De plicht van de dichter. Hugo Claus en de politiek cadeau gekregen van Pruts. Ze wist wel goed te kiezen. Midden januari wees Frank Hellemans op de te verwachten “Claus-tsunami”. Aan herdrukken en verzamelingen liefdesgedichten heb ik niks, maar ik was wel meteen benieuwd naar het boek van Marc Didden en, vooral, naar die bundel opstellen over Claus en de politiek...
Ondertussen heb ik het boek al besnuffeld en diagonaal gelezen. De bijdragen vereisen echter een aandachtige, grondige lectuur. Bovendien gaat het ook om een boeiend kijkboek. Ik ontdek o.m. een kleurenfoto van Ed van der Elsken uit de jaren zestig: Claus geflankeerd door Herman J. Claeys, Ludo Martens, Hugues C. Pernath, Hugo Raes, Walter Tillemans en Freddy de Vree.
Normaal gezien heb ik weinig aan de vaak onbetrouwbare blurbs of aanbiedingsteksten van uitgevers, maar nu aarzel ik niet uitzonderlijk de beschrijving van het boek integraal en zonder enig mentaal voorbehoud over te nemen:
“Voor een partijkaart haalde hij zijn neus op, boodschappen vond hij iets voor postbodes en aan het begrip engagement had hij een bloedhekel. Toch was Hugo Claus (1929-2008) naast een flamboyante artiest en een literaire alchemist óók een publieke intellectueel die de confrontatie aanging met de politieke werkelijkheid. Voor eenduidige standpunten bleek zijn natuur echter niet bepaald geschikt. De kracht van de literatuur lag voor Claus juist in het feit dat ze de 'vervaarlijke complexiteit' tot haar recht liet komen. de plicht van de dichter brengt hulde aan het complexe schrijverschap van een van Vlaanderens grootste kunstenaars.
Het boek documenteert in woord en beeld hoe Claus zich zowel in het publieke domein als in zijn gedichten, romans en toneelstukken maatschappelijk betrokken opstelde en daarbij voortdurend van masker wisselde. Kosmopoliet en flamingant, democraat en anarchist, volksverheffer en kleine zelfstandige, Claus kon de meest verscheiden rollen combineren. Maar dat de dichter ook plichten had, daar leek hij in ieder geval heilig van overtuigd. Enfin, meestal toch.”
Ik verheug mij nu al op enkele intellectueel stimulerende uurtjes grondige lectuur...
Het boek van Marc Didden komt nog later wel aan bod.
*
Op langere termijn wacht ik op de biografie van Claus door Piet Piryns. Die is hem toevertrouwd. Van de tot nu toe gepubliceerde boeken over Claus (van onder anderen Guido Lauwaert, Patrick Conrad en Marc Didden) is Piryns “niet echt onder de indruk”:
“Ofwel zijn het verzinsels of lasterpraatjes, ofwel hagiografieën. Laat eerst het wierookgordijn maar eens optrekken.”
“Voor een biografie heb je afstand nodig, veel afstand. Elke biograaf, die naam waardig, zweert bij dit adagium”, aldus Piryns.
*
Bij de presentatie op 15 maart van De plicht van de dichter op de Universiteit Antwerpen citeerde Jef Lambrecht een uitspraak van zijn vriend Claus uit 1968:
Men kan slechts universeel zijn als men concreet is. En als men concreet wil zijn kan men niet buiten de politiek, omdat er niets onpolitieks bestaat. Men kan niet zeggen dat men buiten de politiek staat. Wie dat zegt neemt integendeel een duidelijk politiek standpunt in: hij staat rechts, hij staat aan de kant van de macht.
Hieruit spreekt eens te meer de invloed van Sartre op Claus.
Henri-Floris JESPERS
(wordt straks vervolgd)
Kevin ABSILLIS, Sarah BEEKS, Kris LEMBRECHTS & Georges WILDEMEERSCH, De plicht van de dichter. Hugo Claus en de politiek, De Bezige Bij Antwerpen, 2013, 349 p., geb., ill., 34,95 €.
