In het Letterenhuis te Antwerpen werd gistermiddag de fotografische herdruk van Bezette stad gepresenteerd. In haar welkomstwoord wees directeur Leen Van Dijck op de bijzondere band van het Letterenhuis/AMVC met Paul van Ostaijen.
In een pakkende oratie evoceerde gastspreker Koen Peeters zijn driedaagse bedevaart naar Miavoye-Anthée, waar Van Ostaijen in het privé-sanatorium Le Vallon op 18 maart 1928 overleed. Op 30 maart 1928 schreef Richard Minne in zijn dagboek:
Deze zomer, of herfst, moeten we een beevaart doen naar Miavoye-Anthée. We moeten, met enkelen, een boek over en voor hem schrijven. Dat boek zal ‘Miavoye-Anthée’ heten. Miavoye-Anthée dat wordt een zinnebeeld van wat een dichter is in de maatschappij. Zingen en kreveren. […] Wij zullen het graf omringen. [...] We stichten het comiteit, en we schrijven en we spreken. […] Leve Van Ostaijen!
*
De opdracht van Minne wordt nu volbracht. Op 15 oktober verschijnt bij De Bezige Bij Antwerpen het huldeboek Miavoye. Het 'comiteit' bestaat uit Koen Broucke, Peter Holvoet-Hanssen, Koen Peeters en Pascal Verbeken. Te oordelen aan wat Koen Peeters nu al in zijn ontroerende redevoering prijsgaf, wordt die collectieve publicatie een zeldzaam creatieve (én informatieve) bijdrage over een reis terug in de tijd.
*
Aan de hand van de gedetailleerde brieven van Oskar Jespers aan Van Ostaijen ging uitgever Marc Beerens uitvoerig in op de druktechnische genesis van Bezette stad.
Toen Van Ostaijen uit Antwerpen naar Miavoye-Anthée vertrok op 6 september 1927 werd hij naar het station gebracht door Tine Ceulemans ('Minnekepoes') en Floris Jespers. Hij overhandigde hen een exemplaar van Bezette stad, bestemd voor de schilder Ferdinand Schirren, alsmede het opstel “Marsman of vijftig procent”, aan Jozef Muls af te geven ter publicatie in Vlaamsche Arbeid.
Was dat misschien de aanleiding waarom Marc Beerens het initiatief nam mij publiekelijk het eerste exemplaar van de nieuwe druk te overhandigen? Wat er ook van zij, ik beschouw dit als een hulde aan alle gedreven vorsers die zich, eigenzinnig of niet, toegelegd hebben op het ontsluiten van Van Ostaijens iconische bundel, van Herman Uyttersprot, Gerrit Borgers, Paul de Vree, Paul Haderman, Robert Snoeck tot Jef Bogman, Geert Buelens en Matthijs de Ridder.
*
Bezette stad werd al een jaar of twintig geleden fotostatisch herdrukt (met veel geluk kan een exemplaar antiquarisch verworven worden). De cover werd ook gereproduceerd bij de Franse vertaling (Ville occupée, 1993), als wikkel van José Boyens' De genesis van Bezette stad (1995) en in Le DADA pour Cochons (2003).
Dank zij het Letterenhuis kon uitgeverij Vantilt nu gebruik maken van het originele cover-ontwerp van Oskar Jespers. Aandachtige bibliofielen (zijn er wel anderen?) zullen de varianten wel merken... Voer voor semiologen.
*
Tussen het aandachtige publiek: Bert Bevers, Hendrik Carette, Sven Christhansson, Marleen de Crée, Jean Emile Driessens, Peter Holvoet-Hanssen, Erick Kila, Pruts Lantsoght, Dirk Maeyens, Dirk Rochtus, Walter Soethoudt, Geert Swaenepoel, Manu van der Aa en Vlad Weverbergh.
*
Dat Bezette stad nu eindelijk opnieuw beschikbaar is voor een groot publiek (buikband inbegrepen) is de niet genoeg te waarderen verdienste van uitgeverij Vantilt.
Henri-Floris JESPERS
Paul VAN OSTAIJEN, Bezette stad, Nijmegen, Vantilt, 2014, 152 p., 29,50 €.
Zie o.m.:
Henri-Floris JESPERS, Cadavre exquis te Miavoye. Een fabula van Gaston Burssens gevolgd door een onuitgegeven briefkaart van Paul van Ostaijen, Antwerpen, Jef Meert, 1999 [Centrum voor Documentatie en Reëvaluatie, Cahier nr. 3]
Henri-Floris JESPERS, 'Van Ostaijen, Van Bruaene en Schirren: enkele nieuwe gegevens', in: Mededelingen van het Centrum voor Documentatie en Reëvaluatie, nr. 115, 8 april 2008, pp. 5-13.
