Foto: Lieve Mussche
Wat de beeldende kunst betreft Hieronymus Bosch’ De Tuin der Lusten. Een schilderij waarnaar je uren ademloos kunt kijken en waarin je voortdurend nieuwe afbeeldingen, figuren, symbolen en betekenissen ontdekt. Het is van een onuitputtelijke (beklemmende) visuele weelde. Een kunsthistoricus noemde het hoofdthema van het doek, dat een buitenzijde heeft en een triptiek aan de binnenzijde, ooit ‘de nachtmerrie van het menselijk bestaan’. Voor iemand (als ik) die wegens ziekte meermaals door het oog van een naald is gekropen en de ene narcose na de andere heeft moeten verwerken, heeft deze nachtmerrieachtige droomwereld angstwekkende contouren aangenomen. Abstraheer de christelijke boodschap van het doek en zie De Tuin der Lusten als visualisering van de menselijke psyche die wanhopig op zoek is naar rust en vrede. Ook beslist Johannes Vermeers Allegorie op de schilderkunst, ook wel Het Atelier van de Kunstenaar genoemd. Het doek trekt mij op mysterieuze wijze aan.
Aan lectuur moet Simon Schama’s Kroniek van de Franse Revolutie (1989) mee. Dit werk blijft door zijn rijkdom aan details bij iedere lezing even fascinerend. Voorts Gerrit Komrij’s Alle gedichten tot gisteren (2004). Ik kan er dagelijks enkele pagina’s in lezen. De gedichten werken inspirerend, ontspannend, relativerend, ironiserend …
Mijn films: Das Boot (1981) van Wolfgang Petersen. Das Boot is een film die zich afspeelt in de Tweede Wereldoorlog en die me telkens weer naar adem doet snakken en me doet beseffen dat ik lééf (alleen al daarom kijk ik steeds opnieuw), dat ik niet in een buis gekneld zit waarin de mens elke gram controle over zichzelf heeft afgestaan. Ten tweede: Beyond the Steppes (2010) van de Belgische regisseur Vanja d’Alcantara, toont het verhaal van een Poolse vrouw die met haar baby aan het begin van WOII gedeporteerd wordt naar een Russische sovchoz. Een imposante film die je ondanks de schitterende landschappen doet huiveren en die je toont dat een mens in de meest barre omstandigheden door zijn of haar levenswil kan overleven.
Dan de muziek: van Antoine Brumel de Missa “Et ecce terrae motus” a 12 voci en Sequentia “Dies irae” door het Huelgas Ensemble van Paul van Nevel. Dit is een ontzettend mooie 12-stemmige mis van de Frans-Vlaamse polyfonist Antoine Brumel, een compositie die me telkens weer tot rust brengt.
En beslist ook L’Orfeo van Claudio Monteverdi in de uitvoering van de Capella Antique München onder leiding van Nikolaus Harnoncourt. Het jaar 1607 was een groots jaar voor de geschiedenis van de Europese muziek: met Orfeo werd de eerste echte opera (waarin alle facetten van de latere opera aanwezig zijn) geboren en opgevoerd. In Orfeo zijn nog muzieklijnen en kenmerken van de laatste periode van de polyfonie hoorbaar, wat deze opera extra bijzonder maakt.
Philippe Cailliau, Sint-Genesius-Rode
