Dit jaar won de voor mij nobele edoch totaal onbekende Alice Munro (°1931) de NobelprijsLiteratuur. Helaas kan ik niet alles lezen. Amechtig tracht ik wat in ons taalgebied verschijnt bij te benen, en dat is op zich een haast onmogelijke opdracht.
“Elke schrijver wetend welke grote schrijvers deze prijs niet hebben gekregen, kunnen niet anders dan deze met de nodige nederigheid in ontvangst nemen” schreef Ernest Hemingway toen in 1954 zijn Old man and the sea met de Nobelprijs Literatuur werd bekroond.
Ernest Hemingway (1899-1961)
Met deze zin van Hemingway in het achterhoofd ben ik even gaan opzoeken welke groten uit de wereldliteratuur in deze nobele canon niet werden opgenomen: Franz Kafka, D. H. Lawrence, Yukio Mishima, Virginia Woolf, James Joyce, Leo Tolstoj, Marcel Proust, Rainer Maria Rilke, Emile Zola, Amoz Os, André Malraux, Graham Greene, Jorge Luis Borges…Het is mijn subjectieve keuze natuurlijk. Maar het zijn wel schrijvers, blijvers die de tand des tijds schitterend hebben doorstaan.
De vraag naar de motivatie van de toekenning en de soms duistere deliberatie die vooraf ging stelde schrijver en literatuurhistoricus, Kjell Epsmark, zelf lid van de ZweedseAcademie die de prijs toekent. Hij dook in de archieven van deze deliberaties die gedurende vijftig jaar geheim bleven en hij is erin geslaagd om enkele ‘vervelende’ schaduwkanten op te lichten. (1) Zo kwamen André Malraux, Graham Greene, Jorge Luis Borges en Yukio Mishima (2) wegens hun politieke opvattingen niet in aanmerking. Paul Valéry was dan weer te esoterisch en Moravia riep een ‘onaangenaam gevoel’ op.
Men kan zich hierbij tevens de vraag stellen waarom de Zweedse academie de Nobelprijs wel kan toekennen aan verschillende wetenschappers zoals dit het geval is voor chemie, geneeskunde of fysica, maar wat literatuur betreft er slechts een auteur met het been kan gaan lopen. Misschien zal de eerbiedwaardige academie van Stockholm dit ooit willen doen. Zo is het politiek correcte koorddansen meteen opgelost.
Medaille van de Nobelprijs
Nog een pittig detail: twee schrijvers hebben deze illustere prijs geweigerd: Boris Pasternak (noodgedwongen) in 1958 en Jean-Paul Sartre in 1964 die het geldbedrag enkele jaren later wel opvroeg. O pecunia…
Frank DE VOS
(1) Kjell Epsmark, Le Prix Nobel, Histoire intérieure d’une consécration littéraire, Jacob Duvernet (Editions),1986, 333 p. ISBN 9782715806030
