Guido Lauwaert in gesprek met Patrice Chéreau
Op 7 oktober overleed op 68-jarige leeftijd de film-, opera-, theaterregisseur Patrice Chéreau. Hij was enkele malen te gast in de Singel, onder meer met Herfstsonate, een toneelstuk van de Noorse schrijver Jon Fosse. Oorspronkelijk speelt het stuk zich af op een kerkhof, maar Chéreau heeft de locatie verhuisd naar een museum. Ook schilderijen en beelden zijn grafbeelden en –stenen. Ze vertellen veel over de overleden kunstenaar.
Wat weinigen weten is dat Chéreau ook acteur was. Zo heb ik, alweer in deSingel, hem bezig gezien in De Grootinquisiteur. Het stuk is een bewerking van het 5de hoofdstuk van het 5de boek van Dostojewski’s meesterwerk De Gebroeders Karamazov. Patrice Chéreau speelde het stuk in zijn eentje, een monoloog dus. Wat me vooral bijgebleven is, is het decor en het spel. Enkel een lange tafel die loodrecht op het publiek staat. Bij aanvang komt Chéreau van rechts achteraan het toneel opgelopen. Rustige stap, hij lijkt wel op weg naar een afspraak waar hij ruim op tijd voor is.
Hij begint aan de indrukwekkende vertelling alsof hij zich een anekdote herinnert. Weinig stemverheffing, uitzonderlijk een stap naar links of rechts. Halverwege gaat hij korte tijd op de rand van de tafel zitten. Het zijn enkel hele grote acteurs die een kolossaal podium, zoals deze van deSingel kunnen ‘vullen’. Het merkwaardigste echter was dat hij bij het opkomen en afgaan, haast onmerkbaar, met de vingertoppen de naakte tafel streelt. De sterkte ervan is dat Chéreau met die korte zit en de twee strelingen het belang van de tafel aangeeft. Hoeveel problemen worden er niet aan de tafel besproken, leiden tot verzoening of breuk. Tot oorlog of vrede.
Patrice Chéreau was bovendien ontzettend aardig tegen ‘zijn’ acteurs. Zo zei hij ooit over een van zijn lievelingsactrices, Isabelle Huppert: ‘Acteren is tegelijk een verschrikkelijk en heerlijke job. Huppert kan beide verzoenen, maar op zulke wijze dat ze beide niet lijken te bestaan. Ze zet ze om in een versmelting van gevoelens en verlangens. Telkens weer.’
Ik heb het genoegen gehad Patrice Chéreau enkele keren te ontmoeten. Met zachte stem wist hij de kern van het onderwerp van gesprek te raken en de scherpe binnenhoeken bloot te leggen. Nadien ging je met een opgewekt gemoed naar huis. Je had iets fundamenteels over de kunst, en het theater in al zijn vormen, waaronder film, bijgeleerd. Een grootmeester is de geschiedenis ingegaan, tot waar les immortels huizen.
Guido LAUWAERT
