Ouverture 1912. Literatuur en Vlaamse Beweging aan de vooravond van de Grote Oorlog – zo luidt de titel van de pas verschenen studie van Matthijs de Ridder. Het boek zal t.z.t. besproken wordt in de Mededelingen van het CDR. Ziehier alvast hoe het omschreven wordt op de achterflap.
Op 11 augustus 1912 werd Hendrik Conscience op grootse wijze herdacht. Naar schatting 200.000 mensen kwamen die dag naar Antwerpen om eer te bewijzen aan de man die zijn volk heeft leren lezen. Maar hoe geletterd dit volk ondertussen ook was geworden, het was deze mensen niet alleen om literatuur te doen. In de marge van de Conscienceherdenking werd een maatschappelijke en culturele discussie gevoerd, die zou leiden tot een polarisering binnen en een voorzichtige radicalisering van de Vlaamse Beweging.
Ouverture 1912 vertelt het verhaal van een bijna vergeten jaar in de Vlaamse literatuurgeschiedenis, waarin bekende en veel minder bekende schrijvers hardop nadachten over de toekomst van ‘Vlaanderen’. De erfenis van Conscience, maar ook die van Gezelle, Rodenbach en zelfs Richard Wagner, werd heroverwogen. De opstandige geschriften van Vermeylen werden tegen het licht gehouden en er werd gezocht naar ‘de nieuwe mensch’. Dat gebeurde niet alleen in discussies en pamfletten, maar ook in romans, gedichten en toneelstukken, die tot dusver vrijwel onbestudeerd zijn gebleven.
Ouverture 1912 vormt zo een verrassende geschiedenis van een literatuur in beweging, waarin behalve door grote figuren als Vermeylen, De Mont en Van de Woestijne de aandacht wordt opgeëist door schrijvers als René de Clercq, André de Ridder en de totaal vergeten vooroorlogse literatuurvernieuwer M. B. Ledegouwer.
*
Gelijktijdig verscheen Thriller versus roman, waarin een essay van Matthijs de Ridder opgenomen werd: “Het complot der estheten. Het spannende verhaal van de Vlaamse letteren”.
*
Matthijs de Ridder is verbonden aan het L.P.Boon documentatiecentrum (Universiteit Antwerpen/ Instituut voor de Studie van de Letterkunde in de Nederlanden). Hij schreef Aan Borms. Willem Elsschot, een politiek schrijver, bezorgde de Verzamelde verzen van Gaston Burssens en is co-editeur van het Verzameld werk van Louis Paul Boon.
(HFJ)
Matthijs DE RIDDER, Ouverture 1912. Literatuur en Vlaamse Beweging aan de vooravond van de Grote Oorlog, Antwerpen, AMVC-publicaties 11, 2008, 384 p., ill., 22,50 €.
Matthijs DE RIDDER, “Het complot der estheten. Het spannende verhaal van de Vlaamse letteren”, in: Jos VAN CANN & Henri-Floris JESPERS (red.), Thriller versus roman, Antwerpen / Apeldoorn, 2008, 142 p., 15,90 €.
