de materialiteit van verf en doek; een techniek die in casu gebruikt wordt om de compositie te onderlijnen, of beter, letterlijk in de verf te zetten, te doen uitkomen. Het is alsof Kennes ons als schilder geen keuze laat. De olieverf vormt de leidraad als een tastbare onaantastbaarheid (of vice versa al naargelang), ze fungeert niet alleen als de draad van Ariadne die ons naar de betekenis van het werk brengt, maar ze is ook het onderwerp, evenals het mysterie dat dit werk bedekt. De uitbundige gedaante van het koloriet zegeviert in een oneindig aantal tonaliteiten in dit universum, waar het procédé van de schilderkunst een uitdrukking geeft zowel aan de creatieve als het expressieve (in de betekenis van communiceren). Dit werk wil geen realiteitsgetrouwe weergave van de werkelijkheid zijn, zoals we die dagelijks waarnemen of via fotografie of film ontdekken, maar het geeft een plaats, schept een ruimte (zowel fysiek als mentaal) voor de verbeelding.

Zoals gewoonlijk werkt Kennes ook deze keer in en met reeksen. Zo zien we bijvoorbeeld in deze tentoonstelling de doeken Frequency, genummerd van 1 tot en met 7. Dit is niet voor niets een reeks die bestaat uit zeven: 7 is trouwens het getal dat symbool staat voor het verbond en in zijn bijbelse betekenis gelieerd is aan het scheppingsverhaal. […] Hoewel die zeven, hier tentoongestelde werken in zekere zin en op het eerste gezicht gelijkaardig zijn, worden ze in hun variabele gedaante picturaal steeds anders uitgewerkt, waardoor, maar niet noodzakelijk, de betekenis kan variëren en varieert. Het spel, het evenwicht met de binnen- en de buitenruimte is hier cruciaal. Zo lijken we bij de werken uit deze reeks het landschappelijke tafereel van achter een raam, meer bepaald een binnenruimte, waar te nemen, en gaan het binnen en het buiten, een double blind aan. Door de gevarieerdheid wordt het loslaten van de uiterlijke voorstelling en het naar voren brengen van een inner-beeld benadrukt. Kennes' schilderkunst, of er nu figuren in aanwezig zijn of niet, bekommert zich trouwens om het wezen der dingen (denken we bijvoorbeeld maar aan zijn Medeareeks), en schuwt de leegte, de eenzaamheid, desolaatheid van het menselijke bestaan en de maatschappij niet. Telkens weer slaagt hij erin, de emotie te 'verlaten', ze picturaal te 'vertalen', en ze te abstraheren naar de verf, de schilderkunst.

De tentoonstelling loopt tot 17 april in Galerie De Zwarte Panter, Hoogstraat 70-74, 2000 Antwerpen.

■

In de (korte) maand februari werd deze blog bezocht door 3761 'unieke' bezoekers (in januari: 3309). Waar ging hun belangstelling naar ?

Koplopers zijn de bijdragen over Willem M. Roggeman (373 lezers), Y.M. Dangre (186), Bart Stouten (146), Marc Tritsmans (129) en de naaktfoto's van barones Monika van Paemel (114).

Sinds 26 januari 2008 werden hier 921 (vaak uitvoerige) bijdragen over allerlei al dan niet aan de actualiteit gebonden onderwerpen gepubliceerd, samen goed voor 154.737 door de bezoekers gelezen pagina's.

Januari was wel de recordmaand qua aantal gelezen pagina's: 7755.

*

Hoe blijft u geïnformeerd over onze nieuwe publicaties online ? Eenvoudig: het volstaat http://mededelingen.over-blog.com/ in te typen en gratis in te schrijven op de Newsletter(scrollen, en in de kolom rechts uw email-adres in te voeren in de rubriek Newsletter). Doen!

© Luc Boudens, Compositie, 2010

Naast de Mededelingen online wordt ook een elektronische en een papieren editie van het tijdschrift Mededelingen van het CDR uitgegeven. De 172ste aflevering verscheen op 28 februari.

Wie belangstelling heeft voor een abonnement kan contact opnemen via hfj@skynet.be.

■

© Luc Boudens, Compositie, 2010

Vandaag verscheen de nieuwe aflevering van de Mededelingen, goed voor ca 10.500 woorden.

Redactioneel

Luc Tuymans kan de jongste weken op heel wat belangstelling in de media bogen. Niet alleen naar aanleiding van zijn in alle opzichten belangwekkende en terecht drukbezochte overzichtstentoonstelling in het Brusselse Paleis voor Schone Kunsten, maar ook, of juister: vooral dankzij een aantal (uiteraard graag gemediatiseerde) gespierde uitspraken. Succes verzekerd: 'de grootste levende schilder' koos 'de slimste mens' als whipping boy. The battle of the giants...

De uitspraken van Tuymans wakkeren hoe dan ook het intellectuele debat over nationalisme en identiteit (zoals voldoende blijkt uit de reacties van o.m. Kevin Absillis, Dirk Rochtus, Johan Sanctorum en... Bart De Wever). Dat is sowieso meegenomen. Dossier in de volgende aflevering. Ondertussen alvast enkele echo's in de rubriek 'Door de leesbril bekeken'.

*

Theatercriticus Guido Lauwaert is vol lof voor de 'beeldend spectaculaire opvoering' van Jan Fabre's Prometheus Landscape II, maar is helemaal niet te spreken over de 'tekstuele zwakheid' van Jeroen Olyslaegers. In de volgende aflevering brengt hij herinneringen aan Hugo Claus.

*

Luc Pay (CDR) leidde in het SMC de debuutbundel van Y.M. Dangre in. De tekst wordt hier opgenomen. In 't Pallieterke hing Willem M. Roggeman de underdog uit. Henri-Floris Jespers zet de puntjes op de i.

■

Inhoud

Gedicht

Hendrik CARETTE, Gouden tijdperk

Kritisch

Henri-Floris JESPERS, Willem M. Roggeman aan de klaagmuur in 't Pallieterke

Luc PAY, Y.M. Dangre: Invocatio van het Meisje, soms ‘Muze’ genoemd

Theater

Guido LAUWAERT, 'Nooit van elkaar' en 'Rêve d'automne' van Jon Fosse; Jan Fabre's: Prometheus Landschape II;Hugo Claus in het NTG

Door de leesbril bekeken

Luc Tuymans' Retrospective in Bozar; De brave Hendrik en Jan Rabbijn over Luc Tuymans;

Bart Stouten in MuKHa; Freddy de Vree over Marcel Broodthaers;

Langs wegen en omwegen van Francis De Preter;

Marleen de Crée en Marc Dugardin:Over en weer / De part et d'autre;

Richard Foqué, Te laat het landschap; VVL in Goudblommeke; nagelaten werk van Christine d'Haen; Boontjes; Herman J. Claeys-prijs

*

De volgende aflevering verschijnt op 14 maart.■

Op 23 maart, zo staat in het jaarprogramma ven het NTGent, zou Close in première gaan. Het zou de tweede coproductie worden van het Gentse gezelschap en les Ballets C de la B. De gemeenschappelijke grond tussen dans en tekst werd echter niet gevonden. Beide partijen beslisten dan maar om nog eens goed na te denken. Het plotse zwarte gat moest echter kleur krijgen. Die was gauw gevonden. Wim Opbrouck is een grote fan van teksttheater en binnen het Vlaamse veld daarvan steekt Claus er met kop en schouders bovenuit. Close werd dus Claus. Meer bepaald met een van zijn beste werken, Een bruid in de morgen.

Het tweede toneelstuk van Hugo Claus ging in première op 1 oktober 1955 en werd gespeeld in een regie van Ton Lutz. Het gezelschap was het Rotterdams Toneel, voorloper van het Ro-theater.

Over dit toneelstuk schreef Herman Teirlinck:

… toen hij mij het handschrift van Een bruid in de morgen stuurde, en ik bij de lezing onmiddellijk onder de bekoring kwam van dat magische spel, heb ik mij niet eens meer afgevraagd hoe het gods mogelijk was dat een jongmens van amper drie en twintig zich met ere uit een waaghalzerij zou redden, waaraan zo duchtige perikelen verbonden zijn. … Met de zelfzekerheid die men van oerwouden leert, misprijst Claus de litteraire geschooldheid, maar weet de gemakkelijke bandeloosheid te vermijden. Zijn beelden zijn geen artistiek sieraad, maar een soort van zingend geheugen dat als een mysterie een beetje op afstand hangt. Zulks leent aan de tekst een oorspronkelijkheid, die hem ten overstaan van de oudere meesters volkomen onafhankelijk maakt. Gelukkig de schrijver die gebieden verovert, waar tot op zekere hoogte hij niemands’ hulp behoeft.

Naast Chris Thys [Hilda], die met dit stuk haar debuut maakt als vast lid van het gezelschap, staan verder nog op het toneel Els Dottermans (de moeder), Servé Hermans (de vader), An Miller (Andrea) en Matteo Simoni (Thomas).

Het stuk mocht in België niet worden vertoond vanwege de incestscènes, hoe discreet die ook werden vertoond. Een jaar na de creatie in Rotterdam werd het in Parijs opgevoerd. Het bleef ruim een jaar op de affiche staan.

Guido LAUWAERT

Onder de titel 'Van nachtportier tot artiste peintre' staat in 't Pallieterke (23 februari, p. 12) een bijdrage van De brave Hendrik te lezen over de tentoonstelling van Luc Tuymans (zie de blog van 18 dezer). In de boventitel wordt de schilder dan weer bestempeld als 'Antwerpse reus'. Net als ik ergert de criticus zich terecht aan 'de flauwe grappenmaker' die jaren geleden de naam Paleis voor Schone Kunsten / Palais des Beaux-Arts in 'Bozar' veranderde. Bedenkelijk is echter de eerste alinea van de overigens degelijke bijdrage van De brave Hendrik (alias Hendrik Carette):

De retrospectieve […] van [...] Luc Tuymans lokt veel bezoekers. Toch zijn niet al zijn schilderijen hier tentoongesteld. Zo ontbreekt het wat schimmige en sombere portret van Ernest Claes dat ik in 1999 in Maastricht in het mooie Bonnefantenmuseum zag en ook het schokkende Tits (Tieten) van 2009 is in Brussel niet te zien.

Net of het de bedoeling van een retrospectieve is alle werken van een kunstenaar bijeen te rapen... De brave Hendrik heeft wel degelijk oog voor het plastische meesterschap van Tuymans, maar kan het niet laten een wat relativerende toon aan te slaan, wat zijn goed recht is. Zijn bijdrage verscheen op de pagina 'Kunst en cultuur'. Het zwaar geschut ('De kwasterijen van Tuymans') werd door ene Jan Rabbijn ingezet in de rubriek 'Zuur en zoet':

Luc Tuymans kwast aan een maniakaal tempo behoorlijke schilderijen bij mekaar. Hij kletst eveneens graag uit zijn nek over België en de miezerige Vlaamse bewegers en overal pronkt hij als moeders mooiste in glanspapieren tijdschriften in binnen- en buitenland. Schilderen doet Tuymans in Borgerhout, 't snobje spelen doet hij van Venezuela tot New York, met ommetjes langs Brugge, Chicago en Moskou. Overal waar er geld en kopers te rapen vallen.

Zijn haat tegen Vlaams, flaminganten, N-VA'ers en Vlaanderen is dezelfde pose die de schrijver Thomas Bernhard aannam tegenover zijn vaderland, Oostenrijk. Diens voortdurende afwijzing van Oostenrijk en zijn bewoners weerklinken hoofdzakelijk onder de intelligentsia, of wat zich zo noemt.

Jan Rabbijn onderstreept dat Tuymans 'picturaal en financieel' opereert zoals 'de Britse schilder en fantast Damien Hirst' (een bewering die ik voor zijn rekening laat...) 'die een heuse schildersfabriek heeft in Londen om zijn fans te gerieven' (net zoals destijds Brueghel of Rubens...). 'Bij deze kwastkoningen is aanzien een oerdrift'.

Tuymans wordt niet alleen met Thomas Bernhard vergeleken:

Moet een schilder, dichter, denker onbeschoft, leugenachtig en onnozel doen over zijn vaderland? Wie Tuymans naar de kroon steekt als portrettenmaker is schilderschrijver Jan Vanriet. Hij sloot met de zeer persoonlijke tentoonstelling 'Closing Time' het Antwerpse Museum voor Schone Kunsten in de herfst van 2010. Op de tentoonstelling lag het boekje Jef van Jan Vanriet. Jef is Jef van Extergem, de Vlaamse communist met nog steeds een muurfoto in De Rode 7, die in een Duits concentratiekamp overleed. De 'progressieve' Jan Vanriet weet dat links even sterk als rechts streed voor Vlaanderen. In het maandblad Doorbraak van oktober 2010 zei hij: 'Jef van Extergem noemde zich flamingant, republikein én pacifist. Hij stichtte met Bert Hoorick de Vlaamse Kommunistische Partij. In het interbellum wedijverde de Kommunistische Internationale inzake flamingantisme met uiterst rechts.' […]

Luc Tuymans is politiek een hoveling van het Belgische conservatisme. En Jan Vanriet? 'Grotere autonomie voor Vlaanderen mag van mij alhoewel met de autonomie die wij hebben,veel meer kon en bovendien veel kwalitatiever. Omwille van het mercantilisme verkwanselen wij, laat mij een oud woord kiezen, de volksverheffing. Wat zie je op het Vlaamse scherm over boeken, theater, kunst? Vlaamse verankering in de media, denk aan VTM: de concerns achter grote mediagroepen eten gulzig van de infantilisering. Is dat de uitkomst van de Vlaamse Beweging?' Zal de kaviaarlinkse Tuymans zijn Bernhardkuren afleren? Men mag twijfelen, zijn nek is even dik als zijn hersenen.

Tuymans' afkeer van het Vlaams-nationalisme gaf ondertussen aanleiding tot heel wat reacties, onder meer van Dirk Rochtus en Bart de Wever.

Meer in een volgende aflevering...

HFJ