Paul Michael Anderson maakt geen alledaagse films, zoveel is zeker. Als je films zoals Hard Eight (1996), Boogie Nights (1997) en Magnolia (1999) op je palmares hebt staan, ben je geen ‘run of the mill’ Hollywood-regisseur.
Zijn jongste prent The Master vertelt het verhaal van een verloren ziel en een sekteleider. Losjes gebaseerd op het ontstaan van Scientology zat de verhaallijn al een dozijn jaar in Andersons hoofd. Zelf zegt hij dat ze er mondjesmaat uitkwam, zonder dat hij enig idee had waar het verhaal naartoe ging. Dat is vaak ook aan het eindresultaat te merken.
Nochtans begint alles onder een meer dan gunstig gesternte. Twee kleppers als hoofdrolspelers, te weten Joaquin Phoenix als de naar zelf gebrouwen alcohol en seks ruikende ex WOII-matroos en Philip Seymour Hoffman als de geheide sekteleider.
De film zet aan in de Stille Oceaan op het einde van WOII. De matrozen van de Amerikaanse vloot verblijven op een aantal exotische eilanden om de miserie van de oorlog en de maanden aan boord van de hellegaten van schepen te doen vergeten met wat goeie oude R&R (rest and recreation).
De figuur van Freddie Quell (Phoenix) wordt onmiddellijk neergezet wanneer we hem zijn eigen alcohol zien brouwen en hij, na zich afgetrokken te hebben aan de branding, zich neervlijt naast een door zijn mede-soldaten gemodelleerde vrouw van zand om zijn roes uit te slapen.
Dan begint te film aan een ietwat hectische (montage)rit tot we vrij plots uitkomen op een ander schip, waar Quell, die ondertussen opnieuw een aantal keer dronken en nuchter geweest is, zich op verstopt na een zoveelste agressieve uitval, veroorzaakt door het goedje dat hij op basis van terpentijn en kokosnootmelk brouwt. Hij klimt als verstekeling aan boord van de rivierboot die van Lancaster Dodd (Hoffman) blijkt te zijn.
Dodd stelt Quell voor aan boord te blijven, op voorwaarde dat hij zich nuttig weet te maken. Blijkbaar heeft Quell de vorige dag een deel van zijn verhaal gedaan en Dodd laten proeven van zijn drankje. Dat bevalt Dodd zo hard dat hij Freddie per se aan boord wil houden, ook al blijkt dat Quell geen zin heeft in werken, ondanks zijn ervaring als matroos.
Vervolgens vormt er zich een vriendschap tussen de twee waarbij Dodd duidelijk manipulatief omgaat met de ietwat naïeve Quell. Hij trekt Quell in de sekte en doet hem de deprogrammering (Processing) ondergaan. Zo ontdekt Dodd de complexe en gecomplexeerde aard van Quell kennen, wat hem toelaat hem helemaal onder zijn invloed te krijgen.
Ondertussen worden beide mannen nauwlettend in het oog gehouden en gevolgd door de vrouw, dochter en zoon van Dodd, die allen meewerken in de sekte en zich hoeden voor de invloed die Quell kan hebben en heeft op Dodd en de rest van het gezelschap. Niet zelden vervalt Quell in drankzucht en agressieve episodes, afgewisseld met al dan niet succesvolle pogingen alles wat een rok draagt aan zijn speer te rijgen.
De film meandert dan verder op de gezette thema’s. Hoewel prachtig gefotografeerd en meesterlijk vertolkt, slaagt de prent er niet in je helemaal binnen te trekken in het verhaal. De geijkte ingrediënten van elke Anderson film zijn hier aanwezig, maar komen nooit even sterk naar boven als in zijn vorige films. Ondanks de vervreemding die de personages voelen met de (buiten)wereld, kon je er als kijker wel in mee. Onweerstaanbaar. Neen, hier blijf je op de vlakte en neem je gewoon waar wat er gebeurt. De voeling is er niet, komt er niet.
Omdat Anderson van cyclische verhalen houdt en een dramatisch einde wellicht niet voor de hand lag, eindigt het min of meer waar het allemaal begon en dat kan ik hier verklappen zonder het slot van de film prijs te geven.
Al bij al een boven de middelmaat liggende film, maar een echt meesterwerk is dit naar mijn gevoel niet. Dat ligt zeker niet aan de acteurs, ook de bijrollen worden met meer dan vakkundigheid neergezet. Ook de score is van een mooie poëtische kracht maar niets van dat alles slaagt erin het gammele scenario op een strak spoor te krijgen.
Desondanks de moeite van het bekijken zeker waard.
Kris KENIS
The Master van Paul Michael Thomas speelt in cinema’s doorheen Vlaanderen.
Stills: Kris Kenis
