Portret van Paul Neuhuys door Willy Kreitz
In het eerste deel van zijn Herinneringen uit het kunstleven (1952) heeft Roger Avermaete het verhaal verteld van het tijdschrift Lumière en van de gelijknamige groep. Hij deed dit nog eens over in L'Aventure de “Lumière” (Bruxelles, Arcade, 1969). Hij aarzelde niet zijn tijdschrift – terecht – te bestempelen als 'een der interessantste publicaties van die periode'. In het tweede deel (zie mijn vorige blog) van zijn Herinneringen (1954) blikt hij verder terug op de talrijke pogingen die na de Eerste Wereldoorlog in Antwerpen gedaan werden 'om het artistieke leven op te zwepen'.
De meeste faalden ras wegens de olympische onverschilligheid van het publiek. Dit belet niet dat ze de aandacht verdienen, wijl ze ons inlichten over de bekommernissen van degenen, die zich in die tijd, met kunstaangelegenheden bezig hielden.
Uiteraard komt ook de groep Ça ira aan bod: Maurice van Essche, Paul Neuhuys, Jacques Lothaire, Paul Manthy, Willy Koninckx en Georges Marlier.
Ik heb enkele dier namen reeds geciteerd: ze komen voor in het eerste 'Cénacle' en twee onder hen waren medestichters van Lumière geweest. Met Neuhuys en Van Essche lagen we reeds vroeg overhoop, met Marlier iets later en Koninckx zei ons vaarwel toen het tijdschrift Ça ira tot stand kwam. (1) De leiding van dit tijdschrift, dat iets na Lumière geboren werd en ook iets vroeger stierf, (er verschenen 20 nummers) was in handen van Maurice van Essche (2) en Paul Neuhuys. Een raar koppel. De ene, erg droog, de andere, steeds onstuimig. Ça ira legde minder nadruk dan Lumière op het sociale vraagstuk en was, zowel literair als artistiek, meer extremistisch getint. […] Paul Neuhuys beschouwt als het hoogtepunt het Dada-nummer […]. Ça ira richtte ook enkele tentoonstellingen en concerten in. Eindelijk dienen de uitgaven vermeld, uitgaven van kleine boekjes op beperkte oplage, met grote verscheidenheid van auteurs. Deze activiteit heeft in feite nooit opgehouden. De groep bestaat sedert lang niet meer, maar Paul Neuhuys leidt nog immers les éditions Ça ira, […] die even eclectisch gebleven zijn zo in de keuze van de auteurs als van de onderwerpen.
De Herinneringen van Avermaete zijn niet alleen op zich bijzonder boeiend, maar werpen bovendien een verhelderend licht op hoe er in de eerste helft van de jaren vijftig aangekeken werd tegen de 'gay twenties'
Henri-Floris JESPERS
(wordt vervolgd)
(1) Zowel Lumière als Ça ira wortelden in 'le Cénacle', waarvan Avermaete de drijvende kracht was. Cf. Henri-Floris JESPERS, 'Talon rouge et bonnet phrygien' : initiation à la critique, in: Paul NEUHUYS, Soirées d'Anvers. Notes & essais, Anvers, Pandora, Cahier 5, 1997, pp. 25-30.
(2) De rol van Van Essche werd lang onderschat. Cf. Henri-Floris JESPERS, 'Maurice Van Essche: dossier provisoire (I)', in: Bulletin de la Fondation Ça ira, no. 22, 2ièmetrimestre 2005, pp. 9-42 ; 'Maurice Van Essche: dossier provisoire (II)', ib., no. 24, 4èmetrimestre 2005, pp. 2-37.
