Zeventien jaar geleden was de publicatie van een biografie over Peter de Grote van Robert Massie de aanleiding voor schrijver Frank Adam om Cloaca te schrijven:
Het vader-zoonconflict dat in dat boek werd geschetst was zo uitzonderlijk en tegelijk algemeen menselijk, zo absurd en tegelijk logisch, zo hartverscheurend en dientengevolge ontroerend dat ik tegen beter weten in Cloaca moést maken.
Na jaren van omzwervingen ging het stuk, volgens wijlen theatercriticus Wim Van Gansbeke behorend tot het beste van wat er in de laatste kwarteeuw in Vlaanderen werd geschreven, eindelijk op 28 oktober 2010 in HETPALEIS in première.
Frank Adam herlas Massies biografie en werkte zijn oorspronkelijke stuk af voor een doelgroep van 16+. Hij nam in de eindfase niet alleen het vader-zoonconflict maar ook de rol van de moeder onder de loep, kwam tot nieuwe inzichten en herdoopte zijn tekst tot Aleksej.
Zowel de theaterteksten als de romans van Frank Adam vielen de afgelopen jaren veelvuldig in de prijzen. Adam is de auteur die met Confidenties aan een ezelsoor het genre van de fabel voor volwassenen nieuw leven inblies. De gelijknamige theatervoorstelling, alsook zijn eerdere theaterstukken Wat de ezel zag en Mijn mond eet graag spinazie maar ik niet werden door critici tot de beste theatervoorstellingen van het jaar gerekend.
Ervaren regisseur en acteur Koen De Sutter regisseert Adams monumentale Aleksej met grote bezetting. In mei 2010 was De Sutter samen met Jan Decleir in HETPALEIS nog te zien in Onder het melkwoud.
*
Auteur Frank Adam schetst een vader-zoonconflict tegen de achtergrond van het XVIIIde-eeuwse Rusland. Peter de Grote, keert terug uit de Westerse wereld om met harde hand zijn achtergestelde land te moderniseren. Ook zijn zoon, tsarevitsj Aleksej, wil hij stevig bewerken en klaarstomen voor de troon. Aleksej is echter niet de energieke ondernemer of onwrikbare staatsman die zijn vader van hem wil maken. Integendeel, Aleksej zwalpt verloren door het grote paleis en zoekt troost in de fles en bij zijn nieuw lief. Hoe meer Peter hem beveelt, hoe meer Aleksej hem verwijt. Hoe meer de vader zijn zoon wil boetseren naar zijn evenbeeld, hoe meer de zoon het beeld van de vader wil vernietigen. En dat is nu net koren op de molen van de rebellen en de stille tegenstand binnen de muren van het hof. Aleksej merkt dat Peters vertrouwelingen niet zo trouw, de dierbaren niet zo dierbaar en geliefden niet zo lief zijn. Zal Aleksej zijn vader van de troon stoten? Of zal de vader de zoon verstoten?
De actualiteit van dit conflict overleeft alle tijden. Want de grens tussen haat en liefde is dun.
*
Jan Scheirs, die de première van Aleksej bijwoonde, spreekt van een “verbluffende voorstelling”:
De tekst van Frank Adam is een meesterwerk van de bovenste plank. De woorden kletsen je in je gezicht. Zoals in de Griekse tragedie wordt het onderbewuste feilloos naar boven gehaald. Als publiek beleef je tot op het bot het beklemmende gevoel dat je meegesleurd wordt in de rattenval opgezet door een psychopaat.
Koen de Sutter regissert magistraal een ploeg uitgelezen acteurs. De ingehouden maar alomtegenwoordige agressie van de personages wordt zodanig uitgespeeld dat het stuk een thrillergehalte krijgt waarvan je geen seconde wilt missen. Een voorstelling die toch wel drie uur duurt maar als een TGV voorbijraast...
Jeroen van der Ven (Aleksej) zet een personage neer dat een overrompelende kracht uitstraalt, woede, haat en verdriet, ingehouden tot de laatste snik. Frans Vander Aa (Peter de Grote), die ik alleen van jeugdfeuilletons kende en die meestal bedacht werd met de rol van wat zwakkere figuren, zet hier een tsaar neer om schrik van te krijgen... Machtige mannen zijn niet te betrouwen, zoveel is duidelijk. De aan de kranzinnigheid grenzende onevenwichtigheid van moeder Catharina krijgt pakkend gestalte dankzij Ariane van Vliet. In de rol van een oudere senator, ondergedompeld in frustraties waar hij niet zal uitgeraken, draagt Erik van Herreweghe bij tot de gelaagdheid van de politieke afrekening. Lode Vercampt verdient ongetwijfeld een aparte vermelding, niet alleen als live muzikant, maar ook in de hilarische rol van graaf Schönborn. De kostuums van Anja Perisic, de scenografie van Leo de Nijs en het lichtwerk van Frank Haesevoets dragen beslissend bij tot een voorstelling die alle aandacht verdient.
*
Tekst: Frank Adam
Regie: Koen De Sutter
Spel: Stefaan Degand, Jonas Leemans, Alex Martens, Frans Van der Aa, Jeroen Van der Ven, Louis van der Waal, Erik Van Herreweghe, Roos Van Vlaenderen, Ariane van Vliet, Lode Vercampt
Live muziek: Lode Vercampt
Scenografie: Leo de Nijs
Kostuumontwerp: Anja Perisic
Dramaturgie: Jelte Van Roy, Kerensa Verhoosel
In de Grote zaal van HETPALEIS van 28/10 t/m 20/11/10
Op reis op 25 en 26/11/10
