Nog altijd in 1973 verscheen op vijftien exemplaren bij de Panter Pers Gebalsemde waanzin, tien zeefdrukken van Wilfried Pas met een handgeschreven gedicht van Marcel. Dat luidde het begin in van een hechte en intense samenwerking met een aantal kunstenaars uit de stal van galerij De Zwarte Panter, waar Van Maele van 24 januari tot 22 februari 1976 zin eerste individuele tentoonstelling hield, Objecten. Tijdens de vernissage op 23 januari hield Paul de Vree een toespraak, waarvan de tekst in De Tafelronde opgenomen werd. Bij die gelegenheid verscheen bij de Panter Pers, in een oplage van vijfenveertig exemplaren, In rep en roer, acht handgeschreven en gezeefdrukte gedichten van Van Maele en vier etsen van Fred Bervoets.
De samenwerking tussen Fred Bervoets en Marcel van Maele is een ontmoeting van gelijkgestemde figuren, zegt Michel Oukhow.
Opstandig zonder revolutionair te zijn, vol bitterheid over het maatschappelijk beleid, sociaal geëngageerd maar zich houdend buiten elk georganiseerd verband zijn het onafhankelijke figuren met een overgave aan de vrijheid die hun werk kenmerkt.1
Net zoals Paul de Vree in 1960 de eerste grondleggende kritieken over de dichter Van Maele schreef, zo stond hij alweer in de bres om in 1975 de eerste substantiële bijdrage te leveren over diens logische overgang naar wat gemakshalve “plastische uitdrukking” genoemd kan worden. De Vree handelde over de evolutie in Van Maeles poëzie “naar een steeds strenger opgevatte en naar de essentie tenderende structuur en over diens in De Zwarte Panter tentoongestelde “Totems”.2
De Vree zou in 1979 nog wel een woord vooraf schrijven voor Tussen krop en keel – tien handgeschreven en gezeefdrukte gedichten van Van Maele met vijf etsen van Bervoets, in een oplage van vijftig exemplaren uitgegeven door De Zwarte Panter.
Net als Van Maele ging ook De Vree samenwerken met De Zwarte Panter, waar hij drie mappen zou uitgeven: Poesia visiva (1979), dertien zeefdrukken met een slotwoord van Henri-Floris Jespers; Visueel, negen zeefdrukken met een voorwoord van Willem M. Roggeman; en Ook oppervlak ik (1981), acht gedichten met acht originele foto’s van Ludo Geysels.
Van l. naar r.: Gustave Breuglemans, Marcel van Maele, x., Patrick Conrad en Paul de Vree in privéclub VECU, 1978 (Foto: coll. HFJ, Antwerpen)
Paul overleed op 25 april 1982, Marcel werd op 10 april 2006 vijfenzeventig jaar jong. Door de teksten van De Vree over Van Maele te bundelen zou een hulde kunnen gebracht worden aan een hardnekkige, schrandere en vrij denkende criticus, die een onvervangbare bijdrage leverde tot de “cartografie” van de Vlaamse avant-garde; tevens een teken van waardering en genegenheid voor een poëet in de echte betekenis van het woord: iemand die maakt.
Henri-Floris JESPERS
1 Michel OUKHOW, De bijzondere ateliers, in: Een kwarteeuw galerij (cat.), Antwerpen, Elzenveld-St. Jorispand, 1994, pp. 9-10.
2 Paul DE VREE, Dichter Marcel van Maele op het plastisch pad, in: De Tafelronde, jg. XX, nr. 3-4, februari 1976, pp. 3-8.