Toen ik de klassieke humaniora volgde en me moest (vond ik toen)/mocht (vind ik nu) onderdompelen in de Ἰλιάς ende Ὀδύσσειαvan Homerus, herkende ik daar veel verhalen uit. Ik mocht als jongetje regelmatig met mijn vader mee, die filmoperateur was in het Roxy Theater. Dat was in een tijd dat nog vrijwel niemand televisie had, en de pepla(de zogenaamde sandalenfilms) hun hoogtijdagen kenden. Vandaar dat ik hele stukken uit de Griekse mythologie al op het witte doek had gezien, veelal tijdens matineevoorstellingen.
Nog steeds kijk ik af en toe met graagte naar historische spektakelfilms. Dikwijls waren die behalve op de Griekse en Romeinse mythologie overigens ook op bijbelverhalen geënt. Zo toverde ik dezer dagen The Last Days Of Sodom And Gomorrah (1962) van Robert Aldrich en The Fall Of The Roman Empire (1964) van Anthony Mann op mijn scherm. De eerste bleek erg gammel, hetgeen me zwaar tegenviel van Aldrich. De man tekende, in 1954, immers ook voor Vera Cruz. En dat vind ik nog steeds een van de beste westerns die er ooit gemaakt zijn. Stewart Granger verheft in The Last Days Of Sodom And Gomorrah als Lot overacteren tot een kunst. De ondergang van de twee steden, overduidelijk maquettes, is dusdanig knullig in beeld gebracht (je kunt zién dat alles van karton is) dat het op de lachspieren werkt. The Fall Of The Roman Empire (die overigens model stond voor de latere kaskraker Gladiator) is een heel wat betere rolprent. De begrafenis van keizer Marcus Aurelius bijvoorbeeld wordt er ontroerend mooi in geëvoceerd.
Wat later kwam ik, al surfend op het internet, via allerlei omwegen (het leven zit vol verrassingen!) terecht op de geschiedenis van de stijgbeugel. In onze contreien werd die 'uitgevonden' ten tijde van de Slag bij Poitiers, in 732. Nader speurwerk leerde dat de Chinezen het instrument al in de 4de eeuw kenden, en dat ook Attila de Hun ermee vertrouwd was. Dat was in de 5de eeuw. Attila's succes berustte voor een belangrijk deel op de stijgbeugel, die zijn krijgers de mogelijkheid bood vanaf hun paard de wapens doeltreffender te gebruiken.
Ineens was ik benieuwd of Aldrich en Mann hun huiswerk goed hadden gedaan. Ik nam er de films nog eens bij, en ha: wat ik al vermoedde bleek te kloppen. Aldrich was als westernregisseur natuurlijk zo gewend aan ruiters die hun voeten in stijgbeugels hadden, dat hij de bereden strijders in The Last Days Of Sodom And Gomorrah daar ook maar van had voorzien. Even spoelen in The Fall Of The Roman Empire bracht aan het licht dat ook Mann dezelfde fout maakte. Commodus (Christopher Plummer) en Livius (Stephen Boyd, zie de foto) hebben de voeten stevig in de stijgbeugels. Sodom en Gomorrah vielen ver voor onze jaartelling, en Marcus Aurelius leefde van 121 tot 180. Hetgeen de stijgbeugels in deze (en waarschijnlijk veel meer andere) films tot een anachronisme van de eerste orde maakt....
Bert BEVERS
