De prijs voor een monografie van de Provincie Antwerpen ging naar 'Ik heb de liefde liefgehad'. Het leven van Alice Nahon van Manu van der Aa.
De jury bestond uit Ludo Helsen, gedeputeerde, voorzitter van de Provinciale Commissie voor Letterkunde en voorzitter van de jury; Inga Verhaert en Koen Helsen, gedeputeerden, ondervoorzitters; Luc Daems, Staf Schoeters, Ludo Simons, Marc Somers en Wim van Rooy, leden van de commissie; en Flora Pluym-Wuyts, secretaris.
*
Dit werk is het eerste wetenschappelijk opgevat biografisch overzicht van het 'fenomeen' Nahon (1896-1933). Haar poëtisch werk behoort niet (meer) tot de canon van de literatuur in Vlaanderen. Door de mythe die rond haar persoon gaandeweg werd gecreëerd, door haar familie, vrienden en vereerders uit haar eigen ideologische katholieke zuil, bestaat van haar een beeld dat totaal niet aan de werkelijkheid beantwoordt. Van der Aa doorprikt die mythes met nieuw ontdekte feiten. Hij heeft erg veel voorbereidend opzoekingswerk verricht, waarbij hij heel wat archivalische bronnen voor het eerst raadpleegde. Zijn acribie in het recherchewerk getuigt van een grote wetenschappelijkheid. Hij brengt tal van verrassende en innoverende feiten aan het licht en onderzoekt alle bronnen, terwijl er vroeger helemaal geen grondig onderzoek gebeurde en de mythes daardoor werden bestendigd.
Zo toont hij aan dat de katholieken haar exploiteerden omdat haar imago van het wegkwijnende meisje met de melancholische verzen beantwoordde aan het ideaal van de christelijke levensaanvaarding. Nahon was ook geen strijdende flamingante, zoals Vlaams-nationale milieus beweren. Zij imiteerde slechts de holle retoriek van de vriendengroepen waarin zij verkeerde. Zij was evenmin het type van het brave en devote jonge meisje en had een turbulent liefdesleven.
De auteur ging op zoek naar de mens achter de mythe, naar de persoon achter de succesvolle dichtbundels met oplagen van enkele honderdduizenden exemplaren. Hij schetst tevens het culturele leven rondom Alice Nahon, waardoor het tijdskader waarin de dichteres zich bewoog scherper in beeld komt. Controverses gaat hij niet uit de weg, want hij draagt het materiaal aan en wikt en weegt dan verder om tot een aanvaardbare hypothese te komen, b.v. Inzake haar al dan niet vermeende zwangerschap. Manu van der Aa onderbouwt wat hij beweert en geeft ook nadrukkelijk aan wanneer het slechts om een hypothese gaat.
De auteur schreef niet in eerste instantie vanuit bewondering voor de vrouw Alice Nahon, maar veeleer vanuit nieuwsgierigheid naar het intrigerende in haar persoon. Deze afstand ten overstaan van het personage draagt bij tot de nodige en na te streven objectiviteit.
Het resultaat is een hoogstaand wetenschappelijk gefundeerd werk, geschreven in een heldere en vlotte taal. Dit boek leest meeslepend en is als literair-historische biografie een model in het genre.
De jury adviseerde unaniem de Provinciale prijs voor de monografie toe te kennen aan Manu van der Aa.
■
Manu VAN DER AA,' Ik heb de liefde liefgehad'. Het leven van Alice Nahon, Tielt, Lannoo, 2008, 327 p., 22,50 €.
ISBN 978-90-209-6253-6
