Sinds een aantal jaren is café Rood-Wit (Generaal Drubbelstraat 42 te 2600 Berchem) een echt cultureel centrum geworden, waar je, dank zij de vzw De Boog, allerhande literaire manifestaties kan meemaken. Gisteren was Pascal Verbeken uitgenodigd om Wallonië in de kijker te zetten via een buitengewoon boeiende documentaire, 'La Terre promise' (RTBF& VRT-Canvas). De film is in de eerste plaats een eerbetoon aan August De Winne die in 1902 met het boek Arm Vlaanderen de aandacht trok. Voor Pascal Verbeke was dit een revelatie en algauw de aanleiding om de toestanden die De Winne aanklaagde te vergelijken met wat er sindsdien in Vlaanderen en Wallonië is gebeurd.
Om te beginnen las hij enkele fragmenten voor uit De Winnes boek waarin de ellendige levensomstandigheden van wevers in Zele werden beschreven; wat er in de lucifersindustrie in Geraardsbergen aan de hand was, dàt tart al evenzeer de verbeelding. Voor Verbeken was dit alles een doorslaggevende reden om in die streek op onderzoek te gaan en met de laatste, al zeer oude getuigen te spreken – met Vlamingen die naar Wallonië waren uitgeweken om er o.a. te gaan werken in de Borinage: een 500.000 sukkelaars meestal met een groot gezin en een katholieke achtergrond. In de diepste mijn van Europa zouden velen van hen langzaam maar zeker sterven door de nefaste invloed op hun longen van al het stof dat ze in het steenkoolbekken dag in dag uit inademden.
De reactie van hun Waalse collega's was niet bepaald positief; ook de pastoors lieten van zich horen, bevreesd als die waren voor de invloed van het opkomende socialisme. Voeg daarbij de Waalse bezorgdheid om een volkomen Franstalige Wallonië te behouden, en de sfeer waarin de Vlamingen moesten leven tekent zich duidelijk af. Hun kinderen werden door henzelf onder druk gezet om Frans te leren, wat hen mogelijk een grotere kans zou kunnen geven om later een minder miserabel leven te leiden.
Ook Gaston Durnez, die in De Standaard verslag uitbracht over het wel en wee van de Vlamingen, kwam in beeld.
Na de uitzending vormde de manier waarop de meeste Vlamingen zich ondanks alles assimileerden een thema waarbij het publiek werd betrokken. De Vlaamse migratie komt inderdaad op een uitzondering neer, toch als men hiermee de mentaliteit van hedendaagse migranten vergelijkt die juist hun eigen cultuur in stand proberen te houden.
*
Het volgende project van Pascal Verbeken handelt over Miavoye, waar Paul van Ostaijen overleed. (Meer over dit project in Mededelingen nr. 229-230, 28 april 2014, p. 16 – ook online te lezen: http://mededelingen.over-blog.com/article-paul-van-ostaijen-nieuwe-druk-van-bezette-stad-123442454.html )
Miavoye, een bedevaart naar Paul van Ostaijen, verschijnt 15 oktober bij De Bezige Bij Antwerpen.
Zie: http://republiekmoscou.wordpress.com/
Lucienne STASSAERT
