Schoonselhof: Grafmonument Peter Benoit (Foto: Bert Bevers)
Er zijn heel wat mensen vertrouwd met de naam Peter Benoit. Dat kan ook bijna niet anders, want er zijn in Vlaanderen niet minder dan 62 straten naar hem vernoemd. Niet alleen in Vlaanderen overigens, ook in Nederland (zo is er een Peter Benoitstraat in Bergen op Zoom). Ook in Antwerpen is er een. Je hebt daar voorts een Benoitmonument in het Harmoniepark, een Benoitbuste op de Wapper en natuurlijk het imposante grafmonument op het Schoonselhof. Je hoeft echter geen moeite te doen om op straat mensen aan te houden en te vragen of ze weten wie Peter Benoit was. Zijn naam leeft dan wel voort, zijn werk amper. En dat is jammer, zeer jammer. Hij componeerde immers prachtige muziek, maar die overleeft maar mondjesmaat. Neem het Drama Christi, dat hij schreef bij de kruisweg die Godfried Guffens en Jan Swerts schilderden in de Sint-Joriskerk aan het Mechelseplein (en dat daar ook voor het eerst werd opgevoerd): dat is niet eens verkrijgbaar op cd....
Sint-Joriskerk (Foto: Bert Bevers)
Patrick Verhoeven nu heeft zich ten doel gesteld om de aandacht voor Benoit aan te wakkeren. Onlangs verscheen zijn boek A propos Peter Benoit - Op stap met een groot Antwerpenaar. Zelden zo'n rijkelijk geïllustreerd boekje gezien. Van geboorte was de componist West-Vlaming. Hij zag het levenslicht in Harelbeke, op 17 augustus 1834. Hij bleef echter niet hangen in zijn geboortestreek. Zo bracht hij lange periodes door in de Kempen, de Leiestraat. Brussel en Parijs. Verhoeven biedt de lezer in zijn boek wandelingen aan langs plaatsen waar Benoit daar mee te maken heeft gehad. Het zwaartepunt ligt echter op Antwerpen, waarvoor hij vier wandelingen samenstelde.
Peter Benoit, die zich in het begin van zijn loopbaan nog Pierre Benoit noemde, heeft een belangrijke rol gespeeld in het culturele bewustwordingsproces van de Vlamingen. Op 1 augustus 1867 werd hij directeur van de Stedelijke Muziekschool van Antwerpen. Vooral dankzij zijn inspanningen werd die in 1897 gepromoveerd tot conservatorium. Benoit, die ontmoetingen had met onder meer Franz Liszt en Richard Wagner, werd vooral bekend door vele liederen, oratoria en de Rubenscantate. Persoonlijk ben ik meer gecharmeerd van zijn religieuze muziek. Behalve eerder genoemd Drama Christi componeerde hij motetten, een Te Deum en een Requiem. Vooral dat laatste is mijns inziens een van de mooiste die er bestaan (het Sanctus is werkelijk adembenemend!).
Verhoeven heeft zijn routes waarlijk voorbeeldig gestoffeerd met beslist niet voor de hand liggende illustraties. Dat er in een boek als het onderhavige portretten horen van illustere lieden als Constance Teichmann (Benoits mecenas in zijn begintijd), Pol De Mont (die teksten voor hem schreef) en Jan Van Beers (idem) spreekt voor zich, maar een opname van Benoits leefkamer aan de Oude Beurs vind ik heel bijzonder. Net als de foto van de Franse componist Charles Gounod met opdracht A mon ami Peter Benoit. Gounod steunde Benoits Vlaams-cultureel streven. Zo schreef hij hem: "Les conservatoires de musique sont français en France, allemands en Allemagne, italiens en Italie, ils doivent être flamands en pays Flamand; cela est logique, et je ne sais pas un seul argument solide à produire contre cette thèse."
Goed voor een glimach is een foto uit 1946 waarop de Kortrijkse slager Rogier Vermeersch in zijn beenhouwerij is te zien naast een eigenhandig uit dierenvet vervaardigde kop van Benoit, waarmee hij de prijs hors concours won in een etalagewedstrijd van de lokale handelaarsbond.
Volgens Benoits biograaf Ger Schmook had de componist zijn leven lang relaties met allerhande vrouwen. Hij is ooit wel getrouwd geweest, maar zijn zoon Alfons kreeg hij bij een ander. De veel jongere dochter van de baas van zijn stamcafé, Agnes Mertens, werd uiteindelijk zijn laatste levenspartner en erfgename.
Met A propos Peter Benoit - Op stap met een groot Antwerpenaar liet Patrick Verhoeven een liefdevol samengesteld boek het licht zien, waarmee het goed toeven is onder de leeslamp, maar waarmee je net zo gemakkelijk een aantal plezierige wandelingen langs door Benoit betreden paden kunt maken. Een aanrader!
Bert BEVERS
Àpropos Peter Benoit - Op stap met een groot Antwerpenaar, Patrick Verhoeven, Uitgeverij Pandora, Brasschaat, 2011, ISBN 97890-5325-308-3, € 14 (inclusief 2 kortingsbonnen voor cd's met muziek van Benoit)
