Gisteren werd in het Paleis voor Schone Kunsten te Brussel de tentoonstelling El Greco geopend. Na een korte inleiding gaf de voorzitter van het PvSK, burggraaf Étienne Davignon, het woord aan Staatssecretaris voor Europese Zaken Olivier Chastel, die Eerste-Minister Yves Leterme verving. De Spaanse minister van Cultuur, Ángeles González-Sinde Reig (zelf actrice, scenariste en filmregisseur) benadrukte de invloed van El Greco op het modernisme. Paul Dujardin, directeur-generaal van het PvSK, wees op de uitstekende samenwerking met de instanties die de expositie mogelijk maakten: Sociedad Estatal para la Accion Cultural Exterior (SEACEX), Ministerio de Asuntos Exteriores y de Cooperación, Ministerio de Cultura en Junta (autonome regering) de Castilla-La Mancha – alsmede de Spaanse ambassade te Brussel.
*
De confrontatie met het werk van El Greco, in 1927, was even beslissend voor Michel Seuphor (1901-1999), theoreticus van de abstracte kunst, als zijn ontmoeting met Mondrian. Torrès-Garcia, medeoprichter van 'Cercle et Carré', was als het ware geobsedeerd door El Greco.
[Michel SEUPHOR, Greco. Considérations sur sa vie et sur quelques unes de ses œuvres, Paris, Les Tendances nouvelles, 1931; Michel Seuphor, un siècle de libertés. Entretiens avec Alexandre Grenier, Paris, Hazan, 1996.]
In zijn verkenningen van het maniërisme wees ook mijn leermeester Gustav René Hocke (1908-1985) op de uitzonderlijke subjectiviteit van Domenikos Theotokopoulos en op zijn invloed op de moderne kunst.
[Gustav René HOCKE, Die Welt als Labyrinth. Manier und Manie in der europäischen Kunst, Hamburg, Rowohlt, 1957; Malerei der Gegenwart. Der Neo-Manierismus. Vom Surrealismus zur Meditation, Wiesbaden und München, Limes Verlag, 1975.]
Net als Tintoretto, Tiziaan en Rembrandt brak El Greco met de vormelijke conventies van het onderwerp, gaf hij gestalte aan een subjectieve kunstbeoefening en stelde derhalve een persoonlijke techniek voorop.
Het zou echter nog drie eeuwen duren voor de kunst zich volledig bevrijdde van de formele conventies om in zuivere creatie en beelding uit te monden.
*
El Greco’s onaantastbare status als een van de grondleggers van de Spaanse school is niet altijd even vanzelfsprekend geweest. In de periode rond zijn dood in 1614 valt Europa voor het Caravaggisme, een stijl met sterk naturalistische inslag die zowat de antipode vormt van El Greco’s unieke maniëristische talent. Zijn werk raakt snel uit de mode en verzeilt in eeuwenlange vergetelheid. Tot kunsthistoricus Manuel Bartolomé Cossío in 1908 uitpakt met een monografie van formaat die El Greco in één klap weer op het voorplan brengt. De alerte kunstverzamelaar Markies de la Vega-Inclán wijdt in 1910 in El Greco’s eigen Toledo een museum aan hem en de reputatie van de schilder stijgt naar het zenit – even snel als ze ooit was verschrompeld. Naast een reconstructie van het aandeel van de hoofdfiguren in deze spectaculaire herontdekking biedt de tentoonstelling een boeiend overzicht van El Greco’s artistieke evolutie op basis van een selectie van markante schilderijen, waaronder de De tranen van de heilige Petrus en het verbluffende Christus wordt ontkleed.
San Juan Evangelista
Orgelpunt van de tentoonstelling vormt de ultieme reeks Apostelen – El Greco’s artistieke testament – die door een vrijgevochten vormentaal en opvallend kleurgebruik verrassend modern aandoet. Na de passage in het Paleis voor Schone Kunsten verdwijnen de Apostoles definitief naar het El Greco museum in Toledo.
*
Burggraaf Étienne Davignon aan het woord
De vernissage werd o.m. bijgewoond door Z.E. Carlos Gómez-Múgica Sanz, ambassadeur van Spanje; Marie-Jeanne Dypréau, Henri-Floris Jespers, Pruts Lantsoght, Thierry Neuhuys (Fondation ça ira), Robin de Salle (revue Connexion) en kunstschilder Jan Scheirs.
Paleis voor Schone Kunsten, Ravensteinstraat 23, 1000 Brussel
Info & Tickets 02 507 82 00
Donderdag 04.02 > Zondag 09.05.2010
Zie ook: www.caira.over-blog.com
24 januari 2010
