In het Antwerpse stadhuis ging vrijdag schepen Heylen over tot de bekendmaking van de nominaties voor de Diamanten Kogel, de jaarlijkse literatuurprijs voor de beste Nederlandstalige misdaadroman.
Wim Van Rooy, ondervoorzitter van de vzw De Diamanten Kogel
Het welkomstwoord werd uitgesproken door Wim Van Rooy. Hij bracht hulde aan ere-ambassadeur Bob Lebacq, voorzitter van de raad van bestuur, overleden op 20 april, 'een man vol monkelende ironie':
'Bob Lebacq leefde niet zoals de grote kynicus Diogenes in een ton, zoekend naar de mens (hij zou die vergelijking denk graag gehoord hebben), maar hij bevond zich onder ons en gaf DDK de zweepslagen die het nodig had om uit te groeien tot wat het nu is.'
Achter Marie-Paule Andries (uitzonderlijk op het voorplan), Frank De Vos, Joost Heyink en Walter Soethoudt (meer dan half verborgen...)
Van Rooy richtte ook een dankwoord aan één van de drijvende krachten achter DDK, Marie-Paule Andries,
'een vrouw die “stil en ongedwongen” – zoals men dat in het oervlaams zegt – veel werk op zich neemt en die, té bescheiden als ze is, zelden op het voorplan treedt. Iedereen die met DDK te maken heeft, wéét wat ze betekent voor die DDK.'
Spreker stelde vast dat DDK ondertussen een klassieker is geworden. Dragers van de criminele boksbeugel (sterling zilver ingelegd met diamanten, een artefact van kunstenaar Wim Deloye) zijn inmiddels Benny Baudewijns, Jef Geeraerts, Bob Mendes, Esther Verhoef, Felix Thijssen, Patrick Conrad, Simon de Waal, Bavo Dhooge, Mieke De Loof, Elvin Post en Almar Otten. Tot slot wees Wim Van Rooy er in een stevig betoog op dat het misdaadgenre, in welke vorm ook (spionage, hard boiled, psychologische thriller, roman noir, en er zijn nog veel meer tussenvormen), ondertussen internationaal, maar ook nationaal een 'groeiende berg is die echt voor iedereen wat wils in huis heeft'.
Bob Mendes, erevoorzitter van de vzw DDK
De DDK werd ingesteld op initiatief van Bob Mendes, winnaar van de Gouden Strop in 1992 en 1997. In een kernachtig betoog situeerde hij de prijs in zijn internationale context en bracht hulde aan Serge Muller, mecenas van de prijs en van de aanverwante activiteiten (colloquia, publicaties, enz.) en wees op de onverdroten inzet van de onafhankelijke jury.
Alain Sohier (met op de achtergrond kunstschilder Jan Scheirs die gewoontegetrouw snelschetsen maakte)
Jurylid Alain Sohier wees op de variëteit van de inzendingen.
122 inzendingen van 34 verschillende uitgeverijen, 19 kandidaten op de longlist. Op de zes genomineerden hoeft u niet lang meer te wachten, maar voor de zes genomineerden voor de Diamanten Kogel bekend gemaakt worden houdt de jury er toch aan te benadrukken dat kwantiteit kwaliteit niet hoeft uit te sluiten. De jury wenst de auteurs te feliciteren met het toenemend aantal boeken van hoog niveau. Er waren dit jaar usual suspects die hun beste boek schreven, er waren gevestigde waarden die interessante zijpaden bewandelden, er waren mooie debuten, mooie thrillerdebuten van auteurs die voorheen geen thrillers schreven en verrassende zijsprongen van auteurs waarvan je dacht dat je alles al had gezien. Dit alles maakt het jureren een moeilijke, spannende maar wel aangename bezigheid.
Opvallend is dit jaar is een hang naar exotisme : niet alleen spelen verhalen spelen zich af in Australië, Zuid-Afrika, Indonesië, Deventer, een nabije toekomst of een ver verleden... ook de personages in de verhalen krijgen hoe langer hoe meer kleur.
Een tweede opvallende vaststelling is dat meer en meer auteurs zich wagen aan crossovers tussen verschillende genres en het niet schuwen om geschiedschrijving, journalistiek, biografie, fantasy of andere genres te vermengen met de kenmerken van een klassieke thriller, een politieroman of een whodunit. Kortom, er was een grote variëteit.
Daar waar Vlaanderen nog overheerst wordt door de klassieke politieroman, is in Nederland dit jaar de vrouw die verliefd wordt op de verkeerde man en daardoor in de problemen komt een populair onderwerp.
Tenslotte wenst de jury de uitgevers veel succes toe in deze moeilijke tijden en hoopt dat het hoge niveau ook volgehouden kan worden door wat meer redactionele ondersteuning.
Schepen / Wethouder van Cultuur Philip Heylen heeft met Sinjoorse generositeit en elegantie in beslissende mate bijgedragen tot de verankering van DDK in Antwerpen.
Philip Heylen
'Mag ik beginnen met een geloofsbelijdenis? Ja, ik geloof sterk in de toekomst van het boek en de literatuur. Niet het medium, papier of e-book, is belangrijk, maar de inhoud telt. Dus beste vrienden, geen tranen. In het Latijn, lacrimae, en dat brengt ons naadloos naar de reden waarom we hier zijn: Le Crime. De Misdaad. Brothers in Crime.
Le crime n’est pas un genre, c’est la réalité, schreef de beroemde Franse auteur Jean Genet en hij kon het weten want die woorden schreef hij in zijn autobiografie en die autobiografie schreef hij… in de gevangenis.
Hij was een groot schrijver en een groot schrijver maakt goede teksten. Een goede tekst is een beetje als een crime scene: je zet hem af, niemand mag hem betreden tot je hem helemaal hebt onderzocht. Het is een vorm van sporenonderzoek. Vaak naar onszelf, onze samenleving, onze tijdsgeest. Literatuur is mensenwerk. Literatuur helpt mensen zich te ontspannen en toch ook zich in te spannen om meer over de medemens te weten te komen. Een goed boek slorpt je op en pas als het uit is, kom je er als een ander mens weer uit.
Er zijn tijden geweest, in het nog niet zo verre verleden, dat er twistgesprekken en debatten zijn gevoerd over hoge en lage literatuur.
Er zijn tijden geweest, in het vrij recente verleden, dat “het spannende boek” automatisch van het kwaliteitslabel verstoken bleef, omdat het niet als literatuur maar als lectuur werd beschouwd.
Gelukkig zijn die tijden veranderd. Want de jongste jaren wordt het literaire gehalte van een boek niet meer exclusief gemeten in de traditionele roman, maar heeft men eindelijk erkend dat ook andere genres, zoals het jeugdboek of het spannende boek, tot de kwaliteitsliteratuur kunnen behoren.
De DDK heeft in belangrijke mate bijgedragen aan die evolutie. Uit de nominaties van de Diamanten Kogel 2013, die ik u vandaag hier in het stadhuis mag bekend maken, blijkt dat de oogst alweer bijzonder rijk is. De uiteindelijke prijsuitreiking op 29 november a.s. vindt in het Letterenhuis plaats, en ook dat is daarvoor een uiterst geschikte locatie, omdat het een huis is voor alle literaire genres, ook voor het spannende boek. En voor de archieven van de misdaadauteurs is er in het Letterenhuis natuurlijk ook een plek.
Een van onze meest gerenommeerde misdaadauteurs, Jef Geeraerts, heeft vanmiddag een gedenkplaat helpen onthullen aan de gevel van zijn geboortehuis in de Haarstraat. Een gedenkplaat bij leven, niet zo gebruikelijk. Maar het initiatief van Nicole en Harry, de huidige bewoners van dat pand, en vooral de aanwezigheid van de pers en van een massa belangstellenden, wijzen op het maatschappelijk draagvlak van de goede misdaadroman, van het spannende boek. En de manuscripten van Jef Geeraerts, zowel van zijn Congo-romans als van zijn detectives, heeft hij overgedragen aan het Letterenhuis, waar ze zorgvuldig zijn geïnventariseerd zodat zij beschikbaar zijn voor het publiek en voor de onderzoekers.
Ik ga uw geduld niet langer op de proef stellen. Gezien het gezelschap en het genre moest ik 'de spanning' er wel even inhouden, maar nu is het tijd voor de bekendmaking van de genomineerden. Napoleon noemde Antwerpen ooit een pistool, gericht op het hart van Engeland. Ik noem deze prijs een kogel van diamant, gericht op het hart van de Letteren:
Voor De Diamanten Kogel, die een Nederlandstalige misdaadroman bekroont, werden 122 titels ingediend. De zes genomineerde auteurs voor de Diamanten Kogel zijn:
Jo Claes met Getekend vonnis (Houtekiet)
Patrick Conrad met Tango assassino (De Bezige Bij)
Escober met Overkill (Anthos)
Walter Lucius met De vlinder en de storm (Bruna)
Rudy Soetewey met 2017 (Kramat)
Charles Den Tex met De erfgenaam (De Geus)
Ik wens de genomineerde auteurs van harte te feliciteren. De suspense voor de winnaar van de Diamanten Kogel houden we aan tot 29 november in het Letterenhuis!'
Philip Heylen, Escober en Rudy Soetewey
In het Letterenhuis wordt het archief bewaard van Staatsprijswinnaar Jef Geeraerts, wiens bijdrage tot de heropleving van de misdaadliteratuur niet genoeg onderstreept kan worden.
Hopelijk zullen nog andere misdaadauteurs (waaronder zeker icoon Bob Mendes) de weg vinden naar dit instituut, dat nog altijd de waardering nog altijd niet kent die het zonder meer verdient.
*
Tussen de aanwezigen o.m.: Danny Beyens, Joke van den Brandt, Tony Coppers, De Paepe & Depuydt, Enckels & Dewit, Cecile Goossens, Joost Heyink, Karin Heystraeten, Kris Kenis, Pruts Lantsoght, Dirk Maeyens, Wim Urgel, Frank Ivo Van Damme, Leen Van Dijck, Emmy van Kerkchove, Kris van der Sande en Sam Van Rooy.
Henri-Floris JESPERS
Foto's: Frank Ivo van Damme en Jan Scheirs
DDK Mieke De Loof
Eric Diepvens, Geert Swaenepoel, Alain Sohier, Wim van Rooy, Henri-Floris Jespers en Bob Mendes
Joost Heyink en Henri-Floris Jespers
Karin Lebacq en Thierry Neuhuys
Nadine Lusyne en Rudy Vanschoonbeek
Rudy Soetewey en Henri-Floris Jespers
Cecile Goossens en Pruts Lantsoght
Bob en Jenny Mendes
Jan Scheirs
