Trap-prijs 1976. Van l. naar r.: Renaat Ramon, Carla Schot, Michel Bartosik, Maris Bayar en het indrukwekkende beeld van Ramon (13 mei 1976)

Om de verjaardag te vieren van de stichting van uitgeverij Contramine (gerund door het echtpaar Tony Rombouts – Maris Bayar), werd vanaf 1974 tot 1983 jaarlijks de Trap-prijs voor poëzie toegekend om de markantste poëziepublicatie van het afgelopen jaar te bekronen. De prijs bestond uit een origineel beeld van Renaat Ramon en de uitreiking vond telkens plaats in Vecu.

In 1974 werd Ik verlang een landschap van Ben Klein (1974) bekroond, in 1975 Veranda van Werner Spillemaeckers (†). In 1976 kwam Linguïstiek  van  Michel Bartosik pp (†)  aan de beurt.

De bundel werd op 21 maart 1975 in Vecu gepresenteerd door Patrick Conrad pp. Oplage: 180 genummerde exemplaren (15 losse bladen in een kaft, recto-verso gedrukt) met vier tekeningen van Jan Struelens en een inleiding van Van Ostaijen-kenner prof. dr. Paul Hadermann.

Tekening van Jan Struelens

Ik bewaar een exemplaar van de eerste druk met een opdracht waarin Michel mij de cognomen “Initiator” toemat. De bundel bestempelde hij als “anatomie van de adem”.

*

Laureaat van de Trap-prijs Michel Bartosik pp werd gehuldigd op 13 mei 1976. De laudatio van Tony Rombouts en het dankwoord van Michel Bartosik werden gepubliceerd in het tijdschrift Trap (nr. 10, jg. III,nr. 2, oktober 1976, pp. 11-14).

Bij die gelegenheid werd mijn dichtbundel De tijd van een vreemdeling door Werner Spillemaeckers gepresenteerd. De toespraak van Werner werd in dezelfde aflevering van Trap opgenomen (pp. 5-8), samen met een “nawoord” van Tony Rombouts (pp. 9-10).

*

Kort daarop, in juni, verscheen de tweede druk van Linguïstiek (160 exemplaren, 44 pagina's, gelijmd). In de herfst publiceerde Bartosik De verzamelnaam der eenzaamheid bij Pink Editions & Productions.

Henri-Floris JESPERS

Zie ook op Mededelingen:

In memoriam Michel Bartosik, 5 februari 2008

http://mededelingen.over-blog.com/article-16327030.html

Afscheid van Michel Bartosik, 16 februari 2008

http://mededelingen.over-blog.com/article-16713606.html

Peter Holvoet-Hanssen vormt samen met Noëlla Elpers (1) een schrijverskoppel, een literair kapersnest dat dit jaar zijn twintigjarig bestaan viert. Beiden staan buiten het momentane zoeklicht. Er scheelt overigens wat aan de bejaarde, literaire huishouding van dé media. Niettemin zijn het prijsbeesten. Peter Holvoet-Hanssen won de driejaarlijkse Cultuurprijs van de Vlaamse Gemeenschap in 2008 en de driejaarlijkse Paul Snoek Poëzieprijs in 2010. Van 2010 tot 2011 was hij de enthousiaste Antwerpse Stadsdichter die half Antwerpen bij zijn wervelende, literaire projecten betrok. Geen cavalier seul dus. Na het verschijnen van zijn Reis naar inframundo werd hij in 2012 met de Arkprijs van het Vrije Woord bekroond.

Naar de Zoutkrabber expedities (2) van deze kaperkapitein heb ik lange tijd op uitkijk gestaan. Vorig jaar trok hij zich terug in Estland om in afzondering ver van dit steggelend laagland aan zijn boek te kunnen werken. Estland duikt er dan ook in op.

Peter Holvoet-Hanssen

Zoutkrabber expedities bestaat uit twee delen. 'Het verhaal van Leen Pul',het echt gebeurde levensverhaal van de Nederlander Leendert van den Berg, tijdens WO II verplicht tewerkgesteld in de oorlogsindustrie van Nazi-Duitsland, is de bescheiden sleepboot die het grote verhaal van 'Finbar  en Louise'als  een wiegend zeilschip de haven in sleept. Hier begint in 2012 en dus 67 jaar later een mooie liefdesgeschiedenis van twee rond elkaar slingerende tegengestelden: de teruggetrokken Finbar  en de rusteloze, rondtrekkende en geëngageerde Louise, kleindochter van Leen Pul. Thuiskomen is de gouden draad en inderdaad dit 'tema geurt als vers gezette koffie'.

'Er zit een gaatje in de werkelijkheid waar

wij doorheen kunnen kijken, als wij dat willen.'

(Uit Goede Donderdag, John Steinbeck.)

Met deze zin in het achterhoofd las ik het verhaal van Finbar en Louise. Het is met de zinderende zee-taal van Peter Holvoet-Hanssen dat we in het tweede deel door ‘zijn’ werkelijkheid kijken. Als lezer word je heerlijk 'Zeeziek op het land':

'ik ben een landrot, maar er zit zeewater in mijn bloed…ik ben een boot op het land, haveloos… de rust van de romp, geurend naar geofferde eiken…vechtersbloed gepekeld in tranen… hoe het water kraakte…haar zoute boezem…hersendraaikolk…zee-zuiper…Ach, mensen zijn stinkrobben en veelvraten. Brul als een misthoorn….Wolken verenig u. Zing! …laat uw woorden rollewaaien. Gebruik de koperen scheepshoorn..'

Eindeloos blijven ze duren, Holvoets 'zinnen van spinthout met prikkeldraadtranen'als 'een borreltje tegen de pijn van het zijn, als een grondzee met gierende kont'.Dit 'ruizelen van de zee'is zijn Inframundo dat heen en weer klotst tussen Antwerpen, Oostende, en Estland.

Wat een taal! De taal van een dichter…

Zoutkrabber expedities is ook een voortreffelijke titel, heel poëtisch en eigentijds. Het is eens wat anders dan Kaddisj voor een Kut, weliswaar een alliteratie of het kortere Zeik dat maar blijft plassen. Ach, van dat oubollig en uitgewoond 'schokeffect' moet ik geeuwen-gapen.

Frank DE VOS

1. Over De Engelen van Venetië van Noëlla Elpers: http://mededelingen.over-blog.com/article-de-beschadigde-kinderen-van-noella-elpers-124782284.html

(2) Peter Holvoet-Hanssen, De Zoutkrabber Expedities, 224 blz. Prometheus ISBN: 9789044626797 19.95 €.

De omstandigheden van het ellendige einde van Frank Moyaert (1963-2014) – een “absurd Bukowskiaans verhaal” – worden toegelicht door Steven de Rie, Youri Vankerckhove, buurman Azis, conciërge Tony Hellemans en buurman Jan Thijs.

Zie: http://mededelingen.over-blog.com/article-r-i-p-frank-moyaert-mede-oprichter-van-weirdo-s-124250726.html

De begrafenisplechtigheid op Schoonselhof, betaald door het Antwerpse OCMW, vond plaats op 7 augustus. Het woord werd er gevoerd door A. Deckx, Moyaerts vriendin en huisbazin, striptekenaar Steven de Rie en Hubert Van Eygen. De uitstrooiing van de as gebeurde in aanwezigheid van een vijftiental vrienden en buren.

De jongste aflevering van Weirdo's is geheel gewijd aan medestichter Frank Moyaert – “een geval apart of a pain in the ass?”, aldus Hubert Van Eygen, die Moyaert in 1986 leerde kennen toen ze beiden als gewetensbezwaarden bij Amnesty International Vlaanderen in Leuven werkten.

De mortuis nil nisi bene, tja... Geen hagiografische, obligate lofbetuigingen hier, wel lucide maar niet minder pakkende bijdragen van Yorgos Dalman, Steven de Rie, Henri-Floris Jespers en Flor Vandekerckhove.

Uiteraard wordt ook werk van Moyaert opgenomen. In “Over vallen en vliegen” (2001) – een voorspellende titel – probeert hij de problemen en de dromen te omschrijven die zijn leven bepaald hebben.

Eveneens een paar dagen geleden viel Boelvaar Poef, het tijdschrift van het LP Boon Genootschap in de bus. Arne op de Weegh gaat in op de opmerkelijke zielsverwantschap tussen Louis Paul Boon en Frans Masereel. Gerard Raat besteedt aandacht aan de drie Duitse vertalingen van De Kapellekensbaan.

Het was al bekend: Boelvaar Poef houdt op te bestaan. Aan deze laatste aflevering (merkwaardig genoeg gedateerd 2013, jaargang 13,laatste nummer) werd een register op de dertien jaargangen van het tijdschrift toegevoegd.

De “gewezen redactieleden” van het tijdschrift (wie?) gaan zorg dragen voor de voortzetting van de uitgave van de 'Boontjes' die LPB van eind 1959 tot en met januari 1978 vrijwel dagelijks schreef voor het dagblad Vooruit. De uitgave in boekvorm werd begin deze eeuw door uitgeverij Houtekiet gestaakt, nadat de subsidie van het Vlaams Fonds voor de Letteren wegviel. De laatste uitgebrachte bundel bevat de Boontjes van 1967. Het Louis Paul Bon Genootschap “hoopt” eind 2014 het deel te presenteren met de Boontjes uit 1968.

■

Weirdo's, p/a, H. Van Eygen, Weertersteenweg 265, 3640 Kinrooi.

Over Weirdo's, zie:

http://mededelingen.over-blog.com/article-weirdo-s-119142399.html

Met de dichtbundel Met terugwerkende kracht (verder MTK), zijn vierde boek en tweede poëziebundel, bevestigt Dangre definitief zijn grote talent – voor zover dat überhaupt nog nodig was na zijn fel geprezen én gelauwerde vorige publicaties: de bundel Meisje dat ik nog moet (2011, twee drukken) en de romans Vulkaanvrucht (2010) en Maartse kamers (2012). Zijn werk leverde hem nominaties op voor de C. Buddingh’-prijs (2011) en de AKO-longlist of '-tiplijst' (2013), maar ook de Vlaamse Debuutprijs (2011) en de Herman De Coninck-prijs (2012) zélf. Bovendien werd hij laureaat van de vijfde Melopee-poëzieprijs (Laarne, 2013) met het gedicht ‘Vader’, dat in MTK opgenomen werd.

*

De nieuwe bundel MTK is erg strak, haast mathematisch gecomponeerd en draait volledig om één thema, dat vanuit verschillende (maar met elkaar verbonden) standpunten gefocaliseerd of door verschillende (maar in elkaar verweven) stemmen verwoord wordt: de 'fysieke' en emotionele slijtage van een huwelijksrelatie en de rol of de positie van een kind daarin, en wel als gevolg van de vernietigende voortgang van de tijd, van de ouderdom, van de zich opstapelende desillusies.

Als je de acht afzonderlijke afdelingen van de bundel labelt (A, B, C…) op basis van hetzelfde standpunt of dezelfde stem en lineair ordent, dan krijg je volgend schema waarin niet zozeer een bijna perfecte symmetrie als wel een (variërende) herhaling en cycliciteit zichtbaar worden:

A - B - C - B - C - B - C - A

In de twee A-cycli – 'Man in the mirror' (zes gedichten) en 'Da capo' (één gedicht) – is een ongeveer veertigjarige man aan het woord, in de eerste zes gedichten in de generaliserende je-vorm (tegelijk een vermomde 'ik'). Blijkens de titels zijn deze zeven gedichten overigens expliciet gesitueerd in Amsterdam, de huidige biotoop van de auteur.

De mannelijke stem spreekt over zijn eenzaamheid, de mislukking van de liefde en de teloorgang van jeugdige dromen en ambities, ook ten aanzien van de hoog gestemde verwachtingen voor zijn zoon: "alle liefde moet eindigen / in een zoekmachine", of, mijmerend voor de leeuwenkooi in Artis: "een zoon / die maar geen koning wordt."

In het allerlaatste gedicht van de bundel ('CS' – Amsterdam Centraal Station), dat dus op zich een volledige cyclus ('Da capo') vormt, wordt het duidelijk dat zijn vrouw op de rails van het station zelfmoord heeft gepleegd. Samen met de subtiele afwisseling van tegenwoordige en verleden tijd in de eerste en de laatste regel verheldert de ik-vorm in dit solitaire gedicht in één verpletterende, afsluitende maar tegelijk naar het begin terugverwijzende klap het impliciete 'verhaal' van de hele bundel.

De B-reeks omvat drie cycli van telkens twee gedichten die alle drie dezelfde titel 'Sagesse' dragen en waarin nu de vrouw spreekt in de directe, belijdende ik-vorm.

Hier lees je de langste gedichten van de hele bundel en, wat mij betreft, meteen ook de meest indrukwekkende en ontroerende, al was het maar omdat ze blijk geven van een onvoorstelbare empathie bij een zo jonge, mannelijke auteur voor de ziel en het hart van de volwassen vrouw en moeder.

Ook hier spreken weer een veeleer nuchtere – en ontnuchterende – desillusie, het tekort en het verdriet door de veroudering en de slijtage van de liefde of wegens het egoïsme en de onverschilligheid van de man, een "wezen ... vol vooroordelen, voetbal, stilstand, ongezouten / begeerte en ook een beetje verdriet / dat hij achter de hand houdt voor serieuze relaties."

In enkele verzen wordt de suïcide al aangekondigd: "op een dag bestond de oplossing uit voor- / goed verdwijnen", "je neiging tot zelfdestructie" of: "tot ook ik geen andere keuze meer / had dan ten koste van alles een voorsprong te nemen."

Wat een mature en tegelijk zo hartverscheurende wijsheid – quelle "sagesse" – spreekt niet uit deze woorden van de moeder tot haar zoon in het gedicht 'Borsten': "dus vertel ik hem / dat meisjes, ze zijn dan ongeveer twaalf, hun moeders beginnen / op te rapen. [...] Steeds valt er een stukje van hen af / [...] en nemen dochters trots / hun vormen over."

En als de zoon haar op zijn beurt vragen stelt over jongens, geeft ze het pijnlijke antwoord: "'Van jongens weet ik niets,' zeg ik / en verder niets. Ik wil niet dat hij zich later verwijt / vaders te begrijpen."

Of lees dat wondermooie gedicht 'Pauze' rond de menopauze van de vrouw: "... toen mijn eierstokken zich terugtrokken / uit het eeuwige herhalen van de mensheid, mensheid / is een vrouwelijk woord, pauze is dat ook" – waarna er echter nog steeds ook "opgedroogde mannen" zullen opduiken...

Vele Nederlandstalige dichters hebben ongetwijfeld onvergetelijke literatuur voortgebracht over 'de moeder'. Maar tot de allermooiste mogen voortaan ook gerust deze regels van Dangre gerekend worden: "vergeef me / dat ik net als jullie een knoop in mijn kind heb gelegd om mezelf / niet te vergeten."

Onder C groepeer ik de resterende drie cycli omdat daarin sprake is van "ons/wij" of, met een aansprekende vorm, "ik/jij": man en vrouw, of de kinderen en het gezin, samen.

In 'Sotto voce' gaat het over het oudere echtpaar dat zijn dagen slijt in de berusting om wat voorgoed verloren is. Deze cyclus sluit nauw aan bij de afdeling 'Onze woonst' uit Meisje dat ik nog moet, al is de tonaliteit hier nu uiteindelijk minder bitter, scherp of agressief – een aanvaarding en capitulatie die, misschien, al bij al nog schrijnender zijn. De 'wij'-stem constateert "slijtplekken in onze mimiek", omschrijft het samenzijn als: "Ik en jij en wij, drie stenen aapjes / met afgeknotte grillen" en constateert: "Nu is er nauwelijks nog iets / om over te bikkelen" terwijl er vroeger "nog zoveel wij/ te vertellen" was, "toen / onze avonden nog zwegen / over gisteren."

Wat hun rest: "Zwijgen. De ruzies rangschikken / op zolder en breien, / breien", of: "wij... blijven dromerig zitten in jaren / van traag verongelukken in elkaar."

En dan, in 'Advent', rond het piepjonge paar: de bevruchting, zwangerschap en geboorte... een kind, hét kind dat 'advenit', dat blijkbaar onherroepelijk moét komen gezien het dwingende heimwee van de jonge vrouw naar de "oerknal", "de eeuwenoude waanzin / van het begin", de "eerste zee".

Maar met dit 'begin' neemt ook het einde onafwendbaar een aanvang: haar "lichaamstaal" maakt "van mijn pik / een gewoonte", "een loper voor dagdromen / waarin geen volwassen man meer past." Voortaan geuren de liezen van de vrouw naar "speelgoed / en mijn eigen, matte weemoed / waarvoor je bedankt."

De geboorte van het kind impliceert dat "mijn leeftijd tussen je benen wegtikt / en ik eindelijk opraap / wat je negen maanden / uit mijn lichaam hebt weggelaten." Geen verder commentaar. Jongenstoch...

In de cyclus 'Kindergezichten' ten slotte spreekt een 'wij', maar nu in naam van dé kinderen, van alle kinderen, en dus opnieuw als een dubbelzinnig 'ik', een veralgemenend pluralis majestatis. Deze cylus herinnert mij dan ook onweerstaanbaar aan deze bekende wijze woorden: "Children begin by loving their parents; as they grow older they judge them; sometimes they forgive them."

Inderdaad: vader, moeder, grootvader en grootmoeder krijgen hier op een haast genadeloos trefzekere, hoewel ondanks alles toch begripvolle wijze lyrisch gestalte: hard, zonder meer, maar niet vernietigend.

Vader, met zijn "praatjes voor de vaak", spant zinnen "tussen ons / en de kinderen die hij zich wenst." Grootvader is de hele middag "in geuren en leugen / zichzelf", terwijl grootmoeder, voor sommigen een "heks" en voor anderen "lief", ons "teder weer vastgrijpt / als de laatste bezem / om haar jeugd bijeen te vegen." Moeder, van haar kant, maakt haar kinderen "zwaarder van elk jaar / dat zij reeds in ons opgraven wil", maar "niemand zal haar verleden / verwezenlijken, zij blijft / in kringetjes door dit huis praten."

En wat het kind, de kinderen betreft, zij beseffen het wel: het leven van de (groot-) ouders "zit / nog opgekropt in onze genen, het hangt er stil / als hoefijzers boven de deur. Zij geven ons / gewicht." Het is dan maar de vraag wat Dangre met dat "gewicht" bedoelt; gezien zijn vorige werk, vooral zijn romans, lijkt het mij eerder te verwijzen naar 'de eeuwige terugkeer van hetzelfde', de herhaling van de nefaste cyclus ad infinitum.

Stilistisch gezien heeft Dangre sinds Meisje dat ik nog moet een behoorlijke weg afgelegd: niet meer die jonge, uitbundige en triomfantelijke, erg speelse, romantische en soms al te retorische zegging, maar een gedragen en veeleer directe, sobere woordkeuze – in weliswaar soms schitterend uitdeinende verzen – die al evenzeer verbluft maar dan wel omdat ze dieper en pijnlijker in je huid, in je botten en je ziel snijdt en beklijft – al blijft Dangre wel verbazen met zijn verrassende beelden en een vaak subtiel klankspel, en schuwt hij zelfs niet hedendaagse, iconische obsessies naadloos in zijn verzen te integreren: iPod, Google, Facebook... ze zijn er allemaal, of Michael Jacksons Man in the mirror, waarvan de tekst wonderwel past bij de allereerste gedichten in de bundel, althans indien gelezen met de nodige ironie.

MTK opent, geenszins verrassend, met dit motto dat weggeplukt is uit Sagessevan Verlaine: "Qu'as-tu fait ... / De ta jeunesse?" Ik wil maar zeggen: de grote thema's uit het vorige werk, en dan vooral de twee romans, worden in deze nieuwe bundel herhaald maar dan in een erg geconcentreerde en mature vorm. Ook hier weer die angst voor de vernietigende werking van de tijd, voor de fysieke aftakeling, voor de slijtage van de liefde en de ravage die overblijft, het heimwee naar de jeugd (het Peter Pan-syndroom), de onafwendbare cycliciteit van het leven, van jong zijn, oud worden en weer leven doorgeven – met alle gevolgen vandien.

Nogmaals, en ten overvloede: waar toch heeft deze 27-jarige jonge dichter – door de kritiek soms omschreven als een 'goden-, een 'wonder-' of een 'zondagskind', of als een 'jongeman met een oude ziel' – zo veel empathie, zo veel sensibiliteit vandaan voor tragedies en demonen die normaal pas veel later opduiken maar die als een bloedrode draad door zijn hele werk blijven lopen, en wel vanaf zijn allereerste pagina's? Gaat het om een wonde die misschien onbewust maar diep in zijn ziel geslagen werd en daar is blijven woekeren, of hebben we te maken met een geniale, overgevoelige (en nu ook begrijpende) observator van het menselijke falen en de dood die achter elke vorm van leven en liefde schuilt?

Nee, deze bundel is beslist geen voer voor jonge geliefden: er is te weinig hoop, te veel onweerlegbare en deprimerende waarheid waarin iedereen wel iets van zichzelf herkent. Maar voor elke lezer die dezelfde demonen reeds ontmoette, vormen deze opnieuw zo virtuoze, zo overrompelend pijnlijke en ontroerende gedichten zonder meer een helende balsem. Een troostende pauze in een helaas never ending story.

Yannick DANGRE, Met terugwerkende kracht. Gedichten, De Bezige Bij, Amsterdam 2014, 59 p., € 18,90.

Yannick Dangre wordt door Luc Pay geïnterviewd op donderdag 23 oktober 2014, 20:30 u. in de Ruiterhal, Gemeentepark 10 te Brasschaat, over de bundel Met terugwerkende kracht. Info en tickets:

Dinsdag 7 oktober werd het nieuwe boek van Michiel Hendryckx (° 1951) voorgesteld in het NTGent. Wegens grote belangstelling is de presentatie omgegooid. Aanvankelijk was er voorzien dat de auteur en de sprekers, maar ook het publiek op het speelvlak zouden plaatsnemen. Door de grote belangstelling is het publiek naar de zaal verwezen. Nog even en na het eerste balkon wordt het tweede bezet.

Het is niet enkel de doorgedreven promo die voor een grote toeloop zorgt. De intense liefde van de fotograaf/auteur voor Gent wordt beloond. De Arteveldestad blijft een provinciestad, maar eentje met een passionele verhouding tussen stad en bewoners. Zowel de eerstgeborenen als de nakomelingen, de inwijkelingen, afkomstig uit West-Vlaanderen, Turkije en andere landen hebben een sterke band voor de enige en ware vrijhaven van Vlaanderen en bij uitbreiding België én Nederland.

Altijd ergens is een dubbelboek. Het is een fotoboek als een literair verhaal. Foto’s en verhalen vullen elkaar aan. Gedurende twee jaar reisde de auteur met zijn camera de wereld rond en maakte foto’s van plekken die hem troffen. Elke plek krijgt een kort verhaal, maar ook een duiding waarom de foto op die wijze genomen werd. Deze wijze van werken maakt dat de lezer gedurende de tijd die hij aan foto en tekst besteedt in een ander tijdperk belandt. Het heden maakt plaats voor een combinatie van verleden en toekomst. Het is de onderliggende kracht van het boek.

De auteur vergeet daarbij zijn eigen stad niet. Koppig als hij is gaat hij zo ver dat hij de sleutel van een appartement op de 17deverdieping van een woonblok, klaar voor de sloop, aan het Rabot bekomt om te wachten op het juiste moment voor de klik. ‘Tot lang na middernacht kijk ik gebiologeerd door het raam. De stad: een leven, mijn leven. Alles wat voor mij van belang is, heeft zich hier aan mijn voeten afgespeeld. De pijnlijkste herinnering komt eerst. Pal onder de toren kijk ik op het huis van Christine. Begin april 1999 hielp ik haar de trap af voor haar laatste reis. De palliatieve afdeling van Sint-Lucas kan ik van hieruit ook zien.’

Of Michiel meer vrouwen heeft gehad dan plekken heeft gezien, valt moeilijk te achterhalen. Of hij het zelf weet is zeer de vraag. Hij is een eeuwige reiziger, al verblijft hij in zijn geliefde Gent. En reizen is voor hem vertrekken maar ook – en niet in het minst – thuiskomen. Het najagen van de passie heeft dezelfde waarde als het zoeken naar de juiste plek voor een foto. Hij schuwt daarbij kritiek niet. Er zijn foto’s en teksten die niet vanuit de vreugde maar de treurnis gemaakt zijn, gevoed door ‘is het dat maar?’ Voorbeeld, het huis in Portugal waar Gerrit Komrij gewoond heeft: Vila Pouca  da Beira. Hij wacht tot het avond is om naar de begraafplaats te gaan, Novo Cimeterio. Een foto van de geduchte auteur, een tuil in een vaas, een uitgedoofde olielamp. ‘Geen woord op de steen. Ik had meer stijl verwacht. Het graf ligt erbij alsof het nauwelijks iets mocht kosten. … Ik heb waxinelichtjes mee. Een fotograaf brengt licht, geen bloemen.’

Van Gent naar de vier windstreken. Waar halt gehouden wordt bij toevallige locaties of historische plekken waar hij eerder geweest is. Zoals Keystone SD. De schrijvende fotograaf vertelt: ‘Halfweg de klim naar Mount Rushmore meldt vanuit de zijberm een bruin bord dat de bezoeker het decor betreedt van de Hitchcock-film North by Northwest. Wat op zijn minst een leugen om bestwil is. Toen in 1958 de filmcrew bij het monument neerstreek en de National Park Service vernam dat er op en naast het monumentale aangezicht van George Washington [de eerste van links] een moordaanslag zou worden gefilmd, werd de toestemming ingetrokken. Er restte weinig anders dan de gigantische beelden na te bouwen in een Hollywoodstudio.’

‘De locaties zijn niet zomaar lukraak gekozen. Ik moet altijd wel iets persoonlijks hebben met de plek,’ getuigt Michiel Hendryckx in de promotekst. ‘Ergernis of bewondering. Een brede historische lijn volgen of puur sentimenteel bij mezelf uitkomen. Dit boek draagt de stille wens in zich de lezer uit te dagen om me achterna te reizen, al dan niet letterlijk.’

Voor mij is het niet een plek in Japan, maar een boom. De zomereik in de buurt van Breda. Vaak ga ik naar Amsterdam. Telkens krijg ik het warm. Van diep in mij naar mijn vel. De boom staat tussen de twee rijvakken van de A58. Maar alle eer aan de man die de boom een plaats in zijn boek gaf: ‘De zomereik floreert nu als geen ander. Hij is intussen wat groter dan zijn broers die nog in het gelid van de oude dreef staan. Zo is de snelweg-eik bij Breda ook een hommage aan het solitaire bestaan. Wie echt groot wil worden, kan beter niet in de rij blijven staan.’

Het boek heet, zoals al vermeld Altijd ergens. Hem doorbladerend, af en toe halt houdend, een foto bekijkend en het bijhorende verhaal lezen denk ik: Nooit Nergens.
Altijd ergensis een van de zeldzame fotoboeken waarin de lezer meereist, discussieert met de auteur over de locatie en het al of niet eens is met zijn keuze en commentaar. Michiel Hendryckx bewijst dat elk beeld zijn verhaal heeft, een geschiedenis. Een absolute aanrader voor momenten waarin men wil reizen vanuit vanop de ligbank of op het terras, terwijl de oude bladeren hun herfstdans maken.

Guido LAUWAERT

ALTIJD ERGENS – Michiel Hendryckx – Uitgeverij Hannibal – 35 € – ISBN 978 94 9208 1032