In Boelvaar Poef, het tijdschrift van het L. P. Boon Genootschap, blikt Kevin Absillis terug op de loopbaan van uitgeefster Angèle Manteau (1911-2008).
Het werd tot in den treure herhaald: Claus tekende een contract met De Bezige Bij als gevolg van de krenterigheid van Angèle Manteau die bovendien zijn talent onvoldoende aanvoelde. In de jongste aflevering van Boelvaar Poef zet Kevin Absillis de puntjes op de i: Angèle Manteau “geloofde rotsvast in de commerciële en literaire waarde van Claus”, wiens romandebuut De Metsiers ze wel degelijk in Vlaanderen en Nederland gepromoot heeft.
Het gaat niet te ver om te stellen dat Claus mede door Manteaus goede zorgen door Nederlandse uitgevers met lucratieve aanzoeken werd bestookt.
Absillis betoogt dat de uitgeefster zelf bijgedragen tot de legendevorming.
Om zich te verdedigen tegen het verwijt dat Claus en Boon zo snel met haar gebroken hadden, heeft Manteau later altijd benadrukt dat “vrijzinnige” fonds in Vlaanderen door de katholieke zuil werd geboycot en dat ze normdoorbrekende auteurs hierdoor niet de kansen kon geven die ze volgens haar verdienden.
Dat verhaal moet “flink worden gerelativeerd”, aldus Absillis.
Vooral de relatie tussen het “bekrompen” katholieke Vlaanderen en de “mondaine” artiest Claus was dubbelzinniger dan sommigen schijnen te geloven. In De bron, een bloemlezing bestemd voor het katholieke scholennet, wordt Hugo Claus al in 1955 geïntroduceerd als één van de belangrijkste contemporaine auteurs. En het gerucht dat de verkoop van zijn boeken werd gesaboteerd, kan ook best met een korreltje zout worden genomen.
Claus heeft trouwens zelf in de jaren vijftig op beslissende wijze bijgedragen tot de schepping van de hardnekkig gebleken mythe die hem voorstelt als een “internationaal gewaardeerd, maar in Vlaanderen misprezen genie”.
Absillis onderstreept dat “vanaf zijn stormachtig onthaalde romandebuut” De Metsiers er over “Claus’ hoogbegaafdheid grote eensgezindheid bestond”. Hij vergist zich wanneer hij Hubert Lampo rekent tot de critici die Claus’ talent “in twijfel durfden te stellen”.1
Op een ruim lezerspubliek konden Claus (net als Boon trouwens) in de jaren vijftig niet rekenen. In “De slechte boeken van madame Manteau” vermeldt Absillis dat de oplage van De Metsiers 2500 exemplaren bedroeg.
Ondanks de vele positieve reacties in de Vlaamse en Nederlandse pers werden er daar in vier jaar tijd amper 1740 van verkocht. Het resterende aantal werd in 1955 overgemaakt aan Claus’ nieuwe uitgeverij De Bezige Bij, die er nog eens drie jaar mee toekwam 2
*
Kevin Absillis (°1980) is als postdoctoraal navorser van het FWO verbonden aan het Instituut voor de Studie van de Letterkunde in de Nederlanden (ISLN) van de Universiteit Antwerpen. Het is nu met spanning wachten op het door hem in mei 2008 verdedigde doctoraal proefschrift Literaire kwaliteit uit Arm Vlaanderen. Uitgeverij A. Manteau en de verzelfstandiging van het literaire veld (1932-1971) dat in de loop van 2009 bij Meulenhoff / Manteau zal verschijnen.
HFJ
1 Henri-Floris JESPERS, Hubert Lampo en Hugo Claus: een eerste benadering, in: Mededelingen van het C.D.R., nr. 84, 26 december 2006, pp. 7-16.
2 Kevin ABSILLIS, ‘De slechte boeken van madame Manteau’. Een niet confessionele uitgeverij in de ban van de kerk?, pp. 157-173, in: Kevin ABSILLIS & Katrien JACOBS (Red.), Van Hugo Claus tot hoelahoep. Vlaanderen in beweging 1950-1960, Antwerpen-Apeldoorn, Garant, 2007, 282 p., 22,90 €.
Boelvaar Poef, jg. 8, nummer 4, december 2008, 111 p., ill., 8,50 €. Boelvaar Poef wordt ten behoeve van het L.P. Boon Genootschap uitgegeven door de Stichting Isengrimus te Utrecht.
Redactiesecretaris: Geert Goeman, J. V. Biesbroeckstraat 26, B 9050 Gentbrugge.
Zetel: Oude Vismarkt 13, B 9300 Aalst.
