Prof. em. dr. Piet Tommissen (°1925) heeft naar aanleiding van de jaarwisseling andermaal een bundel essays gepubliceerd en in beperkte kring verspreid: Nieuwe buitenissigheden (La Hulpe, Apsis, 2007, 185 p., ISBN 2-9600590 3-4). Zijn vorige bundel[1] bevatte een boeiend essay met voorheen ongepubliceerde gegevens over de eerste jaargangen van De Tafelronde en Paul de Vree (1909-1982). Nu wijdt de gedreven en onvermoeibare Tommissen een studie aan het tijdschrift Golfslag (1946-1950), dat in de literaire geschiedschrijving geboekstaafd staat als strijdbaar katholiek, uitgesproken reactionair, flamingantisch en romantisch-idealistisch, wat niet betekent dat “de moderne wereld én dito kunst” automatisch buitengesloten werd.[2]
Het katholieke Golfslag had een strijdend, rechtsnationaal en radicaalethisch karakter en werd door velen beschouwd als een tijdschrift van ‘zwarten’, van collaboratie verdachte burgers. In het blad keerden de oprichters zich tegen banaliteit, nihilisme en hol modernisme en streefden zij naar een herstel van de vroegere glorie van Vlaanderen. De jeugd moest zich verenigen in kameraadschap, dienst aan land en volk, liefde en God. De redactie beschouwde zichzelf als idealistisch en strevend naar een herstel van romantische waarden binnen de literatuur. Door de omgeving echter werd Golfslag met argwaan bekeken vanwege het dubieuze oorlogsverleden van de redactieleden. Naar aanleiding van een aantal publicaties in het tijdschrift was het voor tegenstanders duidelijk dat het blad een neofascistische inslag had, een oordeel dat door onder anderen Michiels fel bestreden werd. [3]
De bekendste initiatiefnemers van dit destijds succesvol maar thans zo goed als vergeten tijdschrift waren Manu Ruys (°1924), de latere politiek hoofdredacteur van De Standaard, en de dichter en jazz-kenner Adriaan de Roover (°1923), die meteen zijn vriend Ivo Michiels (°1923) bij Golfslag inlijfde en later een beslissende invloed had op Paul Snoek en Nic van Bruggen. Later voegde Paul de Vree zich bij de redactie.
Tommissen brengt nieuwe elementen aan over de ontstaansgeschiedenis van het tijdschrift en de rol van de gebroeders Arnold en (vooral van de belangrijke reclameman) Hugo van der Hallen, en zet waar nodig de puntjes op de i’s. Hij brengt een belangrijke aanvulling op de jammer genoeg onuitgegeven verhandeling van Jan Hauspie (waarin opgenomen een revelerende briefwisseling tussen Adriaan de Roover en Manu Ruys.)[4]
Niet alleen de alomgewaardeerde VU-politicus Frans Baert (tegen wie koning Boudewijn een veto stelde als minister van Justitie), het latere boegbeeld van de openbare omroep Karel Hemmerechts en Kafka-kenner Ludo Verbeeck werkten in hun jeugd aan Golfslag mee, maar ook Michel Oukhow, rijksinspecteur moraal en pink poet, Dirk Claus, uitgever van het tijdschrift Nul en directeur van Paradox-press, en de onvolprezen dichter Adriaan Peel, thans Shin-priester.
Dat Frans van Vlierden, Raymond Derine en Mon de Clopper tot de actieve sympathisanten en Hugo Schiltz tot de propagandisten behoorden, zal geen verwondering wekken, maar dat ook de Groene politicus Ludo Dierickx zich destijds actief inzette voor Golfslag zal voor velen een revelatie zijn.
Pour la petite histoire: de redactie weigerde bijdragen van Paul Daels, Herman Denkens, Staf Verrept en Paul de Wispelaere.
Nu alles in naam van de politieke correctheid zwart/wit voorgesteld wordt, stemt dit alles wel tot nadenken, niet?
[1] Piet TOMMISSEN, Buitenissigheden (La Hulpe, Apsis, 2006, 121 p. ISBN 2- 9600590-1-8; gesignaleerd in de Mededelingen van het CDR, nr. 90 de dato 26 maart 2007, pp. 12-13)
[2] Geert BUELENS, Van Ostaijen tot heden, Nijmegen, Vantilt, 2001, 1302 p.; pp. 556-565; Hugo BREMS, Altijd weer vogels die nesten beginnen. Geschiedenis van de Nederlandse literatuur 1945-2005, Amsterdam, Bert Bakker, 2006, 792 p.; pp. 40-42.
[3] Caroline van ROOIJ, Eigenzinnig, eigentijds, maar eigenlijk geen tijd. Een beschouwing over het blad Randstad (1961-1969) en de redactie. Doctoraalscriptie Universiteit Utrecht, 2007, Begeleider: Geert Buelens.
[4] Jan HAUSPIE, Golfslag (1946-1950): Een gedurfd jongerenavontuur in het na-oorlogse culturele Vlaanderen. Verhandeling ter verkrijging van de graad van Licentiaat in de Germaanse Filologie, KUL, 1989. Promotor: prof. dr. H. Brems, 125 p.
