Edmond van Offel, Paul de Mont, 1932
Zowat een halve eeuw geleden ontdekte ik de dichter Pol de Mont (1857-1931), dank zij de lijvige bloemlezing (1932) uit zijn poëzie ingeleid en toegelicht door dr. George Meir, (1900-1944) – een van de slachtoffers van de V-bom op de De Keyserlei te Antwerpen op 6 september 1944.
Aansluitend las ik Meirs studie over leven en werk van De Mont (1932). Waarom weet ik nu niet meteen (en ik heb ook geen zin noch tijd om nu in de krochten van het geheugen te dalen), maar ik voelde me destijds meteen aangetrokken door de eigenzinnige persoonlijkheid van de veelzijdige en bedrijvige Pol de Mont. Ondanks het feit dat er heel wat literatuur over De Mont bestaat, vrees ik dat hij in de vergetelheid verzonken is.
*
Even het geheugen van mijn lezers opfrissen... Pol de Mont was een jeugdvriend van Rodenbach, met wie hij Het Pennoen (1878-1880) stichtte. Zijn bundel Gedichten werd in 1880 bekroond met de Vijfjaarlijkse Staatsprijs voor Vlaamse Letterkunde – hij was amper 23. Hij “stond” in het onderwijs (leraar aan het Koninklijk Atheneum te Antwerpen, 1882-1904 – Willem Elsschot behoorde tot zijn leerlingen). Vanaf 1886 was hij ook lesgever aan de Koninklijke Academie voor Schone Kunsten te Antwerpen.
G. L. Holvoet onderstreepte terecht:
'Met Pol de Mont gebeurt wat zo vaak in de Vlaamse Beweging is voorgevallen: hij wordt van katholiek vrijzinnig liberaal. (Het was al gebeurd met Coremans, Max Rooses, Jan van Beers die allen uit katholieke middens kwamen. Het zou zeker de moeite van een onderzoek lonen om na te gaan in hoeverre de strijd van een deel van de geestelijkheid tegen de vervlaamsing hierbij een rol gespeeld kan hebben).' (1)
Pol de Mont zetelde twee jaar als liberaal provincieraadslid (1892-1894). In 1904 werd hij conservator benoemd van het Museum voor Schone Kunsten te Antwerpen. Een jaar later was hij een van de stichters van het tijdschrift De Vlaamse Gids (1905-2000).Tijdens de Groote Oorlog hield hij zich afzijdig (– hij weigerde een leerstoel aan de vervlaamste Gentse universiteit). Toch werd hij, vooral in de Franstalige Antwerpse pers op het einde van 1918 zo heftig aangevallen wegens activistische sympathieën, dat hij uitweek naar Nederland. Hij werd dan hoofdredacteur van het Vlaams-nationalistische dagblad De Schelde, waar hij o.a. Gaston Burssens, Alice Nahon en Paul van Ostaijen als medewerkers had.
*
In jàren heb ik nog slechts zelden een gedicht van Pol de Mont (her)lezen. Hij wordt nu wel ten voeten uit secuur opgevoerd door Ludo Stynen (°1953) in recente afleveringen van voor elke literatuurhistoricus onmisbare tijdschriften: Wetenschappelijke tijdingen en Zacht Lawijd.
In Wetenschappelijke tijdingen (pp. 202-223) handelt hij uitvoerig en secuur over Pol de Mont als politicus, “liberaal en flamingant”, waarbij hij niet alleen nieuw materiaal aanreikt, maar ook hier en daar, zoals het hoort zonder commentaar, de puntjes op de i zet. Dat is ook het geval in Zacht Lawijd, waar hij zich vastbijt in de houding van Pol De Mont tijdens de Eerste Wereldoorlog: (“Neutraliteit was geen optie”, pp. 190-213).
*
Beide tijdschriften komen hier eerlang opnieuw onder de aandacht...
Henri-Floris JESPERS
(1) Het Koninklijk Atheneum te Antwerpen 175 jaar. De geschiedenis van een school en haar rol de Vlaamse beweging, Antwerpen, Vrikona, 1982, 345 p. [pp. 139-141]
G. L. HOLVOET is ook de auteur van Honderd jaar NSK. Kroniek van de Nederlandse studentenkring 1884-1984, Antwerpen, NSK-Senioren, 1985, 351 p.
