Onze tijdrekening, de Gregoriaanse, dateert van 1582. Paus Gregorius XIII besloot toen de kalender te hervormen omdat die van slag was geraakt. De Juliaanse kalender telde immers 365,25 dagen in plaats van 365. Voor de fijnproevers: de 2.421.894 dagen dat de Juliaanse kalender gold hadden als effect dat de jaren 0,0078106 dagen of 11,247 minuten te lang waren. In 1582 was dat opgelopen tot 12,68 dagen. Wat Gregorius betreft moest 4 oktober 1582 gevolgd worden door 15 oktober 1582. Bij pauselijke bul werd bepaald dat een jaar voortaan zou bestaan uit 365,2425 dagen. Daarmee werd ook het concept schrikkeljaar ingevoerd, om de boel op orde te houden. Wat Gregorius betreft moest 4 oktober 1582 gevolgd worden door 15 oktober 1582. Hetgeen geschiedde.
Denk nu echter niet dat zulks overal zomaar zonder slag of stoot gebeurde. In die jaren waren er – vooral in het noorden – immers ineens ook protestanten alom, die een dergelijke op zich wetenschappelijk verantwoorde herrekening alleen al niet wilden doorvoeren omdat ze van de paus kwam. Italië, Portugal en Spanje (dat mag geen verbazing wekken) schakelden inderdaad meteen van 4 oktober op 15 oktober 1582 over. Nog in hetzelfde jaar volgden Frankrijk (waar 9 december werd gevolgd door 20 december), Brabant en Zeeland (na 14 kwam daar 25 december) en Vlaanderen (dat van 21 december 1582 meteen maar naar 1 januari 1583 door ging).
Nog in 1583 pasten Holland, het bisdom Luik, Groningen (maar dat stapte in 1594 weer terug in de tijd, het zou uiteindelijk 31 december 1700 door 12 januari 1701 laten volgen), en de bisdommen Keulen en Munster zich aan. De rest van rooms-katholiek Duitsland volgde een jaar later: 21 december 1584 werd daar gevolgd door 1 januari 1585. Om maar te illustreren dat er behalve taalgrenzen ook religieuze grenzen bestaan: protestants Duitsland paste zich pas in 1700 aan. Daardoor liepen bij onze oosterburen de paasdata pas gelijk in….1776! Engeland, nooit te beroerd om Rome te jennen, volgde schoorvoetend in 1752, Rusland in 1918. Turkije volgde nooit de Juliaanse kalender, maar besloot op 1 januari 1927 mee in de onze te stappen.
Cervantes
Bizar, al die verdwenen dagen. Waarop toch ook mensen geboren werden (die dan officieel 1 tot 12 dagen minder oud waren dan ze feitelijk waren), en stierven. Een mooi voorbeeld daarvan: Miguel de Cervantes Saavreda, de schepper van de onvergelijkelijke Don Quichot(vereeuwigd in het meesterwerk El ingenioso hidalgo Don Quixote de la Mancha), stierf (in het katholieke Madrid) op zaterdag 23 april 1616. William Shakespeare, schrijver van teveel klassiekers om op te noemen, werd tien dagen ouder dan zijn Spaanse collega, maar stierf (in het niet-katholieke Stratford-upon-Avon) óók op 23 april 1616. Maar niet op zaterdag 23 april 1616, maar op wóensdag 23 april 1616….
Bert BEVERS
